Lên tăng xông do thuốc

Người bệnh tăng huyết áp không chỉ dùng thuốc trịtăng huyết áp mà nhiều lúc còn phải dùng nhiều thuốc khác để chữa các bệnh nhưngười bình thường, từ cảm cúm cho đến các bệnh nặng hơn. Việc dùng thuốc này cóthể gây tăng huyết áp một cách bất thường.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, huyếtáp tốt nhất là 120/80mmHg. Bị tăng huyết áp, hay còn được gọi dân dã là lên tăngxông, khi hai số đó cao hơn 140/90mmHg. Mục tiêu điều trị tăng huyết áp là đưahuyết áp về mức bình thường.

Tuy nhiên, ở một số người, việc điều trị được xemlà ổn khi chỉ số ở mức cao hơn, như với người trung niên hoặc có bệnh đái tháođường, huyết áp cần đưa về dưới 130/85mmHg, hoặc ở người từ 60 tuổi trở lên, cầnđưa về dưới 140/90mmHg.

Ảnh minh họa

Không chỉ tại ăn quá mặn

Đổ thừa cho chế độ ăn quá mặn làcách quen thuộc mà nhiều người khi bị tăng huyết áp hay làm. Vậy nên có rất ítngười biết rằng, để cải thiện tình trạng tăng huyết áp thì bớt ăn mặn thôi chưađủ, bởi những nguyên nhân gây ra thì có nhiều, thậm chí rất nhiều.

Điều đặc biệtcần lưu ý đối với người bị tăng huyết áp, bên cạnh dùng thuốc (có khi phải dùngsuốt đời) để kiểm soát tốt huyết áp, còn phải quan tâm đến những yếu tố trongcuộc sống có thể ảnh hưởng đến điều trị, làm huyết áp tăng cao hơn trị số cầnphải đạt được.

Như trong chế độ dinh dưỡng,người bệnh không được ăn mặn, tức hạn chế ăn muối (muối natri clorua) vì natricủa muối hiện diện nhiều trong cơ thể sẽ giữ nước, làm tăng huyết áp. Nếu làngười dư cân béo phì, cần phải có chế độ ăn uống giúp giảm cân, bởi có nhiềunghiên cứu cho thấy những người giảm cân tích cực sẽ giảm được nguy cơ tănghuyết áp.

Về chế độ sinh hoạt, người bệnhtăng huyết áp nên tăng vận động thể lực thích hợp, vừa giúp hạ huyết áp vừa giảmnguy cơ bị các bệnh tim mạch và nội khoa khác. Nếu hút thuốc lá phải ngưng thóiquen xấu này, hạn chế tối đa uống rượu bia, tập thư giãn để chống stress trongcuộc sống.

Ngoài ra, như đã nói từ đầu, người bị tăng huyết áp còn phải hết sứccảnh giác với việc sử dụng thuốc vì có những nguy cơ gây tăng huyết áp ẩn chứatrong thành phần của thuốc.

Những thuốc đẩy huyết áp lên

Dạng thuốc sủi bọt: còn gọi viênsủi, chỉ uống khi hoà tan trong nước. Hai loại thông dụng là thuốc giảm đau hạnhiệt trị cảm sốt như Efferalgan, Panadol viên sủi… và thuốc bổ cung cấpvitamin, chất khoáng như Berocca, Supradyn, Tropic…

Do luôn chứa tá dược rã sinh khílà natri bicarbonat hoặc natri carbonat (khi hoà vào nước sẽ phản ứng với axitcitric cũng là tá dược phóng thích khí CO2 gây sủi bọt), cho nên trong thuốc sủibọt luôn chứa natri (mỗi viên có chứa 274 – 460mg natri), có thể gây tăng huyếtáp đối với người bị sẵn bệnh lý này và đang kiêng muối. Người cao tuổi đang điềutrị tăng huyết áp tuyệt đối không dùng thuốc dạng sủi bọt.

Thuốc trị cảm, sổ mũi:các thuốc trị cảm, sổ mũi ngoài dược chất paracetamol thường chứa thêm nhữngchất có tác dụng làm co mạch, chống sung huyết ở niêm mạc mũi nhưphenylpropanolamin, viết tắt PPA (biệt dược Decolgen fort, Tiffi, RhumenolN500…) hoặc chứa pseudoephedrin như Actifed, Ameflu…

Nhờ chứa chất co mạch màthuốc làm cho hết sổ mũi, nghẹt mũi rất tốt. Nhưng cũng chính vì chứa những chấtnày mà thuốc có thể làm tăng huyết áp. Để an toàn, người bệnh tăng huyết áp cầnphải xem kỹ thành phần của thuốc trị cảm trước khi dùng (nếu chỉ có paracetamolthôi thì không đáng ngại).

Thuốc giảm cân: có một số thuốc giảm cân có thể làm tăng huyết áp nhưSibutramin và Ephedra. Sibutramin là thuốc tây y, được chính thức công nhận điềutrị dư cân béo phì. Còn Ephedra thực chất là vị thuốc đông y tên ma hoàng, cótrong chế phẩm thực phẩm chức năng dùng để giảm cân thông dụng ở Mỹ, và có thểđã được nhập không chính thức vào nước ta. Cũng cần lưu ý một số thuốc trị cảmcó thể chứa ephedrin, là dược chất có trong ephedra (ephedrin dùng liều cao đểgiảm cân và dùng liều thấp để trị nghẹt mũi, sổ mũi giống như pseudoephedrin).

Thuốc trị viêm xươngkhớp: được gọi tên chung là thuốc chống viêm khôngsteroid (viết tắt NSAID). Không chỉ có NSAID cổ điển như Diclofenac, Ibuprofen…mà cả thuốc mới như Celecoxib cũng có thể gây tăng huyết áp. Người cao tuổithường dễ mắc bệnh viêm xương khớp, nếu có thêm bệnh tăng huyết áp, mà lại dùngtuỳ tiện thuốc NSAID thì dễ bị tai biến nguy hiểm.

Thuốc là hormon:có hai loại hormon (còn gọi là nội tiết tố do tuyến nội tiết tiết ra) được dùnglàm thuốc và nếu dùng lâu dài có thể gây tăng huyết áp là estrogen vàglucocorticoid (thường được gọi corticoid). Estrogen là hormon có trong thuốcngừa thai phối hợp (vừa chứa estrogen và progesteron) và thuốc trị rối loạn domãn kinh ở phụ nữ. Estrogen không chỉ có nguy cơ tăng huyết áp mà còn gây huyếtkhối làm thuyên tắc tĩnh mạch.

Còn corticoid là tên chung củacác thuốc như dexamethason, prednisolon, predison… là thuốc chống viêm, chống dịứng, trị viêm xương khớp, hen suyễn… có thể gây tăng huyết áp do giữ nước vànatri lại trong cơ thể.

Theo PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức