"Sức khỏe kém" cách bạn bao xa?

Không có bệnh khác với sứckhỏe kém

Đầu những năm 80 của thế giới,WHO đã đề ra cụ thể 10 tiêu chuẩn lớn để đánh giá sức khỏe. Năm 1999, WHO lại đềra những tiêu chuẩn cụ thể để làm tiêu chí đánh giá sức khỏe thể chất và sứckhỏe tâm lý, cụ thể là "năm nhanh" (đối vứi sức khỏe thể chất) và "ba tốt" (đốivới sức khỏe tâm lý) như sau:

Ảnh minh họa

"Năm nhanh" gồm: (1) Ăn nhanh: Cócảm giác thèm ăn, ăn ngon miệng, không kén thức ăn, có thể nhanh chóng ăn xongmột bữa ăn. (2) Bài tiết nhanh: Khi có nhu cầu là có thể tiểu tiện hoặc đại tiệnnhanh và dễ dàng, khi "đi" xong có cảm giác khoan khoái, dễ chịu. (3) Ngủ nhanh:Nếu buồn ngủ, lên giường là ngủ rất dễ, rất nhanh, ngủ sâu, thức dậy đầu óc tỉnhtáo, sảng khoái, tinh thần minh mẫn. (4) Nói nhanh: Tư duy nhạy bén, khẩu khílinh hoạt. (5). Đi nhanh: Đi đứng nhanh nhẹn, bước cao nhẹ nhõm.

"Ba tốt" gồm: (1) Cá tính, nhâncách tốt: Tính tình ổn định, tính cách ôn hòa, ý chí kiên cường, tình cảm phongphú, lạc quan trước những được, mất. (2) Năng lực xử thế tốt: Biết quan sát vấnđề một cách khách quan, hiện thực, có năng lực tự kiềm chế rõ ràng, có thể thíchứng với hoàn cảnh xã hội phức tạp. (3) Có quan hệ giao tiếp tốt: Lấy việc giúpđỡ người khác làm niềm vui, thích làm việc thiện cho người, quan hệ với ngườikhác nhân hậu, nhiệt tình.

Đề xuất mới của WHO về khái niệmvà tiêu chuẩn sức khỏe đã làm thay đổi quan niệm về sức khỏe, hành vi và phươngthức sinh hoạt sức khỏe, sức khỏe về năng lực thích ứng xã hội, sức khỏe về thânthể và sức khỏe tâm lý v.v...

Sức khỏe kém - giống như "cóán nhưng không có chứng cứ"

Biểu hiện chủ yếu của sức khỏekém là trạng thái mệt mỏi. Sự mệt mỏi gồm mệt mỏi sinh lý và mệt mỏi tâm lý (tứclà vừa mệt mỏi về thể chất, vừa mệt mỏi về tinh thần) sẽ phát sinh hoặc sẽ dẫnđến những chứng bệnh khác. Về phương diện sinh lý, mệt mỏi thể hiện ở tình trạngluôn cảm thấy buồn ngủ, nhức mỏi toàn thân, dung mạo ủ rũ, mỏi lưng đau vai, tứcngực khó thở, da dẻ khô nóng, mặt mũi phù thũng, rụng tóc, ra nhiều mồ hôi, tưduy hạn chế, tâm trạng lơ mơ v.v...

Áp lực tâm lý cao cũng là nguyên nhân gây nên sức khỏe kém ở con người

Về phương diện tâm lý thể hiện ởtình trạng trí nhớ bị giảm sút, mất tập trung, tinh thần suy sụp, nôn nóng khôngyên, lắm mê nhiều mộng, dễ bị kích động v.v... Chỉ cần xuất hiện vài triệu chứngkể trên ở một người, là có thể xếp người đó vào loại "sức khỏe yếu". Khi đã chấpnhận chung sống với nó (sức khỏe kém), nó sẽ giống như một bóng đen u ám luônbám chặt lấy bạn, không cách nào xua đuổi được, làm bạn khốn khổ.

Nếu xem đây làtrạng thái phi bệnh tật thì qua trắc nghiệm của bệnh viện, các số liệu lâm sànglại cho ta những thông tin rất bất ngờ về sự tồn tại của nó. Có thể xem đây làdạng "có án nhưng không có chứng cứ". Dần dà rồi người ta cũng sẽ quen và nhẫnnhịn chịu đựng sự hủy hoại của cái "bóng đen sức khỏe kém" ấy.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ratình trạng "sức khỏe kém" nhưng có thể quy lại thành "ba gấp", "bốn cao" và"nămít" như sau: "Ba gấp": Tâm thái gấp, làm việc gấp, nhịp sống gấp. "Bốn cao": Áplực tâm lý cao, cường độ cạnh tranh cao, nhịp điệu sinh hoạt cao, các chi phítiêu dùng cao. "Năm ít": Ngủ ít, ăn ít, giải trí ít, tiếp xúc giao thiệp ít, íthoạt động.

