Xử trí khi trẻ gặp tai nạn

BV Nhi Đồng II TP.HCM tổ chứcbuổi nói chuyện chuyên đề "Phòng ngừa và xử trí các tai nạn thường gặp ở trẻ”dành cho giáo viên các trường mầm non trên địa bàn thành phố.

PGS-TS-BS Đoàn ThịNgọc Diệp – Trưởng khoa Cấp cứu BV Nhi Đồng II đã dẫn ra một số tai nạn thườnggặp và gây nguy hiểm ở trẻ, đồng thời chia sẻ những nguyên tắc và kỹ thuật cơbản để có thể sơ cứu kịp thời.

Những tai nạn phổ biến ở trẻ

Trẻ ăn hoặc nuốt phải các chấtgây ngộ độc. Biểu hiện là trẻ đau bụng, nôn, tiêu chảy, khó thở, đau đầu, chóngmặt, nặng hơn là hôn mê, co giật, xuất huyết. Nếu trẻ đã mất ý thức và ngưng thởthì tiến hành cấp cứu ngưng thở ngưng tim. Trường hợp trẻ còn tỉnh táo thì gâynôn cho trẻ và cho uống nhiều nước lọc, nước đường.

Trường hợp chất gây ngộ độclà các chất dễ bay hơi như axít, kiềm, xăng dầu... thì tuyệt đối không được gâynôn, vì sẽ ảnh hưởng đến đường thở của trẻ. Sau đó dội rửa sạch độc chất trênngười trẻ rồi nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất. Đừng quên mang theo vỏbao đựng độc chất hay chất nôn của trẻ để bác sĩ nhanh chóng xác định tác nhângây ngộ độc.

Trẻ bị bỏng do nhiệt, nước sôi,hóa chất, điện... Trước khi đưa trẻ đến bệnh viện cần vén bỏ quần áo, để lộ vùngbị bỏng và rửa sạch vết bỏng bằng nước sạch. Tuy nhiên nếu vết bỏng quá lớn thìkhông nên rửa nước vì sẽ làm hạ thân nhiệt của trẻ. Không đụng vào chỗ phồngnước do bỏng, tránh làm tuột da vì dễ làm vết bỏng nhiễm khuẩn. Không bôi kemđánh răng hay nước mắm lên vết bỏng. Phủ vải sạch lên vết bỏng và cho trẻ uốngnhiều nước.

Trẻ bị dị vật đường thở do nuốtphải hoặc bị hóc. Nếu trẻ không khó thở hoặc khó thở nhẹ thì không nên canthiệp, giữ trẻ ở tư thế ngồi và theo dõi kỹ trẻ trong khi chuyển đến cơ sở y tế.

Nếu trẻ khó thở nặng, nên vỗ ngực ấn lưng để tống dị vật ra. Lưu ý: chỉ lấy dịvật ra khỏi miệng trẻ khi nhìn thấy dị vật, trường hợp không nhìn thấy đừng cốdùng tay mò tìm dị vật trong miệng trẻ, vì như thế có thể đẩy dị vật vào sâuhơn, càng nguy hiểm cho trẻ.

Trẻ bị ngạt nước. Sau khi vớt nạnnhân, tiến hành cố định cột sống cho trẻ nếu nghi ngờ có chấn thương. Lưu ý, nếutrẻ bị ngạt quá ba phút sẽ nguy hiểm đến tính mạng, do đó tuyệt đối không đượcxóc nước hoặc hơ lửa vì phương pháp này không hiệu quả, sẽ làm phí mất thời gian"vàng" để có thể cứu trẻ. Lập tức tiến hành cấp cứu, kích thích hô hấp, timmạch, sau đó giữ ấm và chuyển trẻ đến bệnh viện.

Các chấn thương. Khi xảy ra tainạn, cần cố định ngay cột sống cổ nếu nghi ngờ có chấn thương vì cột sống cổ củatrẻ rất yếu. Sau đó đánh giá tình trạng của trẻ, tiến hành cấp cứu cơ bản nếutrẻ ngưng thở ngưng tim, dùng băng ép cầm máu trường hợp trẻ bị chảy máu, đừngcố lấy dị vật ra vì sẽ làm chảy máu nhiều thêm. Nếu trẻ bị gãy xương, biến dạngchi thì dùng nẹp cố định chi, sau đó chuyển trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.

Điện giật. Trước hết cần tách nạn nhân ngay khỏi dòng điện, cố định cột sống cổnếu nghi ngờ chấn thương, cấp cứu cơ bản nếu có ngưng thở ngưng tim và chuyểntrẻ đến bệnh viện.

Những cách sơ cứu đơn giản

Với những trường hợp đặc biệtnguy hiểm như ngưng thở hoặc chấn thương cột sống cổ, buộc phải sơ cứu trước khichuyển đến bệnh viện. Đầu tiên, phải lay gọi để đánh giá tình trạng sức khỏe củabé. Khi lay gọi, một tay phải giữ chặt đầu bé để đề phòng trường hợp bé bị chấnthương cột sống cổ.

Nếu bé không có phản ứng (mở mắt, khóc hoặc cử động) thìnhanh chóng làm thủ thuật thông đường thở. Đối với bé dưới một tuổi, đặt bé ở tưthế nằm ngửa, một tay giữ trán, một tay nâng nhẹ cằm bé. Đối với trẻ trên mộttuổi, nâng cằm cho đầu bé ngửa tối đa. Nếu nghi ngờ có chấn thương cột sống cổthì không chuyển động cổ và đầu mà tiến hành ấn vào hai bên hàm của trẻ.

Sau khilàm thông đường thở, áp sát đầu, mặt hướng về phía bụng trẻ để mắt có thể nhìnsự chuyển động của lồng ngực, tai nghe tiếng thở và cảm nhận được hơi thở củatrẻ bằng gò má mình. Sau đó, tiến hành hà hơi thổi ngạt, chú ý thổi chậm với áplực thấp nhất vì phổi của trẻ nhỏ hơn và chịu áp lực thấp hơn rất nhiều so vớingười lớn.

Sau khi thổi ngạt năm nhịp thì kiểm tra mạch, nếu ngưng mạch cần tiến hành éptim. Vị trí ép tim là 1/2 dưới của lồng ngực, đối với trẻ dưới một tuổi thì dùnghai ngón tay và trẻ trên một tuổi thì dùng một hoặc cả hai bàn tay ấn thẳng vàoxương ức của trẻ.

Lưu ý, khi ép tim thì hai ngón tay luôn đặt trên cùng một vịtrí, với tần số ép tim là 100 lần/phút và tỷ lệ cứ 15 nhịp ép tim thì thổi ngạthai nhịp. Quan sát thấy trẻ đã có hô hấp và tuần hoàn trở lại thì đặt trẻ ở tưthế nằm nghiêng và chuyển đến trung tâm cấp cứu. Trường hợp nghi ngờ trẻ bị chấnthương cột sống cổ thì phải cố định đầu và cổ trẻ, đồng thời đặt trẻ nằm ngửatrong khi chuyển đến bệnh viện.

Theo Hà Nam