Thuốc Đông y với thai phụ: "Tẩm" thế nào cho "bổ"?

Nên hay không nên dùng thuốc yhọc cổ truyền trong thời kỳ mang thai? Các bác sĩ Đông y khuyên rằng "nên".Nhưng uống như thế nào và cắt thuốc ở đâu lại là vấn đề khác. Theo các chuyêngia, nếu lạm dụng thuốc hay dùng sai cách, hậu quả sẽ khôn lường...

Bănkhoăn của nhiều bà mẹ

Chị Minh Nguyệt, 32 tuổi, ởphường Kỳ Đồng, quận Hồng Bàng (Hải Phòng), chia sẻ: "Mìnhđang mang bầu lần thứ 2, tháng thứ 5. Hồi mang bầu lần đầu, mình không uốngthuốc Bắc, nhưng khi sinh,  em bé vẫn bình thường. Nhưng cô bạn của mình sinhcon cùng đợt có uống thuốc Bắc thì sinh em bé có phần khoẻ mạnh hơn hẳn bé connhà mình. Tuy nhiên, em gái mình ngày trước có bầu cũng uống rất nhiều thuốcBắc, nhưng khi sinh, em bé nặng  chỉ  2kg  và phải nuôi lồng kính. Hiện mẹ chồngmình cứ giục đi cắt thuốc Bắc để uống cho bổ thai, mà mình thì vẫn đang bănkhoăn không biết có nên uống hay không?!".

Nên hay không nên dùng thuốc y học cổ truyền trong thời kỳ mang thai?

Chia sẻ với chúng tôi, bàmẹ trẻ Hoàng Thị Xuân (24 tuổi, ở Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội) cho biết: "Emmang bầu em bé được 19 tuần rồi. Đây là lần đầu tiên nên em cũng không có kinhnghiệm gì và cũng bị một phen hú vía về thuốc Bắc. Em nghe nhiều người nói làuống thuốc Bắc rất tốt cho em bé, nên đã đi cắt thuốc và uống ở tuần thứ 9. Đâylà thang cuối cùng trong tổng số 5 thang em uống. Nhưng một hôm, em nói chuyệnvới bác sĩ tư vấn qua điện thoại thì vị bác sĩ này nói em không nên dùng nữa vìsợ các vị thuốc trong thang không đúng và có rất nhiều biến chứng cho thai (sảythai, thai chết lưu...).

Bác sĩ khuyên em nên đi siêu âm và khám thai ngay. Nghelời bác sĩ, em đi khám ngay! May là không bị sao. Em còn nghe nói uống thuốc Bắcnhiều trong thời kỳ mang thai, con sinh ra dễ bị da đen và nhăn nheo lắm. Khôngbiết thực hư như thế nào?!".

Chị Vũ Thị Hoa (thôn Lục Bắc,Thái Xuyên, Thái Thụy, Thái Bình) cho biết: Ở quê chị, mọi người không chỉ cắtthuốc Bắc mà còn tự tìm thầy đi cắt thuốc Nam về uống. Còn chuyện cắt thuốc Bắchầm với gà hay chim, ăn tẩm bổ cho bà bầu là chuyện thường ngày. Người có điềukiện hay ít điều kiện, chỉ cần nghe nói có món nào đó tốt cho sức khoẻ mẹ và béthì ai ai cũng cố lùng cho bằng được  mà không cần  biết cơ thể mình có cần  haykhông!?

Dùngsai cách, hậu quả khôn lường

Theo BS -  Thầy thuốc Ưu tú Phùng Đình Khánh- Uỷviên Trung ương Hội Đông y Việt Nam, Chủ tịchHội Đông y tỉnh Ninh Bình: Thuốc Đông y có nhiềuvị, có một số vị tốt với phụ nữ, các bà mẹ mangthai và em bé trong bụng. Có thể kể ra như: Íchmẫu, ngải cứu, hoàng cầm, bạch truật, quy thân,đại táo, nhục thung dung, đỗ trọng, thỏ ti tử,tang ký sinh, thục địa, quy bản... Đây đồng thờilà những vị thuốc an thai, dưỡng thai, không gâyđộng thai, sảy thai, ra máu, đau bụng trong thờikỳ mang thai... Tuy nhiên, trước khi uống phảiđi khám, bắt mạch, thầy thuốc sẽ cho bài thuốcphù hợp với mỗi người.

BS. Khánh khuyên các thai phụ nênuống thuốc Bắc ngay và uống liên tục trong 3 tháng đầu của thời kỳ mang thai;đặc biệt với những người có tiền sử sảy thai, thai chết lưu thì càng lưu ý điểmnày. Ở tháng 7, tháng 8 trước sinh, thai phụ cũng nên uống thuốc Bắc. Nếu kiểmtra xương thai thấy có dấu hiệu nhỏ hơn bình thường cũng nên uống cả 3 thángcuối. Với 3 tháng giữa, thai phụ nên ăn, uống, ngủ, nghỉ và tập thể dục đều đặn.Nếu có nhu cầu uống cũng nên uống với liều lượng giảm hơn so với các thời kỳkhác như 1 tháng uống 1 tuần.

