Hollywood vắng bóng - châu Á lên ngôi

Năm nay, tuy vẫn có nhiều têntuổi lớn của điện ảnh Hollywood xuất hiện nhưng phim của họ chỉ được giới thiệumà không tham gia tranh giải trừ một phim tham gia tranh giải Cành cọ vàng, FairGame của đạo diễn Doug Liman.

Thực tế này rất khác với sự thậtrằng trong năm 2010 này, cũng như các năm trước, đã có vài trăm phim Mỹ trêntổng số 1.700 phim tham dự đã được nhóm chuyên môn của LHP Cannes xem qua. Cácbộ phim Mỹ năm nay quá “yếu” nên không được chọn mặt gửi vàng?

Cannes còn hấp dẫn người Mỹ?

Đây quả là một hiện tượng. Mặc dầu năm nay trưởng ban tổ chức, ông ThierryFrémaux, cũng chính là người đã thành công khi đưa được nền điện ảnh Mỹ vào LHPCannes từ năm 2004. Trong những năm trở lại đây, cứ đến mỗi kỳ Cannes, ông lạigửi 4 hoặc 5 phim ra tuyển chọn chính thức, và cũng ngần ấy phim cho các chươngtrình chuyên đề khác. Còn năm nay, chỉ có 2 phim được chọn “chính thức”, ngoàiFair Game kể trên là Blue Valentine của đạo diễn Derek Cianfrance,nhưng chỉ giới thiệu trong thể loại giải thưởng Un Certain Regard (tạm hiểu Một Góc nhìn khác, giải dành cho các bộ phim ở dạng thể nghiệm và mang tínhsáng tạo).

Thierry Frémaux phân trần: “Trong những kỳ LHP Cannes trước, đôi khi phim Mỹquá dư thừa. Nhưng lần này, phim của đạo diễn Terrence Malick, với các diễn viênSean Penn và Brad Pitt chưa hoàn tất. Còn Restless của Gus Van Sant thì cũngchưa… xong. Nếu không thì chúng tôi đã có được 3 phim Mỹ rồi!”.

Có thể xem đó là một cách lígiải sự “hờ hững” của người Mỹ tại Cannes năm nay. Thierry Frémaux thêmrằng: “Cần phải mất 18 tháng để làm một bộ phim. Mà cách đây 18 tháng,tức vào tháng 10/2008, chúng ta đang trong giữa đợt khủng hoảng nặng nề nhất”.Và các con số thống kê từ tổ chức Motion Picture Association đã chứng minhhiện tượng “thụt lùi” của Hollywood: có 677 phim truyện được sản xuất trongnăm 2009 so với 920 phim vào năm 2005, tức giảm đi 26,4% trong vòng 5 năm.Thêm vào đó, cuộc đình công của các nhà viết kịch bản cũng đã khiến lịchquay bị xáo trộn và việc phát hành theo đó cũng chậm lại.

Tuy nhiên, các chuyên gia sừng sỏ về điện ảnh đã đưa ra một phân tích nghiêmkhắc hơn, như lời của Michael Barker thuộc công ty sản xuất và phát hànhphim Sony Pictures Classics của Mỹ: “Nhiều hãng phim (Mỹ) đã từ bỏcác thể loại mà trước đây Cannes rất ưa chuộng. Nay họ tập trung vào các bộphim “bom tấn” hoặc làm tiếp các bộ phim đang thành công”. SonyPictures Classics là một trong số ít các đơn vị kinh doanh độc lập cònsống sót, bởi đa số các hãng khác tại Mỹ đã phá sản: Warner IndependentPictures và Paramount Vantage đóng cửa; Miramax và MGM đang được rao bán;New Line được sát nhập vào tập đoàn Time Warner. Vậy là, chính việc thay đổiquan điểm và cơ cấu sản xuất phim của người Mỹ, thiên về những bộ phim nhắmđến một đối tượng khán giả rộng rãi hơn, là nguyên nhân khiến Hollywood ítcó sẵn phim để gửi đến Pháp lần này.

Vậy, chính xác thì LHP Cannes hấp dẫn người Mỹ đến mức độ nào? AlistairBanks Griffith, một đạo diễn Mỹ gốc Thượng Hải (Trung Quốc), cho rằng: “Vẫncòn những chân trời mới để khám phá bên ngoài nước Mỹ”, tức ám chỉCannes vẫn luôn là một thương hiệu được tôn trọng và được rất nhiều đạo diễntên tuổi quan tâm. Bộ phim truyện đầu tay của Griffith - Two Gates of Sleep,đã được nhóm chuyên đề Quinzaine des réalisateurs (15 ngày dành cho các đạodiễn) chọn, và Alistair Banks Griffith phấn khích: “Tôi đã quyết địnhkhông mang bộ phim này đến LHP Sundance tại Mỹ, mà điều quan trọng hơn đốivới tôi, đó là được đến Cannes”.

