Vitamin: Coi chừng!

Vitamin rất cần thiết cho cơ thể

Vitamin rất cần thiết, không có thì nguy, nhưng cơ thể chỉ cần với một lượngrất nhỏ và đa phần không phải tích góp kiểu “tích cốc phòng cơ”. Dùng dư,quá liều, tích tụ trong thời gian dài, chẳng những vô ích mà sự hiện diệnquá mức, quá lâu trong cơ thể còn có thể gây ra lắm sự cố “nhàn cư vi bấtthiện” cho chính nơi cưu mang. Trong đó, nạn nhân thường thấy là gan và thận(hai cơ quan át chủ bài trong việc thải độc và bài tiết).

Với nhóm vitamin tan trong nước (nhóm B, C), việc tống tiễn những kẻ dôi dưra ngoài khá thuận tiện nhờ hệ bài tiết. Do đó, sự cố quá liều ít xảy ra.Ngược lại, nhóm vitamin tan trong mỡ (A, D, E, K) thì sự đi - ở không đơngiản bởi khi đã thừa, thay vì rời đi, chúng lại được lưu trữ tại gan, ngàynày qua ngày khác, đến lúc đủ lông đủ cánh gây độc cho chính cái két sắt lẫncơ thể. 

Không may, những loại vitamin hay “trở cờ”lại rất có duyên với nhiều phương thức chăm sóc sức khỏe, làm đẹp và “cảilão hoàn đồng”. Vì vậy, người dùng hay có tâm lý quá tay, không bổ dọc cũngbổ ngang. Đơn cử vitamin A, ngoài chức năng hộ thân cho đôi mắt, sự tăngtrưởng, còn được xem là nguồn phù sa dành cho sự tươi tắn, căng đầy của lànda, rất hợp ý các bà các cô, nên cũng dễ gây ngộ độc vì... tham.

Thật ra, ngay cả những loại vitamin không tích tụ trong cơ thể thì việc dùngquá liều, thường xuyên, vẫn có thể gây hại. Cụ thể với vitamin C, dù dễ dàngđược cơ thể mời ra ngoài qua ngả WC khi hết việc, nhưng sự lưu trú dù ngắnhạn, nhất là với liều cao, sẽ gây hại cho niêm mạc dạ dày, về lâu dài sẽ tạomôi trường kết tụ cho một số loại sỏi tiết niệu. Thực tế, vitamin C là mộtloại “sinh tố” rất hay bị lạm dụng bởi sự đa năng của chúng và cũng vì ngộnhận chung là vô hại.

Có một hiện tượng phổ biến là lắm khi người ta vô tình tự gây quá liều chomình vì dùng nhiều loại thực phẩm, thuốc men mà trong thành phần có cùng mộthay nhiều loại vitamin nào đó. Không khó nhận ra trên các kệ hàng, vô sốthực phẩm hay thức uống chế biến sẵn được các nhà sản xuất ưu ái tặng thêmcho người tiêu dùng đủ loại vitamin thông dụng.

Ngay cả khi cẩn thận đọc kỹ thành phần cơ cấu thì nhiều người vẫn có thể vô tình trở thành con bệnh quá liều của vitamin vì không rành... danh tính của chúng

Do vậy, nếu không đọc kỹ hướng dẫn trước khi dùng, nhiều người sẽ vô tìnhđưa vào cơ thể quá nhiều loại vitamin mà không biết. Với một người khỏemạnh, nhu cầu chất xúc tác vừa phải và hoàn toàn có thể cáng đáng chỉ vớicác bữa ăn thường nhật. Do đó, việc “khuyến mãi” cấp tập vitamin vừa thừavừa có thể gây nguy hiểm.

Tình huống tương tự là nhiều người phòng xa, dùng hàng ngày một viên tổnghợp vitamin, bản thân đã thừa, nếu lại dùng thường nhật một loại thực phẩm,thức uống nào đó có đủ mặt anh hào vitamin nữa thì khủng hoảng thừa khótránh. Một trong những loại thuốc bổ khá có duyên với việc “năng nhặt chặtbị” là vitamin D (kèm canxi). Đối tượng tiêu dùng dễ bị “dội bom” nhất làtrẻ em và các bà tuổi tiền mãn kinh với áp lực phòng chống loãng xương, đaumình nhức mẩy.

Cả khi cẩn thận đọc kỹ thành phần cơ cấu thì nhiều người vẫn có thể vô tìnhtrở thành con bệnh quá liều của vitamin vì không rành... danh tính củachúng.

Về tên gọi, họ nhà vitamin ngoài cái tên phổ dụng dễ nhớ còn có tên cúng cơmgốc hóa học. Chẳng hạn, vitamin C còn có tên axit ascorbic, vitamin E làtocopherol, vitamin B1 là thiamin, vitamin B2 là riboflavin, vitamin B3 làvitamin PP, niacin, vitamin A là retinol, axerophthol...

