Trà tiêu thực dùng trong ngày Tết

Ngày Tết, không ít người phảiphiền lòng vì tình trạng rối loạn tiêu hóa. Phần vì tỳ vị của họ vốn đã có bệnhkhiến cho chức năng co bóp, hấp thu và bài tiết các men tiêu hóa sút kém; phầnvì ăn uống không điều độ, thức ăn quá nhiều chủng loại, quá nhiều đồ bổ béo,sống lạnh hoặc khó tiêu.

Đó là chưa kể đến điều kiện vệsinh an toàn thực phẩm đôi khi chưa đảm bảo, thời tiết không thuận lợi, nề nếpsinh hoạt nghỉ ngơi bị đảo lộn. Tất cả gây nên một tình trạng rất khó chịu vớicác biểu hiện như bụng đầy chướng, ậm ạch khó tiêu, hay ợ hơi hoặc ợ chua, ănuống không ngon miệng, tinh thần mỏi mệt, hơi thở hôi, rêu lưỡi dày, đại tiệnkhông bình thường…

Trong y học cổ truyền, rối loạntiêu hóa thuộc phạm vi các chứng “thương thực”, “chướng mãn”, “ách nghịch”, “vịhư”, “can vị bất hòa”… với các biện pháp chẩn trị hết sức phong phú.

Trong đó, có một biện pháp xử lýrất đơn giản, tiện lợi, rẻ tiền mà không kém phần hiệu quả là sử dụng các loạitrà tiêu thực. Bài viết này giới thiệu một số công thức và cách dùng trà tiêuthực điển hình để bạn đọc có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết.

Phương 1:Chỉ thực sao 30g, bạch truật sao 60g, thần khúc sao 50g. Tất cả tán vụn, mỗi lầndùng 20g cho vào túi vải, đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 phút thìdùng được, uống thay trà trong ngày, mỗi ngày dùng 1 - 2 lần.

Công dụng: kiện tỳ tiêu thực,hành khí đạo trệ, dùng rất tốt cho những người vốn bị viêm dạ dày, viêm đạitràng mạn tính nay thức ăn đình trệ, chậm tiêu, chướng bụng đầy hơi, buồn nônhoặc nôn, đại tiện lỏng loãng…

Trong phương, bạch truật là chủvị, có công năng kiện tỳ ích vị; chỉ thực và thần khúc tiêu trệ, kích thích tiêuhóa, làm hết đầy chướng. Cả ba vị phối hợp với nhau tạo nên công năng tiêu thựckhá tốt. Tuy nhiên, những người bị viêm loét dạ dày tá tràng thể đa toan thìkhông nên dùng bài này.

Phương 2:Mạch nha sao 10g, sơn tra sao 6g, đường đỏ vừa đủ. Các vị đem tán vụn rồi chovào bình kín, hãm với nước sôi trong 20 phút, uống thay trà trong ngày, mỗi ngàydùng từ 1 - 2 lần.

Công dụng: tiêu tích hóa trệ,dùng rất tốt cho những người khỏe mạnh nhưng do ăn uống vô độ, thức ăn đình trệmà gây ra đầy chướng, ợ hôi nuốt chua, buồn nôn và nôn ra thức ăn có mùi chuahăng, rêu lưỡi dày bẩn, đại tiện không ổn định…

Trong phương, mạch nha và sơn trađều có công năng tiêu thực, mạch nha tiêu chất bột, sơn tra tiêu thịt và mỡ.Sách Bản thảo cương mục viết: “Sơn tra hóa ẩm thực, tiêu nhục tích”.

Nghiên cứu hiện đại cho thấy,trong mạch nha có chứa một số men tiêu hóa và sinh tố nhóm B, trong sơn tra cóchứa lipase có tác dụng kích thích dịch vị tăng tiết, điều chỉnh sức co bóp củacơ trơn, góp phần thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn.

Phương 3: Trà diệp 10g, gạo tẻ 30g sao đen, gừng tươi 2 lát. Tất cả các vịtán vụn, đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được,uống thay trà trong ngày.

