Khám phá bí ẩn bộ quần áo 5.300 năm tuổi của người cổ đại

Vào 5.300 năm trước, một người đàn ông tên Ötzi đã trải qua một ngày thật tệ. Không ai biết rõ chuyện gì đã xảy ra, nhưng bộ quần áo của ông cho thấy dấu vết của một mũi tên bắn vào vai, một cú đánh vào đầu, một vết cắt vào tay có lẽ bị gây ra khi giơ tay đỡ đòn.

Các vết thương đã khiến Ötzi mất mạng, xác của ông được bảo quản trong cái giá lạnh của dòng sông băng trên dãy núi Alps, khu vực biên giới giữa Áo và Ý. Ông được tìm thấy trong tình trạng hầu như còn nguyên vẹn bởi hai người đi bộ leo núi vào năm 1991.

Ötzi hay còn được gọi là Ice Man, Người băng – trở thành đối tượng thu hút các đề tài nghiên cứu từ thời điểm phát hiện ra ông. Vào lúc phát hiện, tất cả mọi thứ từ bộ quần áo cho tới làn da, nội tạng và thức ăn trong dạ dày (hươu đỏ và dê rừng núi Alps) đều được dòng sông băng bảo quản nguyên vẹn, cung cấp cho khoa học cái nhìn hiếm hoi về con người trong Kỷ băng hà.

Nhưng bộ quần áo của Ötzi mới là điều bí ẩn. Nó được tạo nên từ da của nhiều loại động vật khác nhau, được khâu lại từ từng mảnh chắp vá vào các thời điểm khác nhau. Điều này cho thấy có vẻ bộ quần áo được thường xuyên khâu vá lại nhiều lần.

Mới đây, các nhà khoa học đã chính thức có câu trả lời. Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Nature, cho thấy người ở Kỷ băng hà đã làm những công việc này thật tháo vát.

Có nhiều điều trở ngại khiến việc nghiên cứu về da cổ đại trở nên khó khăn. Mặc dù lớp da được bảo quản rất tốt và ít bị phân hủy nhất, vẫn bị môi trường phá hủy các mô hình hạt trong da để nhận dạng loại động vật. Và dù cho DNA có thể tồn tại hàng ngàn năm trong một cơ thể đóng băng, thì quá trình phá băng, sưởi ấm, điều trị da bằng acid có thể phá hủy vật liệu di truyền.

Các mảnh quần áo còn sót lại của người Kỷ băng hà

DNA được tìm thấy trong nhân của các tế bào bị phá hủy. Các DNA bên trong ti thể phát năng lượng của tế bào có thể tồn tại nếu bạn phục hồi nó đúng cách. Để làm được điều này, một nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà khảo cổ học Niall J. O'Sullivan từ Đại học Dublin, Ireland, đã sử dụng một công nghệ được gọi là làm giàu ti thể. Phương pháp này lấy những DNA có sẵn trong ti thể và sử dụng hóa chất cùng enzyme để khuếch đại nó.

O'Sullivan cùng các đồng nghiệp đã khuếch đại được DNA trong ti thể ở áo, xà cạp, nón, dây giày, ống đựng cung tên và khố của Ötzi. Họ đã làm phong phú thêm lượng DNA có sẵn từ 4 đến 620 lần, tùy thuộc vào từng mẫu vật trên cơ thể. Kết quả thu được cho thấy Ötzi đã sử dụng da của nhiều loài động vật để giữ ấm cơ thể.

Xà cạp của ông làm từ da dê, khố bằng da cừu, áo khoác thì tạo nên từ da của hai loài đó. Có ít nhất bốn con cừu và hai con dê được sử dụng để tạo nên bộ quần áo. Dây giày của Ötzi cũng được tạo nên từ da gia súc như thời hiện đại, bao đựng mũi tên làm từ da hoẵng. Còn cái nón làm từ nguyên liệu khó tìm nhất: da một con gấu nâu.

Bộ gen tìm thấy giống với gen của các loài gia súc như cừu, dê ở châu Âu. Còn gen hoẵng và gấu nâu giống với các loài hoẵng và gấu sống trên các vùng núi cao vào thời hiện đại.

Ötzi đã chết như thế nào? Đây là một câu hỏi bí ẩn, có thể do đã phạm tội với dân làng, một cuộc chiến đấu với thú hoang dã, sự hy sinh cho nghi lễ hay một cái kết không có hậu khác. Nhưng cách mà ông và cộng đồng của ông có thể tồn tại tới tận ngày nay, thật sự là thú vị.