Gỏi sầu đâu - Món ăn vị thuốc

Từ tháng 11 đến tháng 3 âmlịch là sầu đâu thay lá đơm bông, người ta thường hái cả đọt và hoa để dùngnhư một loài thảo dã quý.

Cây sầu đâu còn gọi là câyxoan ăn gỏi, một loài cây mọc hoang, nhiều nhất ở Châu Đốc và vùng Bảy Núi–AnGiang. Lá sầu đâu nhỏ, dài và mỏng. Lúc còn non, đọt có màu tim tím.

Gỏi sầu đâu khô cá lóc - Ảnh: Hoài Phương

Lá sầu đâu được chế biếnthành nhiều món ăn, phổ biến nhất là sầu đâu chấm cá kho, thịt kho hoặc ănkèm với mắm thái, mắm chưng, từng được coi là món ngon hiếm có trên đời.

Chính vị mặn nồng của mắm hòahợp với vị đăng đắng, hậu ngọt của lá sầu đâu sẽ làm cho vị giác lâng lângkhó tả, càng ăn càng cảm thấy khoái khẩu.

Nhưng thực đơn nổi tiếng nhấtở An Giang xưa nay vẫn là món gỏi sầu đâu. Từ gỏi tôm, gỏi thịt, gỏi cá chođến gỏi khô, thứ nào cũng tuyệt hảo. Thầy giáo Nguyễn Thanh Vân, quê ở TịnhBiên, một tay am tường về món gỏi sầu đâu cho biết: gỏi sầu đâu ai mới ănlần đầu đều cảm thấy rất đắng, nhưng ăn vài lần phát ghiền, nhất là trộnchung với khô cá lóc hoặc cá sặt rằn. Anh nói muốn làm món này, trước hếtphải chọn cho được những đọt non kèm với bông. Khô cá lóc sau khi nướng chín,xé ra từng miếng nhỏ rồi trộn chung với đọt sầu đâu.

Bí quyết của món gỏi này làphải trộn với nước me chua (dùng me chín ngâm trong nước ấm cho tan), thêmchút đường, ớt cho thấm độ 10 phút.

Đọt sầu đâu tươi bán tại chợ biên giới Tịnh Biên

Nước chấm cũng là thứ nướcmắm me đậm đặc, cay, chua nhưng vừa ăn, không mặn, nhằm làm tăng thêm hươngvị đậm đà. Nếu dùng nước chanh hoặc nước giấm sẽ hỏng ngay, chẳng khác nàomột bản đàn lạc điệu. Ai thích cầu kỳ và sang trọng hơn có thể trộn với tômsú và thịt ba rọi xắt mỏng, kèm thêm dưa leo hoặc xoài chua bằm nhỏ sẽ hếtchỗ chê. Món này mà có thêm chai rượu nếp nhất định buổi tiệc sẽ hào hứngkhông thua gì khi đang dùng cao lương mỹ vị.

Thưởng thức gỏi sầu đâu, tanên nhai chầm chậm để cảm nhận cái vị đắng dìu dịu của sầu đâu và vị mặn,ngọt, dai dai của cá. Cả hai thứ này càng làm cho khẩu vị thăng hoa nhờ mùiđặc trưng, lạ miệng, hoàn toàn không giống với bất cứ loại gỏi nào. Có ngườibảo rằng khách từ phương xa đến An Giang mà chưa nếm món bò xào lá giang,món gà hấp lá trúc và món gỏi sầu đâu, khi quay về sẽ tiếc đứt ruột.

Sầu đâu không những là đặcsản của An Giang mà còn là món ăn vị thuốc. Nhiều tài liệu về y dược chobiết trong vỏ, lá, quả và gỗ của cây sầu đâu đều có chất khổ vị tố (chấtđắng) có tác dụng chữa giun rất tốt. Theo dược sĩ Lê Kim Phụng (Đại học YDược TP. Hồ chí Minh) thì cây sầu đâu từ lâu đã được người Ấn Độ dùng làmthuốc chống viêm, kháng khuẩn, chữa sốt rét…Riêng nước  sầu đâu dùng uống đểchữa viêm nha chu, viêm nướu, sâu răng, viêm khớp…

Còn theo kinh nghiệm dân gianthì đọt sầu đâu có thể làm cho mát gan, chống giun và trị nhức mỏi.

Theo Hoài Phương