Công dụng: kiện tỳ tiêu thực,dùng thích hợp cho những người bị thương thực biểu hiện bằng các triệu chứng đầybụng, chậm tiêu, ợ chua, buồn nôn, đại tiện lỏng loãng…

Theo quan niệm của y học cổtruyền trà diệp có công dụng hạ khí tiêu thực. Sách Bản thảo kinh sơ viết: “Tràdiệp hạ khí tiêu thực giả, khổ năng hạ tả, nhi kiêm điều trừ tràng vị, tắc thựctích tự tiêu hĩ” (lá trà vị đắng có thể cầm đi lỏng, tiêu thức ăn, điều hòa chứcnăng dạ dày và ruột khiến cho thực tích tự tiêu).

Nghiên cứu hiện đại cho thấy,chất cafein trong trà diệp có tác dụng kích thích dịch vị tăng tiết, làm tăngcảm giác thèm ăn, thúc đẩy quá trình tiêu hóa của dạ dày. Mặt khác, với hàmlượng tanin cao, trà diệp còn làm săn se niêm mạc và cầm đi lỏng rất tốt. Trongphương, gừng tươi cũng có tác dụng kích thích tiêu hóa, làm ấm bụng và khángkhuẩn.

Phương 4:Chỉ thực sao 10g, bạch truật sao 20g, sinh địa 20g. Tất cả các vị đem tháivụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 phút thì dùng được, uốngthay trà trong ngày.

Công dụng: kiện tỳ tiêu tích,dưỡng âm thông tiện, dùng cho những người bị rối loạn tiêu hóa thuộc thể Khí âmlưỡng hư biểu hiện bằng các triệu chứng bụng đầy, chậm tiêu, ăn không ngonmiệng, mệt mỏi nhiều, miệng khô, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, chát lưỡi đỏ…

Trong phương, sinh đại có côngnăng bồi bổ phần âm, làm cho đỡ táo kết; bạch truật vừa kiện tỳ trừ thấp lại vừasinh tân dịch khiến cho quá trình tiêu hóa thức ăn được thuận lợi; chỉ thực cótác dụng tăng sức co bóp cơ trơn, kích thích bài tiết dịch tiêu hóa. Ba vị phốihợp chặt chẽ với nhau tạo nên công dụng tiêu thực thông tiện độc đáo của bàithuốc.

Phương 5:Đại táo 10g, vỏ quýt hoặc vỏ cam 10g, gừng khô 15g. Các vị thuốc thái vụn, đemhãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 - 20 phút thì dùng được, uống thaytrà trong ngày.

Công dụng: ôn bổ tỳ vị, hành khítiêu thực, dùng thích hợp cho người bị rối loạn tiêu hóa do ăn nhiều đồ ăn sốnglạnh và khó tiêu hoặc bị đầy bụng chướng hơi do cảm lạnh.

Trong phương, ngoài gừng khô cótác dụng ôn ấm và trợ giúp tiêu hóa, vỏ quýt vốn chứa nhiều tinh dầu có côngnăng kích thích bài tiết dịch vị và dịch ruột, điều hòa sức co bóp cơ trơn ởthành ống tiêu hóa và bài trừ khí trệ trong lòng ruột.

Phương trà này có thể dùng lâudài cho những người bị viêm dạ dày, viêm ruột mạn tính thuộc thể hư hàn, đạitiện thường xuyên lỏng loãng.

Nhìn chung, các phương trà tiêuthực trên đây đều rất đơn giản, dễ kiếm, dễ chế và cũng dễ sử dụng. Nói là trànhưng thực chất là lấy thuốc thay trà, mượn cách pha và dùng trà để chiết xuấtvà đưa chất thuốc vào trong cơ thể nhằm mục đích trợ giúp quá trình tiêu hóa.

Các vị thuốc có thể tự kiếm hoặcmua dễ dàng tại các cơ sở đông dược. Vấn đề còn lại là ở chỗ các phương trà dượcnày thực sự có hiệu quả hay không và hiệu quả đạt được ở mức độ nào. Câu trả lờichính xác xin để dành cho những người không may bị rối loạn tiêu hóa trong nhữngngày Tết nếu như họ tin và mạnh dạn sử dụng các phương trà giản dị và độc đáonày.

Theo Liên Châu