Người già, phổi cũng già theo

Tại  sao người cao tuổi dễ bị viêm phổi?

Phổi lúc về già bị giảm cả vềkhối lượng và thể tích, trở nên ít di động. Độ đàn hồi thành phế nang bị giảm vàbị giãn hẳn ra. Khi lão hóa dung tích chung bị giảm đặc biệt giảm dung tích sống(DTS) của phổi. Theo tính toán, trên người Việt Nam, DTS của nam giới lúc 25tuổi là 3,82 lít, lúc 60 - 64 tuổi chỉ còn lại 2,57 lít.

Viêm phổi là bệnh người già thường gặp

Giảm DTS liên quan với giảm khảnăng di động của lồng ngực và lực cơ hô hấp cũng như khả năng thông hành của phếquản và độ đàn hồi của phổi. Hậu quả của những biến đổi này sẽ gây nên giảmthông khí tối đa và dự trữ thông khí phổi,  cho nên lúc về già dễ xuất hiện khóthở khi hoạt động căng thẳng (gắng sức); sự suy giảm thông khí phổi sẽ đưa đếntích góp nhiều bụi phổi, khó khăn hơn khi muốn khạc nhổ, không tạo đủ áp lực đểđưa dị vật ra khỏi phế quản.

Tăng nguy cơ bị các bệnh viêm nhiễm phế quản vàphổi, cung cấp ôxy cho cơ thể bị giảm. Đồng thời cũng giảm độ bão hòa ôxy máuđộng mạch. Hơn nữa về già có các cơ chế bù làm tăng chức năng hệ hô hấp, thí dụthở nhanh làm tăng thông khí phổi. Trong điều kiện nghỉ ngơi những cơ chế nàyđảm bảo trao đổi khí bình thường giữa phổi và môi trường ngoài. Tuy nhiên khảnăng thích nghi và dự trữ của chúng lúc tuổi cao bị hạn chế.

Thủ phạm gây bệnh

Có loại không do vi khuẩn và cóloại do vi khuẩn.

- Bệnh phổi không do vi khuẩn: cóthể gặp tuy không nhiều viêm phổi và viêm phế quản phổi do Ricketsia, bệnh virutdo chim, bệnh phổi do Adenovirus, do các bệnh virut phát ban và nhất là bệnhphổi do mycoplasma pneumoniae.

Nguy hiểm hơn cả là bệnh phổido cúm.

- Bệnh phổi do vi khuẩn: tuy vẫncòn các bệnh phổi do phế cầu nhưng hiện nay cần chú ý hơn đến tụ cầu và liêncầu. Ngoài ra còn có các vi khuẩn gram (-) E.coli... Trên những bệnh nhân dùngkháng sinh và corticoid dài ngày có thể gặp nấm phổi.

Xử trí như thế nào?

Tùy nguyên nhân và tình trạngbệnh. Thể nhẹ có thể chữa trị, theo dõi tại nhà. Các thể nặng phải được điều trịtheo dõi tại viện.

- Điều trị nguyên nhân: nguyênnhân thường do các vi khuẩn cư trú ở răng miệng, họng mũi, loại phế cầu khuẩn,hemophilus influenzae... Nguyên tắc là dùng kháng sinh sớm, phổ rộng.

- Điều trị triệu chứng: Dùng cácthuốc giảm ho nếu người bệnh ho nhiều, chú ý dùng loại không chứa opium, khôngcó tác dụng kháng histamin có thể gây ngủ, giảm phản xạ ho khạc như catabex,mucitux, silomat... dùng aspirin (pH8), aspegic nếu sốt; khó thở dùng các thuốcchống khó thở và trợ tim mạch.
Chăm sóc người bệnh rất quan trọng: Cho uống nhiều nước giúp loãng đờm dễ khạcvà hạ sốt (dung dịch oresol, nước hoa quả, nước rau...); truyền dịch nếu cần;giữ ấm cho bệnh nhân, nơi nằm của bệnh nhân cần thoáng, ấm, khô ráo, không cógió lùa và yên tĩnh; cần có chế độ nuôi dưỡng thích hợp tùy từng giai đoạn bệnh(giai đoạn đầu ăn lỏng hoặc nửa lỏng, sau đó ăn đặc dần).

Phòng bệnh

Như trên đã nói, viêm phổi ngườigià hay gặp ở người có thể trạng kém, mắc bệnh mạn tính sau cúm... do vậy phảitích cực điều trị bệnh mạn tính, bệnh viêm mũi họng, răng miệng. Nếu có điềukiện nên tiêm phòng vaccin chống phế cầu, vaccin đa giá chống cúm. Người bệnhphải tuyệt đối bỏ thuốc lá, thuốc lào, không uống rượu, bia quá mức, giữ gìn sứckhỏe tránh để lạnh.

Theo BS. Nguyễn Văn Thịnh