Huyết áp bao nhiêu thì sợ?

Không an tâm với huyết áp thìnên đo vài lần trong ngày, vài ngày liên tục mới đánh giá chính xác mức độbệnh lý.

“Huyết áp của tôi là 16, nhưthế có cao hay không?”. Một câu hỏi thường nghe hơn câu chào trong các phòngkhám. Người cao huyết áp thường hay đỏ mặt? Sai, vì nhiều người lại sợ xanhmặt khi đo huyết áp thấy cao.

Ít người hiểu đúng

Điều đáng nói là tuy bệnh caohuyết áp không những phổ biến mà đồng thời rất nghiêm trọng nhưng số ngườithực sự hiểu rõ về huyết áp lại rất ít.

Bằng chứng là rất nhiều người bệnh, dù đã được điều trị nhiều năm với thuốchạ áp vẫn mô tả huyết áp với một trị số 15 hay 16, trong khi ý nghĩa bệnh lýcủa huyết áp chỉ có thể được diễn giải chính xác khi có đủ hai trị số. Điềunày còn chứng tỏ không ít thầy thuốc đang cho thuốc rất hào phóng nhưng lạidè sẻn lời giải thích với người bệnh.

Không an tâm với huyết áp thì nên đo vài lần trong ngày, vài ngày liên tục mới đánh giá chính xác mức độ bệnh lý

Như vừa đặt vấn đề, huyết ápbao gồm 2 trị số, trên và dưới (ví dụ 12/8, đồng nghĩa với 120/80). Trị số ởtrên là con số quen thuộc với nhiều người bệnh, còn có tên chuyên môn làhuyết áp thu tâm, biểu hiện một cách gián tiếp mức độ co bóp của trái tim.

Nói cho dễ hiểu, trị số này nếu tăng cao hơn 140 chứng tỏ tim đang mệt vìphải cố gắng đẩy máu. Còn trị số bên dưới là trị số ít khi được lưu ý, cònđược thầy thuốc gọi là huyết áp trương tâm, là trị số phản ánh một cách giántiếp mức độ xơ vữa chai cứng của mạch máu. Trị số này nếu hơn 90 cho thấymạch máu không còn mềm dẻo như mong muốn.

Ý nghĩa bệnh lý của huyết áp lại không chỉ tùy thuộc vào hai trị số vừa môtả ở trên mà còn tùy theo khoảng cách biệt giữa hai trị số. Khoảng cách biệtnày càng rộng càng an toàn cho người bệnh, càng hẹp thì nguy cơ do biếnchứng càng trầm trọng.

Nói cách khác cụ thể hơn, huyết áp 15/9 (cách biệt 6) trên thực tế tuy cũngthuộc về định mức bệnh lý nhưng lại không nguy hiểm bằng huyết áp 14/10 (cáchbiệt 4). Chính vì thế mà khi đo huyết áp phải kiểm soát cả hai trị số. Chỉvới 1 trong 2 trị số thì thầy thuốc khó cho thuốc, trừ khi là thầy... bói!

Cao, thấp... tùy người

Huyết áp không cố định màthay đổi tùy theo nhiều yếu tố như trọng lượng, chiều cao, tuổi tác, sinhhoạt... Chẳng hạn huyết áp 14/9 ở người chưa tròn 30 tuổi chắc chắn nghiêmtrọng hơn huyết áp tuy cùng trị số nhưng ở người đã hơn 60, vì huyết áp ítnhiều phải tăng theo tuổi đời.

Huyết áp tuy còn trong định mức bình thường, thí dụ 13/8, dù vậy vẫn đángđược lưu tâm nếu đối tượng chỉ cao dưới 1,5 m, cân nặng không đến 40 kg.Ngược lại, huyết áp tuy cũng 12/8 nhưng không thể gọi là lý tưởng nếu giachủ cao đến 1,7 m lại nặng hơn 70 kg.

Huyết áp dao động theo nhịpsinh học, nghĩa là thay đổi nhiều lần trong ngày. Chính vì thế, người khôngan tâm với huyết áp thì nên đo huyết áp vài lần trong ngày, vài ngày liêntục mới có thể đánh giá chính xác và khách quan mức độ bệnh lý.

Nên ghi tất cả kết quả khi đến thầy thuốc. Nhờ đường biểu diễn lên xuống củahuyết áp mà nhà điều trị chọn loại thuốc hạ áp và giờ uống thuốc thích hợpcho mỗi bệnh nhân cá biệt. Đó chính là nguyên tắc tối quan trọng để có thểkiểm soát huyết áp nhằm dự phòng nhiều biến chứng nghiêm trọng.