Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ lúc giao mùa

Thời tiết chuyển mùa mưa nắngthất thường cùng với độ ẩm tăng cao đang là yếu tố thuận lợi cho các loại vikhuẩn, virut gây bệnh.

Trẻ em là đối tượng dễ bị các tác nhân này tấn công nhất,đặc biệt là các bệnh lý đường hô hấp. Trong đó viêm tiểu phế quản (VTPQ) là bệnhthường gặp, có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề nếu trẻ không được phát hiện vàđiều trị kịp thời.

VTPQ có thể dẫn đến nhiều biếnchứng nguy hiểm

VTPQ là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ,nhất là 3-6 tháng tuổi. Khi mắc bệnh, các phế quản nhỏ này bị viêm, sưng phù,tiết nhiều dịch làm cho đường thở của trẻ bị chít hẹp thậm chí tắc nghẽn. Cácbậc cha mẹ không được chủ quan khi thấy trẻ có những dấu hiệu như ho, chảy nướcmũi trong, sốt vừa hoặc cao. Sau từ 3 - 5 ngày thì trẻ ho ngày một nhiều, xuấthiện thở khó, thở rít. Những trường hợp nặng thì tím tái, thậm chí ngừng thở.

Viêm tiểu phế quản là bệnh rất dễ gặp ở trẻ em

Những trẻ đến viện khi thăm khámthường thấy nhịp thở của trẻ nhanh, sốt vừa, xuất hiện các cơn co kéo cơ hô hấp,lồng ngực bị rút lõm, trẻ thở rên. Tiếng thở có thể nghe ran rít, ran ngáy,thông khí phổi kém. Sau đó, trẻ ho nhiều hơn kèm khò khè và có thể bị khó thở(thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực). Nặng hơn nữa trẻ có thể bỏ bú, tím tái.Bệnh có triệu chứng tương tự hen suyễn.

Thông thường, trẻ sẽ khò khè kéodài khoảng 7 ngày, ho giảm dần trong khoảng 14 ngày rồi khỏi hẳn nếu được chămsóc tốt. Tuy nhiên, trong khoảng 1/5 trường hợp, bệnh có thể kéo dài nhiều tuầnlễ.

Biến chứng thường gặp của bệnh làsuy hô hấp, viêm phổi (do dễ bị bội nhiễm), xẹp phổi, viêm tai giữa. Cần lưu ýlà bệnh có thể sẽ nặng hơn, kéo dài hơn, nhiều biến chứng hơn và tử vong cũngcao hơn trong các trường hợp sau: trẻ dưới 3 tháng tuổi, trẻ sinh non - nhẹ cân,trẻ suy dinh dưỡng nặng, trẻ có sẵn bệnh tim, phổi, suy giảm miễn dịch. Đây lànhững trẻ có yếu tố nguy cơ cần được cho nhập viện sớm khi bị VTPQ. Ngoài ra,bệnh cũng dễ tái phát.

Những thủ phạm gây bệnh

Tác nhân làm cho trẻ bị VTPQthường là do các virut, đứng hàng đầu là virut hợp bào hô hấp, chiếm 30- 50% cáctrường hợp mắc bệnh. Virut này có 2 điểm đặc biệt: có khả năng lây lan rất mạnhnên bệnh có khả năng xảy ra thành dịch;  người lớn, trẻ lớn cũng có thể bị nhiễmnhưng biểu hiện thường nhẹ, chỉ như cảm ho thông thường.

Nhưng nếu trẻ dưới 2 tuổi bị lâynhiễm có thể biểu hiện dưới dạng nặng là VTPQ. Virut cúm và á cúm cũng gây bệnhcho khoảng 25% số trẻ bị VTPQ. Ngoài ra phải kể đến Adenovirus với 10% số mắc.

Nếu trẻ sống trong vùng có dịchcúm hay viêm đường hô hấp trên (do virut hợp bào) thì tỷ lệ bị lây nhiễm rất caodo sức đề kháng ở cơ thể trẻ còn quá yếu, nhất là trẻ tuổi bú mẹ mà không đượcbú đầy đủ sữa mẹ. Những trẻ từng bị ốm do nhiễm virut trước đó như viêm mũihọng, viêm amidan, viêm VA... đều có nguy cơ dễ nhiễm bệnh nếu không được chămsóc tốt. Các trường hợp trẻ bị bệnh tim bẩm sinh, sống trong môi trường hútthuốc lá thụ động, bị bệnh phổi bẩm sinh hay bị suy giảm miễn dịch đều có nguycơ cao mắc phải VTPQ.

Người ta cũng đề cập đến mối liênquan của VTPQ với bệnh hen. Sau khi bị VTPQ, đường thở của trẻ sẽ trở nên nhạycảm hơn và khoảng 1/3 trẻ bị VTPQ có thể diễn tiến thành hen sau này.

Chăm sóc trẻ như thế nào?

Cần làm thông thoáng mũi cho trẻ để giúp trẻ dễ thở hơn và bú tốt hơn

Nếu trẻ có dấu hiệu bệnh nhẹ,không có biến chứng, không có yếu tố nguy cơ thì có thể được chăm sóc tại nhà.Tiếp tục cho trẻ bú hay ăn uống đầy đủ. Cần cho trẻ uống nhiều nước để tránhthiếu nước. Cần làm thông thoáng mũi cho trẻ để giúp trẻ dễ thở hơn và bú tốthơn.

Có thể nhỏ mũi với 2-3 giọt nướcmuối sinh lý sau đó làm sạch mũi cho trẻ. Cho trẻ dùng thuốc đúng như chỉ dẫncủa thầy thuốc. Tránh khói thuốc lá vì có thể làm bệnh của trẻ nặng hơn và dễ bịhen sau này. Cần đi tái khám đúng hẹn của bác sĩ.

Khi trẻ có dấu hiệu nặng như khóthở, bú kém, tím tái, có biến chứng cần cho trẻ nhập viện để điều trị.  Đối vớicác thể thông thường, không có suy hô hấp thì ngay khi vào viện các bác sĩ sẽtiến hành hút thông đường thở, giải phóng các chất xuất tiết. Dùng khí dung ẩmthuốc giãn phế quản có tác dụng nhanh như ventolin, bricanyl, salbutamol. Kếthợp với lý liệu pháp hô hấp, vỗ rung, hút đờm.

Những trẻ sốt cao, nôn, thở nhanhphải dù đủ dịch và điện giải theo nhu cầu cơ thể trẻ. Cần cho trẻ dinh dưỡng đủchất, và cân nhắc cẩn thận trước khi sử dụng kháng sinh. Đối với những trườnghợp nặng có suy hô hấp thì phải sử dụng liệu pháp oxygen, hút thông đường hô hấptrên, dùng thuốc giãn phế quản đường khí dung ẩm, truyền nước, điện giải theonhu cầu cơ thể bù lượng thiếu hụt.

Nếu những biện pháp trên khôngcải thiện tình trạng suy hô hấp thì phải tiến hành đặt nội khí quản và các biệnpháp hô hấp hỗ trợ khác. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có biểu hiện viêm nhiễm thứphát, không nên dùng steriod cho trẻ.

Nhiều khuyến cáo nhấn mạnh, đểphòng ngừa bệnh cho trẻ các bà mẹ hãy cho trẻ bú sữa mẹ đến 2 tuổi, không để trẻbị lạnh, giữ cho môi trường sống của trẻ được trong lành. Những trẻ bị các bệnhtim, phổi bẩm sinh càng đặc biệt lưu ý vì trẻ dễ mắc bệnh và tiến triển xấu.

Theo BS. Nguyễn Tiến Dũng