Ấn Độ "mềm nắn, rắn buông" với Nga

Muốn tranh giành ảnhhưởng tại khu vực Trung Á mà cụ thể lại tại Tajikistan, năm 2004, Ấn Độbắt đầu lên kế hoạch cải tạo lại một sân bay ở Ayni, bên ngoài Thủ đôDushanbe của nước Cộng hòa Tajikistan.

Trong khi New Delhi chưa từng công khai mục đích đối với kế hoạch nàythì các cơ quan thông tấn trong nước đã "nhanh nhảu" loan tin rằng NewDelhi lên kế hoạch thiết lập một phi đội máy bay chiến đấu MiG-2 ở đây.Nếu thành công, đó sẽ là cơ sở quân sự ở nước ngoài đầu tiên của quốcgia này và có khả năng trở thành đòn bẩy để Ấn Độ  đặt chân vào khu vựcTrung Á vốn đầy bất ổn.

“Từng được mệnh danh làvoi trắng của châu Á, tham vọng chiến lược của Ấn Độ đến nay cuối cùngcũng đến thời điểm chín muồi. Căn cứ quân sự đầu tiên ở nước ngoài củaẤn Độ sẽ sẵn sàng phục vụ vào tháng sau. Sự kiện này đánh dấu việc lầnđầu tiên Ấn Độ thiết lập ảnh hưởng tại khu vực Trung Á”, Shiv Aroor, mộtnhà báo Ấn Độ viết khi những thông tin về kế hoạch mở một cơ sở khôngquân tại Tajikistan của Ấn Độ bắt đầu nổi lên.

Trong suốt thời gian đó,các kỹ sư Ấn Độ lao động miệt mài để cải tạo một đường băng và một nhàkho chứa máy bay với chi phí cơ bản lên tới 70 triệu USD ở Ayni,Tajikistan.Song cuối năm ngoái, Ngoại trưởng của Tajikistan, Hamrokhon Zarifi dộimột gáo nước lạnh cho New Delhi khi thông báo rằng nước này đang đàmphán với Nga và sẽ không cho phép bất cứ quốc gia nào khác ngoài Nga sửdụng cơ sở không quân này.

Vị trí căn cứ không quân Ayni trên bản đồ.

Cần nhớ rằng, Tajikistanluôn phụ thuộc vào các gói viện trợ của Nga và nền kinh tế mong manh củađất nước này phần nhiều dựa vào kiều hối từ các lao động Tajikistan đanglàm việc tại Nga gửi về.

Điều này khiến Tajikistanlâm vào tình thế bị động và rất dễ bị tổn thương khi Moscow mỗi lần phậtý với Tajikistan vẫn sử dụng chiêu "dọa" hạn chế cấp thị thực cho cáclao động người Tajikistan để sang làm việc tại Nga. Do đó, không có gìkhó hiểu khi có nhiều lời đồn đoán cho rằng chính Nga gây áp lực vớichính phủ Tajikistan nhằm ngăn cản Ấn Độ được quyền sử dụng căn cứ khôngquân Ayni.

Một số khác thì lại tinrằng Tổng thống Tajikistan, Emomali Rahmon chưa từng có ý định để cho ẤnĐộ sử dụng căn cứ không quân mà chỉ lợi dụng Ấn Độ để mặc cả với Nga.Tổng thống Rahmon đang muốn yêu cầu Moscow trả tiền thuê các căn cứ quânsự của Tajikistan mà từ trước đến nay vẫn "miễn phí" đối với Nga.

Tuy nhiên, bất chấpnguyên nhân là gì, việc không được phép sử dụng căn cứ không quân ở Aynicũng là một vố đau đối với Ấn Độ. Và kể từ sau thất bại này, New Delhibắt đầu thay đổi chiến thuật trong chiến lược tiếp cận quân sự ở Trung Á.

Vài tháng trước, ngay sauchuyến thăm của quan chức phòng không cấp cao của Ấn Độ là MarshalKishen Kumar Nakhor đến Dushanbe, Bộ quốc phòng Tajikistan ra thông báorằng New Delhi sẽ đầu tư xây dựng một bệnh viện cho các cán bộ quân sựcủa Tajikistan.

Ngoài ra, trong chuyếnthăm nước láng giềng Kyrgyzstan hồi tháng 7 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Quốcphòng Ấn Độ A.K. Antony cũng công bố kế hoạch mở một trung tâm nghiêncứu quân sự cao cấp chung của hai nước cũng như Ấn Độ sẽ giúp đào tạobính lính Kyrgyzstani tham gia thực hiện các nhiệm vụ gìn giữ hòa bìnhcủa Liên Hiệp Quốc.

Tuy nhiên, nhiều người vẫntỏ ra nghi ngờ những nỗ lực trên của Ấn Độ khi cho rằng chúng không hềấn tượng, nhất là khi so sánh với lợi ích đến từ một căn cứ không quân ởnước ngoài. Thậm chí, nỗ lực này còn bị cho là dấu hiệu của việc NewDelhi đang mất dần tham vọng thiết lập ảnh hưởng tại Trung Á.

Song, không giống như một căn cứ không quân,những nỗ lực mới của Ấn Độ cần có thời gian để đâm hoa kết trái.

Đồng thời, những ai tinh ý sẽ nhận ra rằngbằng việc thay đổi chiến thuật tiếp cận Trung Á, New Delhi đã tỏ rõ sựkhôn ngoan của họ bởi một đất nước có lịch sử quan hệ quân sự lâu dàivới cả Liên Xô và Nga như Ấn Độ sẽ không muốn làm "phật lòng" Kremlingiống như Mỹ, bất chấp sự phản đối của Nga, vẫn điềm nhiên mang quân tiếpcận Trung Á.

Thực tế, ảnh hưởng của Nga tại Trung Á, đặcbiệt là trong quân đội các nước thuộc khu vực này vẫn còn rất lớn và rõràng, New Delhi không thể ngay lập tức cạnh tranh được với Moscow đểgiành ảnh hưởng tại đây.

Ngoài ra, những sáng kiến như xây dựng bệnhviện quân sự hay các trung tâm nghiên cứu quân sự cao cấp sẽ cho phépquân đội Ấn Độ xây dựng mối quan hệ gần gũi, thân thiết hơn với các đốitác Trung Á mà không đe dọa hay khiến Nga thấy “khó chịu”.

Không ngay lập tức gây “chấn động” như việcđặt một căn cứ không quân ở nước ngoài song về lâu dài, chiến lược“quyền lực mềm” của Ấn Độ ở khu vực Trung Á có nhiều khả năng để thànhcông.