Khống chế lãi suất “đen”, buông tay với lãi ngân hàng

“Lãi suất cơ bản không thể chỉáp dụng cho giao dịch vay ngoài ngân hàng. Như vậy có nghĩa chỉ ngân hàng đượccho vay nặng lãi” - câu hỏi trong phiên thảo luận Luật Ngân hàng nhà nước tại UBthường vụ QH hôm nay vẫn “ngóng” một phương án thỏa đáng…

>>

Các tổ chức tín dụng sẽ thực hiệnchính sách lái suất thỏa thuận theo nguyên tắc thị trường. Khi có diễn biến bấtthường trên thị trường tiền tệ, NHNN sẽ can thiệp băng cách quy định lãi suất cụthể cho các tổ chức tín dụng thực hiện.

Quan điểm thứ 2 đề nghị tiếp tụcduy trì lãi suất cơ bản để đảm bảo nguyên tắc nhà nước quản lý đối với thịtrường tiền tệ, làm cơ sở thực hiện các quy định của Bộ luật dân sự.

Ủy ban thường vụ QH chorằng, trong điều kiện bình thường, NHNN không cần thiết phải chỉ đạotrực tiếp lãi suất của các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, do nền kinh tếViệt Nam đan trong quá trình chuyển đổi, có thể phát sinh tình huống códiễn biến vượt ngoài khả năng điều tiết của NHNN (ví dụ diễn biến thịtrường tiền tệ năm 2008).

Trong trường hợp này cần cho phépNHNN can thiếp trực tiếp vào cơ chế lãi suất của tổ chức tín dụng để ổn định thịtrường. Vai trò của lãi suất cơ bản như vậy là cần thiết.

Ở khía cạnh khác, cơ quan thẩmtra dự án luật nhận định, không nên áp dụng thống nhất một loại lãi suất áp dụngcho cả hoạt động ngân hàng và các giao dịch dân sự khác. Lãi suất do các ngânhàng công bố, theo đó, tuy là lãi suất đươc thỏa thuận giữa các bên nhưng nằmtrong phạm vi điều tiết của NHNN thông qua lãi suất cho vay.

Trong khi đó, hoạt động cho vaytrong khu vực dân cư là khu vực vay - mượn nhỏ lẻ, không chính thức, không côngkhai, khó có sự giám sát nên cần thiết phải quy định trần lãi suất riêng để quảnlý. Mức lãi suất này do NHNN công bố vừa để ngăn ngừa việc cho vay nặng lãi, vừalà căn cứ để các cơ quan chức năng giải quyết khi có tranh chấp xảy ra.

Phó Thống đốc NHNN Đặng ThanhBình tán đồng quan điểm duy trì công cụ quản lý thị trường khi có diễn biến bấtthường này nhưng đề nghị “đổi tên”, không gọi đó là lãi suất cơ bản.

Không xuôi, chủ nhiệm UB tàichính ngân sách Phùng Quốc Hiển kiên quyết nếu đã chủ trương bỏ lãi suất cơ bảnthì bỏ hẳn, không thể chỉ áp dụng cho giao dịch vay ngoài ngân hàng. “Như vậy cónghĩa chỉ ngân hàng được cho vay nặng lãi, làm sao còn công bằng?” - ông Hiểnnói lại.

Trưởng ban Dân nguyện Trần ThếVượng kiến nghị nếu bỏ lãi suất cơ bản thì cần sửa Bộ luật hình sự về tội chovay nặng lãi. Ông Vượng phân tích, dù là ngân hàng hay cá nhân cho vay thì đóđều là quan hệ dân sự, không thể tách các giao dịch của các tổ chức tín dụng ramột kiểu quan hệ riêng. Như thế là tạo điều kiện cho ngân hàng lợi dụng tìnhtrạng người đang khó khăn để áp đặt một mức lãi suất cao.

“Không thể để người khó khăn lạithêm bị lệ thuộc vào người giàu có” - ông Vượng bức xúc.

Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị ThuBa góp thêm ý phân tích, bỏ lãi suất cơ bản, xã hội sẽ bấn loạn vì khi ở tìnhtrạng khó khăn thì người đi vay sẽ phải chấp nhận vay với bất cứ giá nào, mứclãi suất nào ngân hàng đưa ra nhưng khả năng trả nợ thì không có.

Theo bà Thu Ba, chạy theo “phongtrào” thế giới bỏ lãi suất cơ bản không phản ánh đúng bản chất kinh tế thịtrường có định hướng. Chủ nhiệm UB Tư pháp đề nghị duy trì thiết kế “van antoàn” để tránh tức nước, tai biến.

“Chốt” lại vấn đề, Phó Chủ tịchQH Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh, lãi suất cơ bản là 1 cụm lãi suất chứ không phảimột mức lãi suất cụ thể. Phải bỏ quy định công bố lãi suất cho vay trong dân,không chấp nhận các giao dịch “ngầm”, không tạo điều kiện hoạt động riêng choloại giao dịch này.

Ông Kiên yêu cầu cơ quan soạnthảo chỉnh sửa quy định trong dự thảo luật, giữ cơ chế điều hành lãi suất ápdụng của NHNN trong trường hợp thị trường có diễn biến bất thường, bỏ quy địnhcông bố lãi suất làm cơ sở cho các giao dịch ngoài hoạt động ngân hàng.

Thảo luận về dự luật các tổ chứctín dụng, các vấn đề giới hạn sở hữu cổ phần, đầu tư chứng khoán, mua cổ phầncủa nhà đầu tư nước ngoài, công khai các tổ chức tín dụng bị đặt vào trạng tháikiểm soát đặc biệt… gây nhiều tranh luận.

Dự luật kiến nghị hạ mức sở hữucổ phần của một cá nhân từ 10% xuống còn 5% vốn điều lệ của một tổ chức tíndụng. Trong khi đó, mức giới hạn sở hữu cổ phần của một cổ đông là tổ chức lạiđược nâng từ 10% lên 20%.

Phó Chủ nhiệm UB kinh tế Vũ ViếtNgoạn phân tích, có một số nhóm cá nhân giữ tỷ lệ cổ phần rất lớn, qua đó thaotúng, lũng đoạn ngân hàng qua việc liên kết lại với nhau trong khi hiện tượngnày với các pháp nhân rất khó.

Ông Ngoạn cảnh báo, mức 5% vốn sởhữu với cá nhân cũng chưa thỏa đáng vì chỉ cần nhóm 20 người là đã thao túngđược tình hình.

Ông Ngoạn cũng tỏ ý băn khoăn quyđịnh cấm ngân hàng thương mại mua, nắm giữ cổ phiếu của tổ chức tín dụng khác vìluật hiện hành, các ngân hàng nước ngoài lại được phép mua cổ phần ở các tổ chứctín dụng trong nước. Như vậy là tự tạo sân chơi bất bình đẳng, bất lợi cho doanhnghiệp trong nước?

Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiềncũng kiến nghị không khuyến khích nhưng cũng không nên cấm hoạt động đầu tưchứng khoán ngắn hạn của các ngân hàng, chỉ nên dựng hàng rào kỹ thuật để kiểmsoát được hoạt động này.

 Theo P. Thảo