Việc dùng tên thường gọi hay tên khai sinh trong sản phẩm của mình, tùy nhàsản xuất. Do vậy, có tình huống một hộp sữa này ghi thành phần vitamin B1,còn hộp bánh kia lại ghi thiamin - thật ra là một. Nếu có ai đó dùng cả sữalẫn hộp bánh, dù cẩn thận xem bảng kê dinh dưỡng, nhưng nếu không rành về“gia phả” nhà vitamin, thì vẫn đinh ninh rằng mình chỉ dùng vitamin B1 mộtlần.

Một kiểu hiểu lầm khác là phóng đại thái quá công dụng của một số vitamin.Bằng chứng nổi tiếng là vitamin C, được cho có khả năng hỗ trợ sức đề kháng,chống bệnh tật. Vấn đề là vì lý nào đó, chẳng hạn quảng cáo, mà từ chức nănghộ vệ, chúng bị thổi phồng đến độ thay luôn chức năng miễn dịch của cơ thể.Một lần nữa, người ta lại sai lầm khi quên mất công năng xúc tác phản ứngchứ không phải chính phản ứng của vitamin.

Một tên tuổi khác cũng hay bị bốc thơm vượt khung là vitamin D. Người ta đãquá ưu ái tặng cho loại vitamin này cây gậy thần tăng trưởng chiều cao ở trẻem và giúp chắc bền xương cốt cho phụ nữ mãn kinh.

Thực tế, không ít phụ huynh kê cao gối ngủ yên tin rằng con mình sẽ có mộtchiều cao xán lạn nhờ tẩm bổ đến thừa ứ loại vitamin này, mà quên rằng sựđóng góp của chúng, dù quan trọng, cũng chỉ là một viên gạch trong nhiềuviên gạch xây nên tòa lâu đài cơ thể.

Cũng vậy, hiện tượng tiêu xương ở phụ nữ bắtnguồn từ sự sút giảm hóc - môn nữ do buồng trứng về hưu, vốn là một tiếntrình tự nhiên. Vitamin D cùng canxi chỉ tham gia giúp các bà, các cô giảmthiểu thiệt hại đến mức có thể, chứ không thể thay trời hành đạo chặn đứngcả một quá trình sinh lý. 

Vitamin D còn liên quan đến một ngộ nhận kháphổ biến khác. Để hỗ trợ chiều cao hay chống loãng xương, nhiều người chămchăm vào việc đổ đầy canxi mà quên mất vai trò xúc tác của vitamin D. Rõràng, thiếu “kẻ đưa đò” thì cả núi canxi đổ vào cũng chẳng dùng được là bao.Ngược lại, nhiều người lại đánh giá quá cao vai trò của “xi-măng kết dính”giúp việc đến độ chăm chút thừa mứa mà quên mất canxi mới là những viêngạch.

Tất nhiên, vẫn còn không ít những ngộ nhận, sai lệch liên quan đến vấn đềvitamin như sự xung khắc hoặc hỗ trợ tăng công năng khi dùng chung hai haynhiều loại vitamin, một số phương thức chế biến thực phẩm có thể làm sútgiảm hàm lượng hoặc công dụng của vài loại vitamin...

Hãy từ bỏ ngay ý nghĩ vitamin là loại thuốc uống không cần... làm phiền bác sĩ

Họ nhà vitamin nổi tiếng đến độ nhiều người chỉ nhìn thấy ánh hào quang củachúng mà quên rằng nấp đằng sau sự rực rỡ là không ít mối nguy tiềm ẩn.Nhiều người thường vi dùng vitamin không đúng cách như con dao hai lưỡi.Thực tế, vitamin không đến độ sắc như dao, nhưng chắc chắn, lợi dụng chúngmột cách thiếu hiểu biết thì chẳng khác nào “rước quân tử cửa trước, đóntiểu nhân cửa sau”.

Hãy từ bỏ ngay ý nghĩ vitamin là loại thuốc uống không cần... làm phiền bácsĩ .

Hãy chú ý nhiều hơn đến bảng dinh dưỡng trên mỗi sản phẩm bạn sắp dùng, chochính bạn hay con cái, vì rất có thể chúng đang chứa cùng lúc một loạivitamin, dẫn bạn đến việc tự gây quá liều hay ngộ độc cho mình một cách êmái. Ngay cả bữa ăn của bạn cũng có thể là nguồn đầu tư thừa vitamin mà bạnkhông biết. Tuy vậy, rất hiếm khi bàn ăn lại gây ngộ độ vitamin cho bạn.

Ngược lại, nếu cần bổ sung vitamin, khôn ngoan nhất là hãy tìm qua thực đơn,tránh... lười rồi sinh lạm dụng những viên vitamin n trong 1. Chúng có thểhợp với người thiếu thời gian, nhưng đừng quên đó là những vitamin tổng hợp,không thể sánh về độ an toàn so với các vitamin xanh, sản xuất từ nhà máythiên nhiên.

Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nếu trong toa trị bệnh cho bạn có một loại vitamin nàođó mà bạn biết mình chẳng thiếu chút nào để bác sĩ loại nó ra.

Theo BS. ĐỗMinh Tuấn
Đẹp