Thường thì tuỳ vào cơ địa củatừng người, thầy thuốc sẽ gia giảm thêm một số vị như quy thân, hoàng kỳ vào bàithuốc cho thai phụ, nhưng chủ yếu vẫn là các vị như thục tốt, hoài sơn (củ mài),cam thảo, đỗ trọng, đại táo... có tác dụng bổ huyết, bổ khí cho thai phụ.

BS Khánh nói: "Nhiềuphụ nữ băn khoăn có nên uống thuốc Bắc trong thời kỳ mang thai hay không. Chúngtôi khẳng định là nên. Tuy nhiên, bốc thuốc ở đâu và uống như thế nào cũng làmột vấn đề. Nhiều bệnh nhân đến với chúng tôi vẫn đặt những nghi ngại rằng:Thuốc y học cổ truyền phần lớn là các dược liệu chưa tinh chế. Một số vị thuốctrong đó có thể chứa nhiều hoạt chất. Không thể biết được trong mỗi thang thuốcgọi là "dưỡng thai" đó có những hoạt chất gì và có an toàn cho thai nhi haykhông? Uống thuốc Bắc thì khi sinh, da em bé có bị đen, nhăn nheo(?!). Hay vấnđề vệ sinh khi chế biến, phơi phóng thuốc?... Chúng tôi hoàn toàn chia sẻ vớinhững lo lắng rất thường tình này. Bởi nếu thuốc rửa không hết các tạp chất,thậm chí có cơ sở Đông y dùng diêm sinh để sấy khô, nếu cơ thể không thích ứngcó thể gây ra những phản ứng như buồn nôn, đi ngoài, bứt rứt khó chịu, thậm chícó thể ngất xỉu".

“Cùngmột vị thuốc nhưng công dụng có khi rất khác nhau. Ví dụ, cũng là vị toàn qui(hay còn gọi là đương qui) nhưng có các loại quy khác nhau như: Qui đầu (mộtphần ở phía đầu), qui vĩ (phần cuối), qui thân (phần trừ đầu và cuối). Thai phụnếu được uống qui thân trong 2- 3 tháng đầu rất tốt. Nhưng nếu dùng qui vĩ (làvị có tính hoạt huyết) lại kích thích tử cung co bóp, có thể gây đau bụng, rahuyết, gây sảy thai. Thêm vào đó, giá cả của 2 vị này rất cách biệt: Qui thân(300.000 đồng/kg), qui vĩ: 70.000 đồng/kg. Nếu thai phụ bốc thuốc ở những nơikhông đảm bảo, tham rẻ, hậu quả sẽ khôn lường...".

Theo BS Khánh, chị em còn sai lầmở chỗ, nghe nhau mách và cố ăn cho thật nhiều các món ăn như gà tần thuốc Bắc,gà ngải cứu, chim tần, hay các bài thuốc dân gian như cá chép, trứng ngỗng... đểtẩm bổ trong thời kỳ mang thai. "Chúng tôi không phủ nhận công dụng của nhữngmón ăn đó. Nhưng thực tế cho thấy, bây giờ ở ngoài chợ hay các gánh hàng rong,người bán hàng thường gói các "suất" thuốc Bắc sẵn, thai phụ chỉ việc mua về vànấu theo cách của mình và không đếm xỉa đến sự chỉ dẫn của thầy thuốc. Đây  làsự nhầm lẫn tai hại. Cần lưu ý rằng, một bài thuốc gà tần, một chén thuốc Bắcngâm rượu không phải ai cũng nấu được. Chưa nói đến việc nếu lạm dụng các bàithuốc dân gian này, lúc mắc các chứng bệnh khác, rất dễ bị "nhờn" thuốc" -BS Khánh nói.

Ths.BS Đỗ Thanh  Hà- Trưởng khoaPhụ - Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương cho rằng:  Thuốc Đông y cũng giốngnhư thuốc Tây y, không phải tuyệt đối an toàn. Nếu dùng không đúng cách, bốcthuốc tại những nơi không đảm bảo vệ sinh, có thể gây nên những tác dụng khôngmong muốn như dị ứng, nổi mẩn, rối loạn tiêu hoá, nặng hơn có thể gây đau bụng,băng huyết, có nguy cơ sảy thai... “Chúng tôi xin khẳng định không có cơ sởkhoa học nào cho rằng uống thuốc y học cổ truyền khi có thai sinh ra con da sẽđen như lời đồn thổi bấy lâu nay. Điều này đã được thực tế chứng minh qua nhiềunăm các bà mẹ nằm giữ thai tại Khoa Phụ - Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương”- BS Hà nói.

Còn theo BS. Khánh thì không thểcó chuyện thai chết lưu, sảy thai hay biến dị hình thể nếu uống thuốc Bắc đúngcách.

Theo Quỳnh An