Chính sách ngân hàng: Một công đôi việc

Thông tư số 13/TT-NHNN quy định 5 tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động củaTCTD là: tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu; giới hạn tín dụng; tỷ lệ khả năng chitrả; giới hạn góp vốn mua cổ phần; và tỷ lệ cấp vốn tín dụng so với nguồnvốn huy động. Đây là một bước tiến mới, nhưng chỉ là bước nhỏ để ngành ngânhàng tiến được đến mục tiêu kiểm soát rủi ro theo tiêu chí của Ủy ban giámsát ngân hàng Basel.

Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu được cho là quan trọng, có ảnh hưởng lớn nhất đếnhoạt động kinh doanh của các NHTM. Tỷ lệ này được tính trên cơ sở: vốn tự có/tổngtài sản Có rủi ro phải bằng 9%. Về con số này, giới trong ngành cho rằng, nhiềuNHTM đã đạt được, thậm chí vượt. Thế nhưng 8% chỉ là mức mà Basel I đưa ra. Hiệnnhiều nước trên thế giới đã áp dụng Basel II với tỷ lệ này ở mức 12%. Như vậy,quy định mới có sự cải thiện thêm, nhưng chỉ là rất nhỏ.

Không những thế, bàDương Thu Hương, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, trong phép tính này,phần tử số không có gì đáng ngại. Vì, chiếm phần lớn nhất của vốn tự có (tử số)là vốn điều lệ. Mà theo lộ trình, chỉ đến cuối năm nay các NHTM phải nâng mứcvốn điều lệ lên 3.000 tỷ đồng, thậm chí lộ trình lên 5.000 tỷ đồng đã được tínhđến. Vấn đề nằm ở tổng tài sản Có rủi ro (mẫu số). Bà Hương cho rằng, mẫu số nàyđang có nguy cơ tăng cao.

Có thể đưa ra vài dẫn chứng. Trong các tài sản Có của NHTM hiện nay, theo quyđịnh của NHNN, đứng đầu trong danh sách tài sản Có rủi ro ở mức 100% là cáckhoản góp vốn, mua cổ phần vào công ty con, công ty liên doanh, liên kết...

Cáckhoản cho vay công ty con, công ty liên doanh, liên kết của tổ chức tín dụng cóđộ rủi ro ở mức 150%. Các khoản cho vay đầu tư chứng khoán, bất động sản; chovay các công ty chứng khoán có độ rủi ro ở mức 250%. Thực tế, các khoản cho vaycó độ rủi ro cao này có thể dễ dàng tìm thấy tại đại đa số các NHTM hiện nay.

Hiện trong số các NHTM, nhất là những NHTMCP nhỏ, mới chuyển đổi từ nông thônlên đô thị, có rất nhiều ngân hàng đang sở hữu ít nhất một công ty con trongnhiều lĩnh vực khác nhau như chứng khoán, bảo hiểm, vàng bạc đá quý.

Chưa kểkhông ít NHTMCP có đại cổ đông là những công ty, tập đoàn lớn (EVN, FPT, Đạidương, Petrolimex...). Không ai dám chắc việc góp vốn hay cho vay, huy động vốn“vòng vèo” giữa các công ty con; giữa ngân hàng với công ty, tập đoàn là cổ đông...đều nằm trong tầm kiểm soát, đều tuân thủ quy định của NHNN. Do đó mức độ rủi rocủa những tài sản này cũng khó đong đếm được.

Như vậy, cho dù các NHTM đã và sẽ làm tăng tử số (chủ yếu là tăng vốn điều lệ)mà mẫu số cũng tăng, thì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu khó mà tăng cho được.

Một quy định khác, ràng buộc với quy định về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là giớihạn góp vốn mua cổ phần của TCTD. Theo quy định mới, tổng mức vốn mua cổ phầncủa TCTD trong tất cả các công ty trực thuộc tối đa không được quá 25% vốn điềulệ và quỹ dự trữ của tổ chức tín dụng.

Thứ hai, trong tất cả các doanh nghiệp,quỹ đầu tư, dự án đầu tư, TCTD khác mà góp vốn, mua cổ phần của công ty trựcthuộc một TCTD không được vượt quá 40% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của TCTD. Điềunày sẽ buộc các NHTM phải nhanh chóng thực hiện đúng lộ trình tăng vốn điều lệcủa NHNN.

Như vậy, quy định mới của NHNN đúng là “một công đôi việc”. Thông tư 13 sẽ cóhiệu lực từ 1/10/2010. Những TCTD nào không tuân thủ ngoài việc bị xử phạt hànhchính, sẽ bị NHNN hạn chế tín dụng, hạn chế mở rộng mạng lưới, nội dung hoạtđộng, thậm chí đình chỉ có thời hạn hoặc không thời hạn một số nghiệp vụ liênquan đến hành vi vi phạm. Như vậy, các TCTD chỉ còn 4 tháng nữa để rà soát vàđiều chỉnh toàn bộ hoạt động kinh doanh của mình để không “vượt rào” của NHNN.

TIN LIÊN QUAN