Tết Hàn thực, kể chuyện 3 món bánh đặc trưng

Bánh trôi và bánh chay là những loại bánh không thể thiếu trong ngày Tết hàn thực (mùng 3/3 âm lịch hàng năm) của người Việt Nam.

Trong ngày này, người người, nhà nhà đều có ít nhất một đĩa bánh trôi, một bát bánh chay để lễ Phật, lễ gia tiên. Nếu nhà nào quá bận rộn không thể tự làm thì các bà các chị cũng phải kén nơi đặt bánh thật ngon để đặt bánh cúng mới hài lòng.

Hai món bánh này thực ra đều rất dễ làm, chỉ gồm bột, chút đường phên hay nhân đậu mà thành. Tuy nhiên để có được viên bánh ngon cũng không hề dễ mà người làm bánh cũng phải lựa chọn nguyên liệu rất cầu kỳ. Gạo làm bánh trôi, bánh chay phải kén được nếp cái hoa vàng và pha theo tỷ lệ cứ 8 phần hoặc 9 phần nếp với 1 đến non 2 phần gạo tẻ. 

Đường để làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên Dương Liễu, Cát Quê với những miếng đường đỏ thắm, rắn đanh và giòn, hương thơm mát. Miếng đường ấy xắt nhỏ vừa phải để không ngọt quá đồng thời khi luộc bánh đường tan vừa đủ. Có như thế khi cắn miếng bánh mới thấy lớp đường ngọt lịm tứa ra, hòa cùng bột thơm mềm, chưa đến môi đã trôi xuống họng. 

Bánh trôi, bánh chay muốn ngon còn phải canh lửa thật kĩ, để bánh vừa nổi là phải vớt ra ngay, trụng qua nước sôi để nguội rồi mới vớt ra đĩa để khỏi bị nhão bánh. Lắm công đoạn như thế nhưng nếu thiếu chút vừng rắc lên trên bánh, thì món ăn vẫn chưa đạt chuẩn. Mà vừng cũng phải rắc đều tay để tô điểm đồng thời tăng vị bùi, béo cho bánh, chứ rắc ít quá thì không đẹp mà tham rắc dày là hỏng ngay. 

Những viên bánh trăng sứ, mềm dẻo được rắc thêm chút vừng rang thơm.

Bên cạnh hai món loại bánh trôi, bánh chay phổ biển, một số tỉnh thành miền Bắc còn làm bánh quả nhót cho dịp Hàn thực. Đúng như cái tên, viên bánh được nặn hình như quả nhót rồi luộc lên như bánh trôi. Bánh nhót không có nhân nên tại một vài nơi sau khi luộc chín, bánh sẽ được xào qua với mật hoặc dính thêm vài hạt lạc bên ngoài bánh. Bánh quả nhót lạ miệng, dai dai, ngọt mát lại thơm thơm mùi vừng vô cùng hấp dẫn.