Những người bệnh... tưởng

Một chàng trai đọc báo thấy bácsĩ mô tả bệnh ung thư thanh quản. Trời nắng nóng, đi chơi khuya về chàng nhảyvào tắm, sáng hôm sau bị ho, ngày kế tiếp khan tiếng...

Thế là chàng tưởng mình bị ungthư thanh quản, vội xếp hàng ở bệnh viện ung bướu khám. Soi thanh quản xong, bácsĩ giải thích chàng bị viêm, chàng vẫn đề nghị “Bác xem kỹ kẻo cháu bị ung thưthanh quản!”.

Ảnh minh họa

Tôi từng gặp một cô gái cứ nhấtđịnh mình bị ung thư dù được giải thích cái “cục” ở ngực là những ống tuyến sữa.Cô đã đi mỏi chân, từ xét nghiệm máu đến siêu âm, chụp nhũ ảnh. Bác sĩ giảithích rõ ràng rồi cô vẫn bảo “Con nghĩ là không bao lâu nữa nó sẽ trở thành ungthư!”.

Một chị bạn hơi nặng ngực, đohuyết áp bình thường nhưng cứ khẳng định là mình cần chữa tim mạch, huyết áp.Nằm viện bác sĩ cho uống thuốc an thần, chị thấy khỏe hẳn, về nhà ít ngày bệnhlại tái phát, rốt cuộc người nhà phát chán, bác sĩ cũng... chán luôn. Cuối cùngchị cứ dùng thuốc an thần thì mọi chuyện mới ổn!

Bệnh tưởng là gì?

Ngay từ cuối thế kỷ 18, bác sĩGufeland (người Đức) đã phát biểu: “Mỗi bộ phận trên cơ thể đều chịu ảnh hưởngbởi những ý nghĩ, cảm xúc từ chính bản thân họ”. Mãi đến năm 1960 thuật ngữNocebo (bệnh tưởng) ra đời, mô tả tác hại của những ý nghĩ tiêu cực đến sứckhỏe.

Bác sĩ tâm thần Brian Fallon nóivề bệnh tưởng trên tờ New Scientist như sau: “Người bị bệnh tưởng là người luônbị ám ảnh với ý nghĩ họ đang hoặc sẽ bị bệnh nào đó. Cảm giác này kéo dài hơnsáu tháng dù được xét nghiệm, chẩn đoán cẩn thận. Ám ảnh bệnh sẽ gây khó khăntrong đời sống của họ và ảnh hưởng đến người thân, cộng đồng”.

Bệnh có thường gặp?

Có, ai cũng từng mắc bệnh tưởngbởi nó xuất phát từ những va chạm đời thường.

Chẳng hạn, bạn nhìn thấy mộtngười bị tai nạn giao thông trong khi con bạn đang học ở trường và tự chạy xe.Từ đó, ngày nào bạn cũng dặn con cẩn thận nhưng không yên tâm nên thỉnh thoảnglại gọi điện thoại thăm hỏi. Nếu nghe ở đâu có tai nạn là bạn lo âu, cảm thấynhư tai họa đang lơ lửng trên đầu. Có bậc cha mẹ nỗi lo việc học của con xâmchiếm suốt 12 năm.

Rốt cuộc, các bậc phụ huynh rơitừ lo âu này sang lo âu khác. Họ đau đầu, mất ngủ và bệnh tim mạch xuất hiện từbao giờ.

Những gia đình có con không đậuđại học, cha mẹ thất vọng và thường mắc bệnh thận, dạ dày, tá tràng do nhữngcăng thẳng tâm lý. Rồi chồng hay vợ ngoại tình, ghen tuông, thù hận, mất ngủ làyếu tố cơ hội cho bệnh phát sinh.

Có người đau thượng vị, đau lưng,đau đầu, nghe nói đau hố chậu phải là bị viêm ruột thừa cũng chuyển sang đau hốchậu phải!

Tại sao người ta bị bệnhtưởng?

Trong cơ thể sống của chúng ta cónhững gen mang thông tin di truyền, có thể nhìn thấy chúng qua kính hiển vi. Cácnhà khoa học giả định có một loại “siêu gen” (supergene) không chứa mã di truyềnmà lại có “bộ nhớ” cả không gian, thời gian của toàn bộ cơ thể sống.

Các siêu gen kiến tạo nên cấutrúc năng lượng của tất cả tế bào. Nó cũng “cài đặt” việc khôi phục sức khỏe vàrút ngắn sự sống khi cần thiết. Khi cơ thể mắc bệnh, não sẽ nhận được tín hiệuvà phát xung động để tự khôi phục tình trạng sức khỏe. Chúng ta thấy cảm mấyngày, ăn cháo, nằm nghỉ rồi khỏe là vì vậy.

Bệnh tưởng cũng có nguồn gốc từcách sống của từng gia đình. Chẳng hạn cha mẹ bảo bọc con kỹ quá, cứ rối lên khicon mới chỉ... hắt hơi, sổ mũi. Điều này khiến trẻ thấy chỉ cần làm bộ làm tịchmột chút là được thỏa mãn mọi nhu cầu.

Ra đời các cậu ấm, cô chiêu gặpkhó khăn sẽ suy sụp, dễ rơi vào bệnh tưởng. Bệnh tưởng thường xuất hiện ở phụ nữtrong giai đoạn tiền mãn kinh.

Sự giảm đột ngột của hormon buồngtrứng khiến họ có hiện tượng bốc hỏa, mất ngủ, tính tình thay đổi, dễ giận, haybuồn, tim đập nhanh. Nếu nhà kế bên có người đột quỵ thì chị hàng xóm sẽ luôn ámảnh là mình bị bệnh tim, sắp đột quỵ tới nơi rồi.

Chữa bệnh tưởng như thế nào?

Chúng ta thấy một số người chỉtin những bác sĩ từng chữa cho mình khỏi bệnh. Họ cho là “mát tay”, bệnh gì cũnggặp bác sĩ đó mới hết. Bác sĩ hiểu tâm lý thân chủ nên dặn “uống mấy viên nàykhỏi liền” và khỏi thật.

Mối quan hệ giữa thầy thuốc vàbệnh nhân phải đặt trên cơ sở niềm tin như thế. Một số người bị ung thư giaiđoạn cuối nhưng được động viên, khích lệ có thể sống dài ngày hơn.

Lạc quan, yêu đời sẽ giúp cơ thểtiết ra serotonin, dopamine, endorphin - những hormon tạo sự phấn chấn đẩy lùisiêu gen, làm chúng không thể đưa thông tin giả lên não được.

Vì thế chúng ta thấy có người bịung thư nghe tiếng gạo lứt muối mè bèn ăn với tất cả niềm tin thì sống dài hơndự đoán của bác sĩ. Giới y khoa đã kết luận 50% tổng số bệnh tâm thể đều phátsinh dưới tác động của tình cảm tiêu cực, đặc biệt là sự sợ hãi.

Bệnh tưởng khởi đầu là “ám thịbệnh” khiến chúng ta mắc bệnh thật, vì thế rèn luyện tâm lý để vững vàng, có bảnlĩnh trong cuộc sống là cách chống lại bệnh tưởng.

Theo TS.BS Lê Thúy Tươi
Tuổi trẻ