Sức khỏe kém - Bốn nguyên nhânkhởi phát chính và năm nguy hại lớn

Bốn nguyên nhân khởi phátchính

1 - Quá căng thẳng và áp lực cao:Kết quả nghiên cứu cho thấy, căng thẳng và áp lực cao kéo dài sẽ gây ra bốn cáihại cho sức khỏe: Một: Dẫn đến kích ứng mạn tính, gây tổn thương trực tiếp chohệ tim mạch và hệ tiêu hóa, gây các vết loét và chứng cao huyết áp, nhịp timtăng nhanh, đẩy nhanh quá trình xơ cứng mạch máu và phát sinh các bệnh tim mạch;Hai: Gây các chứng suy não và giảm chức năng nhận thức, B: Phá hoại nhịp đồng hồsinh học, ảnh hưởng xấu đến chất lượng giấc ngủ, Bốn: Giảm chức năng hệ miễndịch, dễ tạo khối u ác tính và gia tăng cơ hội lây nhiễm đối với cơ thể.

2 - Phương thức và tập quán sinhhoạt không lành mạnh như: ăn mặn, ăn thức ăn chứa nhiều chất béo và có nhiệtlượng cao, hút nhiều thuốc lá và uống nhiều rượu; ngồi nhiều, ngồi lâu ít vậnđộng v.v... là những nguyên nhân thường thấy nhất dẫn đến sức khỏe kém.

3 - Ảnh hưởng xấu của môi trườngbị ô nhiễm như: nguồn nước và không khí bị ô nhiễm, tiếng ồn, sóng vi ba(microwave), sóng điện từ và các hóa chất độc hại, các nhân tố ô nhiễm vật lýkhác... đều là những sát thủ giấu mặt rất khó phòng tránh.

4 - Tinh thần bất an, trạng tháitâm lý luôn bị kích động: Là nguyên nhân số một gây nên trạng thái sức khỏe kémvề tâm lý.

Năm nguy hại lớn đối với sứckhỏe kém

1- Đại đa số những người sức khỏekém đều hay bị ốm vặt và có tiền sử bệnh tật mạn tính, dễ có u ác tính, bị bệnhtim mạch hoặc bệnh tiểu đường.

2 Trạng thái sức khỏe kém ảnhhưởng rõ rệt đến hiệu suất công tác và sinh hoạt, chất lượng học tập, thậm chíđe dọa cả tính mạng của những người làm công việc đặc biệt nặng nhọc như nhânviên đội bay hàng không, vận động viên thi đấu TDTT v.v...

3 - Sức khỏe tâm lý kém dẫn đếnkém dẫn đến tinh thần, tâm lý ưu sầu, lo lắng, thậm chí có thể dẫn đến hành vitự sát hoặc làm tổn thương đến gia đình.

4 - Phần lớn trạng thái sức khỏekém có quan hệ nhân quả với sự rối loạn nhịp đồng hồ sinh học, ảnh hưởng trựctiếp đến chất lượng giấc ngủ, gia tăng mệt mỏi thể chất và tinh thần.

5 - Nếu trạng thái sức khỏe kémtrở nên nghiêm trọng sẽ ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe, tuổi thọ, con người sẽmau già, sớm mắc bệnh và sớm tàn phế.

"Phương châm mười chữ" để bảovệ sức khỏe

Để đối phó với tình trạng sứckhỏe kém, trước hết là ta cần phải biết cách tự đề phòng, nên nghiên cứ và ghinhớ kỹ "phương châm mười chữ" trong Trung y để phòng ngừa tình trạng sức khỏekém như sau: "Bình tâm" - Giữ cho tâm lý cân bằng, tâm trạng bình tĩnh, "Giảmáp" - Luôn duy trì tình thần bình ổn, làm dịu đúng lúc những căng thẳng và giảitỏa những áp lực cuộc sống, "Thuận chung" (chung là đồng hồ - thuận theo đồng hồsinh học)

- Thích ứng theo đồng hồ sinh học cơ thể, tự điều chỉnh tốt việc nghỉngơi và giữ nề nếp cho giấc ngủ, "Tăng miễn" (tăng cường sức miễn dịch) - Tựtăng cường sức miễn dịch cho cơ thể bằng cách tập luyện, vận động trong môitrường tự nhiên giàu ôxy, "Cải lương" (thay đổi cho tốt) - Thay đổi những thóiquen sinh hoạt và tập quán không tốt, ngăn chặn ngay từ đầu những nguyên nhânphát sinh tình trạng sức khỏe kém.

Đặc biệt cần chú ý làm cho giới trẻ tỉnh ngộ,từ bỏ lối sống không cần quan tâm đến nề nếp sinh hoạt, mà chỉ cần số cao để cóđược những vị thế cao trong cuộc sống. Nên nhớ câu cách ngôn "Tri túc giả thườnglạc, "tri túc giả thường thọ" (những người tự thỏa mãn thường an vui, nhữngngười biết tự thõa mãn thường trường thọ).

Theo Trần Dân Phong
Đời sống gia đình