Bảo vệ mắt đúng cách trước tia cực tím ngày nắng

Những ngày gần đây, người dân trên khắp cả nước liên tục “than trời” vì nắng nóng khắc nghiệt. Ở hầu hết các tỉnh thành, chỉ số tia cực tím (UV Index) đã tăng “vượt ngưỡng”, gây nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là làn da và đôi mắt.

Bảng chỉ số tia cực tím (UV Index) của một số thành phố ở Việt Nam trong những ngày tới:

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chỉ số UV an toàn khi nằm trong ngưỡng từ 0-2 (mức gây hại thấp). Từ mức 3, tia UV đã bắt đầu có những ảnh hưởng đến cơ thể. Trong khi đó, chỉ số UV ở nhiều thành phố Việt Nam hiện nay đều vượt ngưỡng an toàn - ở mức cao và rất cao.

Hội đồng Thị lực Mỹ (VCA) nhấn mạnh, tia UV có thể làm hại mắt chỉ sau 15 phút tiếp xúc. Nếu để mắt phơi nhiễm lâu dưới ánh nắng mặt trời có chỉ số UV cao, tia UVB tấn công có thể gây bỏng giác mạc, dẫn tới đau đớn và mất thị lực tạm thời, đôi khi kéo dài đến 48 giờ. 

Cùng lúc đó, tia UVA với lượng bức xạ cực tím cao có thể đi xuyên qua giác mạc, tấn công thủy tinh thể làm biến đổi cấu trúc và tỷ lệ thành phần protein của thể thủy tinh khiến cấu trúc này trở nên mờ đục. Thống kê của WHO cho thấy, có khoảng 20% ca mù vì đục thủy tinh thể trên thế giới có nguyên nhân từ việc tiếp xúc thường xuyên với tia UV.

Ngoài tia UV, trong ánh nắng mặt trời còn có 25-30% là ánh sáng xanh (vùng bức xạ HEV) có thể dễ dàng xuyên qua giác mạc lẫn thủy tinh thể gây tổn thương cho võng mạc. Ánh sáng xanh thúc đẩy quá trình oxy hóa tăng cao tại lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc (RPE), khiến RPE nhanh chóng bị tổn thương gây suy giảm thị lực.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, sau khi bị tia cực tím chiếu từ 6-15 giờ, bệnh nhân có những rối loạn thị giác như giảm thị lực, nhìn thấy quầng bao quanh các nguồn sáng, cảm giác như có dị vật ở trong mắt, chảy nước mắt, sợ ánh sáng. Tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng gay gắt có thể gây nhiều bệnh lý mắt nguy hiểm như đục thủy tinh thể, thoái hóa hoàng điểm, thậm chí mất thị lực không thể phục hồi.

Tia cực tím chiếm đến 94% nguyên nhân gây lão hóa mắt. Nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng của tia UV đến mắt bị tích tụ liên tục suốt đời và không bị đào thải. Việc chủ động bảo vệ và chăm sóc mắt đúng cách trước tiết trời nắng nóng được xem là giải pháp tối ưu giúp hạn chế nguy cơ khiến đôi mắt “sớm già”.

WHO khuyến cáo, nên tránh ra đường vào những lúc nắng nóng gay gắt, đặc biệt là từ 10h-14h (thời điểm chỉ số UV ở mức cao nhất). Nếu ra ngoài, cần có những biện pháp che chắn phù hợp như mang kính râm, đội mũ rộng vành… để giảm thiểu tối đa tác động của tia UV đến mắt.

Nghiên cứu đăng trên Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH) chứng minh, việc tăng tổng hợp Thioredoxin - một loại protein phân tử nhỏ trong cơ thể giúp làm giảm đáng kể tác động của tia UVB. 

Các nghiên cứu về mắt ở cấp độ sinh học phân tử cũng cho thấy, Thioredoxin có khả năng giữ cân bằng thành phần và tỉ lệ protein của thủy tinh thể, đồng thời bảo vệ lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE trước sự tác động liên tục của các yếu tố gây hại, đặc biệt là tia UVA và ánh sáng xanh, giúp làm chậm quá trình lão hóa mắt và giảm bớt sự tiến triển của các bệnh lý mắt nguy hiểm. 

Nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ mới đây đã mở ra một bước tiến mới khi tìm ra tinh chất Broccophane thiên nhiên (chiết xuất từ một loại bông cải xanh rất giàu Sulforaphane) giúp tăng Thioredoxin một cách tự nhiên, từ đó bảo vệ thủy tinh thể và võng mạc ưu việt từ bên trong, hạn chế các bệnh lý mắt do tác động của ánh nắng mặt trời.

Theo kết luận của ĐH Y khoa Johns Hopkins (Mỹ), Broccophane có hoạt tính sinh học cao, an toàn, nhanh chóng được hấp thu vào cơ thể nên giúp cải thiện thị lực, làm giảm các triệu chứng khó chịu do các bệnh lý mắt gây ra, giữ cho mắt luôn tinh anh, khỏe mạnh.

Video cơ chế tác động của Broccophane thiên nhiên trong bảo vệ thủy tinh thể và võng mạc: