Lừa dối trẻ hậu quả khôn lường

Ảnh minh họa

Trẻ có quyền biết sự thật

Thoáng trông qua thì tưởng rằngmọi việc không có gì ghê gớm lắm. Bố mẹ nói với con là cả nhà sẽ đi dạo, kỳ thựcbé bị đưa đến bệnh viện khám bệnh, hay nói dối con rằng ở nhà trẻ có con gấuthật to, để bé đồng ý đi trẻ. Người lớn khi hành động như vậy không hề nhận thứcđược rằng hậu quả của những lời nói dối ấy sẽ nghiêm trọng nhường nào.

Ngày chủ nhật. Mới sáng tinh mơ,cậu con trai hai tuổi của chị Hà đã chạy ào vào phòng bố đang ngủ và kêu to "Conmuốn xem phim hoạt hình". Chị Hà tìm mọi cớ để kéo con ra, nào là vô tuyến hỏng,nào là chú Thỏ nhân vật chính trong phim giờ đang bận nên không đến được... Cậubé Nam vẫn một mực đòi vào phòng.

Hết cách, chị đành nói thật "Bố đang ngủ,nên bây giờ không xem phim được". Lạ thay, cậu bé hiểu ngay mọi sự và ngoanngoãn ra khỏi phòng! Hóa ra, chúng ta đánh giá quá thấp trí tuệ của trẻ, các embiết phân biệt khi nào người lớn nói thật và khi nào thì nói dối.

Thái độ chânthật, giọng nói thành thực của người lớn có tác dụng ngay lập tức với các em,trong khi cảm giác bị lừa khiến cho các em rất bực bội và giận dỗi. Chỉ vài lầnnói không thật với con, cho dù có vì nguyên nhân chính đáng gì đi nữa, bạn sẽ cónguy cơ đánh mất sự tin cậy của bé.

"Mạng nhện" rối rắm của sự lừadối

Bé Thúy mới lên 3 tuổi. Bé ghétnhất là buổi sáng phải đi nhà trẻ. Vì thế chị Hoa, mẹ của bé, đành phải nghĩ rađủ cách để thuyết phục Thúy đến lớp. Thay vì nói với con "Mẹ con mình đi nhà trẻđi!", chị lại rủ rê "Nào mặc quần áo rồi hai mẹ con đi chơi nhé". Suốt cảquãng đường chị phải làm đủ trò để cuốn hút con, nhưng cuối cùng thì hai ngườivẫn đến cổng nhà trẻ.

Khi bé Thúy hiểu ra và bắt đầunghi ngờ mẹ, chị Hoa lại nghĩ ra một kế mới "Hai mẹ con mình đi mua bóng bayđi!". Bé Thúy rất thích bóng bay xanh đỏ nhưng cầm được quả bóng bay vào tayrồi, bé lại bị dẫn đến nhà trẻ. Rồi bé chơi chán bóng, chị Hoa bây giờ lại thủthỉ "Đi nào, mẹ sẽ mua đồ chơi cho con nhé".

Mua xong đồ chơi chị bảo con "Con có đồ chơi rồi, hôm nay con đi nhà trẻ nhé, thêm một ngày nữa thôi!".Cho tới một hôm bé gào lên "Con muốn về nhà chơi đồ chơi cơ! Mẹ bảo con là đimua đồ chơi, chứ không phải là đi nhà trẻ". Chị hoa lúng túng và buồn bã vìbất lực.

Bé Thúy trở nên khó tính, cáukỉnh. Thậm chí ngày nghỉ, cả nhà đi đến công viên nhưng dọc dường lúc nào bécũng sợ hãi là sẽ bị đưa đến nhà trẻ. Một hôm bạn Minh ở gần nhà tổ chức sinhnhật, mời hai mẹ con bé Thúy tới dự. Bé háo hức mặc quần áo và ra khỏi nhà,nhưng khi mẹ rẽ vào cửa hàng mua đồ chơi tặng bạn Minh thì Thúy đột nhiên giậtáo mẹ:

Đi về nhà!

Sao thế con? - chị Hoa ngạcnhiên.

Đi về nhà, con không muốn đi nhàtrẻ.

Nhưng mẹ con mình đến nhà bạnMinh cơ mà!

Đấy là mẹ nói thế! Nhưng mà mẹlại đưa con đến nhà trẻ như mọi lần.

Chị Hoa không làm cách nào thuyếtphục con gái được, còn bé Thùy thì khóc to giận dữ và ngồi bệt xuống nền đường.Khi người lớn lừa dối trẻ nhỏ, chúng ta làm một việc rất nguy hiểm, bởi vì cácem sẽ bị mất phương hướng không chỉ về thế giới xung quanh mà còn bị nhần lẫnrối loạn về ý nghĩa của ngôn từ. Vào tầm 2-3 tuổi, trẻ đang tích cực học hỏitiếng mẹ đẻ, bởi thế việc tìm ra mối liên hệ giữa từ ngữ và các hiện tượng trongcuộc sống là vô cùng quan trọng.

Nếu chúng ta nói "Đi chơi", mà rồi cuối cùngbằng hành động chúng ta lại cho các em thấy rằng thực sự là "Đi nhà trẻ", thìmọi khái niệm sẽ bị đảo lộn rối rắm. Trong lòng các em sẽ dần nảy sinh cảm giácbăn khoăn, lo lắng rằng trên thế giới này không có gì là đáng tin cậy cả.

Tất nhiên khó giải thích với mộtem bé hai tuổi vì sao phải đi nhà trẻ. Nhưng dù sao bố mẹ cũng phải cố gắng tìmra những từ ngữ đơn giản và dễ hiểu để nói cho con mình biết mục đích của việchàng ngày bé tới lớp. Ví dụ "Mẹ phải đi làm, con ở nhà một mình sẽ không có aicho con ăn, không ai chơi cùng con được. Mẹ là bác sĩ, mẹ phải đi chữa bệnh chongười khác".

Nên kể nhiều hơn về công việc của mình cho bé nghe, thậm chí nếu cóthể nên đưa bé đến cơ quan một vài lần để bé biết mẹ bận, vất vả thế nào, nếu béyêu mẹ, bé di nhà trẻ ngoan, mẹ sẽ có nhiều thời gian chữa khỏi bệnh cho nhiềungười.

Lúc nào cũng cần nói sự thật?

Có những trường hợp đặc biệt khisự thật có thể làm cho trẻ bị tổn thương về tâm lý. Ví dụ không nên nói trằngcon chó cưng của bé bị chết vì ô tô cán, mà khéo léo nói rằng: chó bị ốm nặngnên phải mang tưois bệnh viện để các bác sĩ chữa trị. Sau một thời gian bạn cóthể kể tiếp rằng vì chó ốm nặng quá nên các bác sĩ không cứu được.

Ý kiến của phụ huynh

Mẹ của bé Bảo 3 tuổi: "Khicháu nhà tôi được hai tuổi rưỡi, cháu rất sợ gội đầu. Mỗi lần chuẩn bị tắm cháulại lo lắng hỏi tôi "Thế hôm nay có phải gội đầu không hả mẹ?", tôi thảnnhiên bảo "Tất nhiên là không rồi con ạ".

Nhưng khi vừa cho cháu ngồi vàotrong chậu tôi lại dội nước lên đầu cháu, thế là cháu kêu toáng lên và cố gắngvùng vẫy, còn tôi thì vội vàng xí xóa "Gội đầu nhanh nào, rồi mẹ cho con thahồ nghịch nước!".

Nỗi sợ hãi gội đầu dần dần lớnlên đén nỗi con tôi chỉ sợ tắm, mà còn sợ rửa tay nữa. Lúc nào cháu cũng phấpphỏng lo là mẹ sẽ lôi ra gội đầu. Một thời gian rất dài vợ chồng tôi phải đauđầu nghĩ cách an ủi cháu, thậm chí cả tháng trời tôi không gội đầu cho cháu đểgiành lại lòng tin của bé nhà tôi.

Câu chuyện không mấy vui vẻ nàycho tôi một bài học rằng bao giờ cũng cần giữ lời hứa của mình trước con cái.Tuy nhiên con trai tôi vẫn sợ nước, mỗi lần tắm cháu chỉ cho phép mẹ giội phầnchân và bụng, rồi dần dần lên tới vai... Cho tới một ngày tôi quyết định nóithật "Hôm nay mẹ sẽ gội đầu cho con đấy, chuẩn bị tinh thần nhé!". Và tôi ngạcnhiên xiết bao khi thấy cháu mặc dù rất sợ hãi song vẫn đứng yên để tôi giộinước lên đầu. Tôi khen cháu là dũng cảm, và rất ân hận rằng bao ngày tháng nayđã lừa dối con một cách vô ích.

Nói sự thật như thế nào?

Điều quan trọng nhất là có sựchuẩn bị trước cho con: Nếu con bạn sắp phải làm việc gì đó không mấy dễ chịu,tốt nhất là nên nói thẳng cho cháu biết sự thật. Hãy dùng giọng nói lạc quan,bình tĩnh, đừng để bé nghũ là việc đó đáng sợ. Tùy theo lứa tuổi của trẻ mà cóthể giải thích hậu quả nếu không làm việc này. Ví dụ, nếu không chữa răng sauthì vi trùng sẽ phá hỏng hết răng và muốn ăn kẹo cũng không ăn được nữa, hay nếukhông gội đầu thì sẽ có ngày tóc khô cứng và rụng hết...

Kể chuyện cổ tích cho con là mộtkế rất hay: Để thuyết phục cục cưng của bạn làm việc gì đó mà bé vốn không thíchhoặc sợ hãi, hãy dùng tới hình thức một câu chuyện cổ tích ly kỳ và hấp dẫn. Vídụ "Ngày xửa ngày xưa có một cậu bé vốn rất sợ gội đầu, vì thế chẳng bao giờgội cả và kết quả là cậu trở nên xấu xí, người cậu bốc mùi rất khó chịu nênkhông bạn bè nào chịu kết bạn vơi cậu bé cả. Một ngày, mẹ cậu bé bảo cậu rằng -mẹ sẽ cắt trọc tóc của con đi vậy, nếu con sợ gội đầu đến thế". Con nghĩsao, liệu cậu bé có đồng ý không nhỉ, mẹ con mình thử cùng nhau nghĩ xem điều gìxảy ra với cậu ấy nhé?".

Dùng búp bê làm ví dụ để thửnghiệm: Ví dụ bạn có thể cùng con chơi trờ chơi bệnh viện hoặc nhà trẻ, dùngbúp bê làm nhân vật chính. Bạn có thể bảo con "Búp bê của con sẽ là một cô (cậu)bé dũng cảm, còn búp bê của mẹ thì cô (cậu) bé nhút nhát nhé!".

Và thế là conbúp bê trong tay bạn sẽ gào khóc, bỏ chạy, xử sự rất ngốc nghếch. Cục cưng củabạn sẽ khoái chí cười và điều khiển búp bê của mình có  những hành động dũngcảm, bình tĩnh, không sợ đau khi bị tiêm, sung sướng đi nhà trẻ, thậm chí còntìm được những lý lẽ động viên, thuyết phục bạn búp bê nhút nhát.

Thành thật + trò chơi: Khibố mẹ thành thật với con mình, có nghĩa là họ tôn trọng con. Sự thành thật củabố mẹ giáo dục tính cách thành thật của con mình trong tương lai, vì trẻ em baogiờ cũng bắt chước những hành động, cách ứng xử của bố mẹ mình. Nhưng thành thậtkhông có nghĩa là nghiêm túc một cách thái quá để không còn chỗ cho trò chơi. Vídụ khi gội đầu cho con, bố mẹ có thể hài hước tạo nên các kiểu đầu khác nhaubằng bọt xà phòng, để bé cảm thấy vui vẻ mà quên đi sự sợ hãi của việc gội đầu.

Theo Rose Nguyễn
Mẹ và bé