Cuộc đổ bộ mang tên “châu Á”

Ngược lại với sự hờ hững của Hollywood, những thành công tại sân nhà vớinhững bộ phim chiếu rạp ăn khách, đã góp phần làm dậy lên làn sóng “phimchâu Á” tại LHP Cannes lần thứ 63 năm nay. Khởi đầu là bộ phim Trung Quốc Nhật chiếu Trùng Khánh của đạo diễn Vương Tiểu Soái. Đại diện Hàn Quốcthì có The housemaid của đạo diễn Im Sang-soo và Poetry của đạo diễnLee Chang-dong. Nhật Bản có Yakeshi Kitano với Outrage. Đặcbiệt hơn, đó là sự hiện diện của Thái Lan, một Long Boonmee raluek chatcủa đạo diễn Apichatpong Weerasethakul đã được chọn tranh giải chính thức.

Cảnh trong phim The housemaid của đạo diễn Hàn Quốc Im Sang Soo

Năm nay, giới phê bình cũngđặc biệt chú ý đến “người khổng lồ” Trung Quốc, một quốc gia có doanh thu từcông nghệ điện ảnh đạt 6,2 tỷ Nhân dân tệ, tăng 44% trong vòng một năm sovới cùng kỳ năm ngoái. Và nếu như Avatar của Hollywood đã phá kỷ lục doanhthu tại Trung Quốc, thì nước này cũng thành công với nhiều sản phẩm nội địa.Như bộ phim The Founding of a Republic (Kiến Quốc Đại Nghiệp,tổng đạo diễn Hoàng Kiến Tân), kể lại quá trình ra đời của nước CHND TrungHoa, quy tụ nhiều diễn viên ngôi sao như Thành Long, Lý Liên Kiệt, Chương TửDi,… đã thu về hơn 400 triệu Nhân dân tệ.

Nhìn chung, LHP Cannes năm nay đã diễn ra trong bối cảnh không thuận lợi.Đầu tiên, một cơn bão đã thổi qua miền Nam nước Pháp, gây thiệt hại vật chấtđáng kể cho một vài thành phố ven biển, trong đó có Cannes. Bên cạnh đó, tácđộng từ cuộc khủng hoảng kinh tế đã ảnh hưởng không nhỏ lên kế hoạch làmphim của nhiều hãng nổi tiếng, và theo ông Thierry Fremaux, đây là lý dophần nào giải thích được vì sao lượng phim Mỹ năm nay ít hơn, trong khi điệnảnh châu Á vẫn duy trì được sức bật.

Còn điều nữa cũng phải nhắc đến khi trong nhiều năm qua, điện ảnh châu Á duytrì mức độ xuất hiện của mình ở Cannes ngày càng nhiều và đều đặn. ÔngThierry Fremaux nhận xét rằng: “Tôi nghĩ đến hai trường hợp của Hàn Quốcvà Trung Quốc. Năm nay, Hàn Quốc có hai phim gửi đến tranh giải Cành cọvàng. Đạo diễn Lee Chang-dong là một gương mặt khá quen thuộc tại Cannes. Bộphim Peppermint Candy của ông đã từng được chọn từ chuyên đề “15 ngày dànhcho các đạo diễn” vào năm 2000, Secret sunshine đã đoạt giải diễn xuất năm2007. Trung Quốc có đạo diễn Vương Tiểu Soái với Nhật chiếu Trùng Khánh. Đạodiễn họ Vương này đã từng đến tranh giải Cành cọ vàng tại Cannes vào năm2005 với Shanghai Dreams và trước đó, từ đầu thập niên 2000, ông đã đượcbiết đến qua bộ phim Beijing bicycle. Có khá nhiều “người quen” châu Á ởCannes và ngày càng nhiều phim châu Á được đón tiếp tại đây."

Điện ảnh châu Á đã vụt sáng lên trên bầu trời nước Pháp. Cho dù theo nhậnđịnh của giới chuyên môn, lý do khách quan về kinh tế đã ảnh hưởng đến kếhoạch sản xuất và phát hành phim của nhiều hãng phương Tây và Hollywood,song suy cho cùng, những bước đi lên của châu Á trong nền nghệ thuật thứ 7,đến nay đã thành công.

Theo Tường Nguyễn