Thuốc quý từ mướp đắng

Mướp đắng còn có tên gọi khác:Khổ qua, cẩm lệ chi, lương qua, mướp mủ, chua hoa (Mường)...

Bộ phận dùng là quả tươi hay khô,có thể dùng cả hạt và lá để làm thuốc.

Trong quả có chứa glycozit đắng:momordixin, charantin; hỗn hợp các chất thuộc nhóm stigmastadienol; protid, acidamin; lipid và các sắc tố chủ yếu: lycopen; một số vitamin và muối khoáng. Hạtchứa chất béo và chất đắng.

Theo Đông y mướp đắng vị đắng,lạnh; vào tỳ vị tâm can. Tác dụng thanh giải thử nhiệt, minh mục giải độc. Dùngcho các trường hợp nhiệt bệnh sốt nóng mất nước, hội chứng lỵ, viêm cấp tínhđường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu, mụn nhọt, viêm kết mạc mắt cấp tính (đaumắt đỏ), bệnh tiểu đường. Dùng 1- 4 quả; nấu, xào, ép nước, pha hãm.

Một số bài thuốc chữa bệnh cómướp đắng:

Nước tắm cho trẻ em nhiều rômsảy: Mướp đắng 2 - 3 quả. Rửa sạch, bổ làm đôi, nấu với nước, lấy nước tắm chotrẻ. Ngày làm 1 lần.

Chữa ho: Mướp đắng 1 - 2 quả. Rửasạch, bổ làm đôi, nấu với nước, lấy nước uống trong ngày.

Chữa thấp khớp: Lá mướp đắng 8g,dây đau xương sao 8g, cây xấu hổ 8g, rễ nhàu 8g, cỏ xước 8g, cây vòi voi sao 8g,cối xay 8g, rễ ngũ trảo 5g, dây thần thông 5g, quế chi 4g, gừng tươi 3g. Sắcuống ngày 1 thang.

Nước sắc khổ qua: Khổ qua 1 - 2quả, tách bỏ ruột, thái lát, sắc lấy nước cho uống. Dùng cho các trường hợp tiểuđường, sốt cao mất nước, miệng khô, họng khát.

Nước chiết khổ qua ướp đường: Khổqua tươi 1 - 2 quả. Khổ qua rửa sạch, nghiền nát nhuyễn, cho thêm 100g đườngtrắng trộn khuấy đều để sau 2 giờ đem khuấy nước sôi nguội và lọc lấy nước chouống 1 lần. Dùng cho chứng nhiệt lỵ.

Khổ qua xào đậu phụ: Khổ qua150g, đậu phụ 100g. Khổ qua rửa sạch, bỏ ruột thái lát, dùng dầu xào to lửa chochín tái, cho đậu phụ thái lát và ít muối gia vị, tiếp tục xào to lửa cho chínđều. Cho ăn ngày 1 lần. Dùng thường ngày cho bệnh nhân tiểu đường.

Khổ qua xào thịt nạc: cách làmtương tự như trên, thay đậu phụ bằng thịt lợn nạc. Dùng cho các trường hợp chảymáu cam, tiểu đường, đau mắt đỏ...

Khổ qua xào cà rốt: Khổ qua 60g,cà rốt 60g, thêm hành tiêu gia vị xào với lửa to. Ăn ngày 2 lần. Dùng cho cáctrường hợp tiêu chảy, đặc biệt là ở trẻ nhỏ với liều bằng nửa của người lớn.

Thịt nạc hầm khổ qua củ cải: Khổqua 250g - 500g, thịt lợn nạc 125g - 250g, củ cải 100g - 200g. Khổ qua rửa sạchthái lát, thịt lợn nạc thái miếng, củ cải thái miếng; hầm với nước; khi đã chínthêm gia vị. Cho ăn ngày 1 lần, liên tục 20 ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêmhọng mạn tính, đau rát họng, ho khan, viêm nề hoặc viêm teo niêm mạc họng.

Khổ qua xào bột tề: Khổ qua 60g,bột củ năn 60g. Khổ qua bỏ ruột thái lát, bột tề (củ năn) bóc vỏ thái lát. Chodầu vừng hoặc dầu thực vật xào to lửa, thêm gia vị. Cho ăn ngày 1 - 2 lần. Dùngcho các trường hợp viêm loét niêm mạc môi miệng, viêm lưỡi và họng hầu. Ăn vànhai nuốt đều đau, sốt nóng.

Ở miền Nam, tại các thành phố,thị trấn; món canh khổ qua nhồi thịt băm hoặc cá riêu canh chua khổ qua là nhữngmón ăn ngon miệng dễ tiêu được mọi người ưa thích.

Kiêng kỵ: Người có tỳ vị hư hànkhông nên dùng nhiều.

Theo TS. Nguyễn Đức Quang