Buôn lậu thuốc lá có xu hướng gia tăng

- Xin ông cho biết, tình hình buôn lậu thuốc lá trong thời gian gần đây?

Hiện nay, thuốc lậu liên tục tràn vào nước ta qua nhiều con đường, từ chính ngạch đến tiểu ngạch, từ đường bộ đến đường thủy... Các tỉnh như Quảng Trị, An Giang, Long An, Hậu Giang, Tây Ninh... có chung đường biên giới với Lào, Campuchia luôn là điểm nóng về thuốc lá lậu. Thủ đoạn hoạt động của bọn tội phạm ngày càng tinh vi hơn. Các đối tượng phạm pháp đã lách luật dưới nhiều hình thức như chia nhỏ hàng vận chuyển, sử dụng người già, trẻ em để vận chuyển. Khi bị tịch thu hàng, đối tượng vận chuyển không khai ra chủ hàng.

Ngoài ra, những quy định liên quan đến xử lý các hành vi kinh doanh, vận chuyển thuốc lá lậu hiện nay còn nhẹ, chưa đủ độ răn đe, ngăn chặn hoạt động của bọn tội phạm trước lợi nhuận cao. Thực tế, dạng tội phạm này đang hoạt động theo hình thức đường dây, băng nhóm có tổ chức, vì vậy, pháp luật cần phải điều chỉnh kịp thời để cơ quan thực thi xử lý những vi phạm xảy ra.

Trong thị trường nội địa, thuốc lá nhập lậu tuy không còn được bày bán công khai như trước đây nhưng vẫn được các đối tượng kinh doanh nhỏ lẻ, nhà hàng, khách sạn…bán lén lút với số lượng không ít.

Trong 10 tháng đầu năm, các cơ quan chức năng đã bắt giữ và tiêu hủy trên 5 triệu bao thuốc lá nhập lậu. Tuy nhiên đây chỉ là số lượng bắt giữ rất nhỏ so với lượng thuốc lá lậu đang tuồn vào Việt Nam.

Thực tế, số lượng thuốc lá có trên thị trường (cả sản xuất trong nước, nhập và nhập lậu) thì người Việt Nam không thể tiêu thụ hết được. Do vậy Việt Nam có nguy cơ trở thành nơi trung chuyển thuốc lá lậu.

- Thiệt hại do buôn lậu thuốc lá gây ra?

Hàng năm có từ 600 - 700 triệu bao thuốc lá được nhập lậu vào thị trường nước ta. Với tình hình xâm nhập của thuốc lá lậu như hiện nay, cơ quan thuế tạm tính, trung bình hàng năm Nhà nước thất thu ngân sách khoảng 3.000 tỉ đồng.

Trong khi đó, số lượng lao động sử dụng trong ngành thuốc lá lại giảm từ 200.000 người xuống còn 150.000 người trong năm nay. Theo phân tích của các chuyên gia thị trường thì, trước sự gia tăng của thuốc lậu, sản lượng tiêu thụ nội địa sẽ giảm khoảng 200 triệu bao/ năm, tương đương với việc sẽ giảm 5.060 tấn nguyên liệu lá thuốc/ năm. Điều đó xảy ra sẽ ảnh hưởng lớn đến diện tích, sản lượng nguyên liệu sản xuất thuốc lá và việc làm của người nông dân, người lao động phổ thông.

- Theo ông, nguyên nhân dẫn đến tình trạng buôn lậu thuốc lá gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tính trạng buôn lậu thuốc lá gia tăng, trong đó có cả nguyên nhân từ phía quốc tế. Theo công ước chung về phòng chống, kiểm soát tác hại của thuốc lá, các nước đều cam kết chống buôn lậu, nhưng thực thế thì nước nào cũng vì quyền lợi quốc gia nên chúng ta phải tự chủ động phòng, chống khi hàng lậu tràn vào.

Trong nước, thuế cao cũng chỉ là một trong những nguyên nhân tạo nên sức hấp dẫn về lợi nhuận. Tuy nhiên, theo công ước quốc tế, thuế suất thuốc lá sẽ còn cao hơn nữa chứ mức 65% thuế tiêu thụ đặc biệt là chưa bằng với mức đã cam kết. Bên cạnh đó, giá thuốc lá lậu rẻ hơn nên nó mới tràn vào và chính các nhà sản xuất trong nước chưa đáp ứng được thị hiếu tiêu dùng, chưa hạ được giá thành, chưa nâng cao được chất lượng thuốc thì nhu cầu thuốc lá ngoại vẫn còn tăng cao, nên phát sinh buôn lậu là điều khó tránh khỏi.

- Ông cho biết, những khó khăn trong việc đấu tranh với tình trạng buôn lậu thuốc lá do nước ngoài sản xuất?

Việc chống buôn lậu thuốc lá từ trước đến nay vẫn luôn là vẫn đề nan giải của các lực lượng chức năng vì những thủ đoạn tinh vi và mức độ chống đối vo cùng quyết liệt của đối tượng vi pham, nhất là trong những thời điểm giáp ngày lễ, Tết.

Trong khi đó, kinh phí chi cho các hoạt động bắt giữa và tiêu hủy thuốc lá còn thấp, chưa thực sự động viên khích lệ được các lực lượng chức năng đấu tranh quyết liệt với tình trạng buôn bán, vận chuyển trái phép thuốc lá lậu. Việc thanh toán kinh phí vụ việc theo chế độ tài chính hiện hành còn rất chậm. Chế độ trích thưởng cho các cán bộ làm công tác chống buôn lậu theo cơ chế hỗ trợ hạn chế nên động lực thúc đẩy công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá chưa đủ mạnh.

Ngoài ra, chi phí mua tin thấp dẫn đến người cung cấp thông tin không nhiệt tình báo tin cho các lực lượng chống buôn lâu. Trước đây theo Nghị định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12/6/2006 của Chính phủ, thuốc lá nhập lậu không nằm trong danh mục hàng cấm kinh doanh, theo đó các đối tượng vận chuyển, buôn bán thuốc lá lậu với hàng hóa trị giá trên 100 triệu đồng thì mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự nên các đối tượng này thường xé lẻ hàng hóa để đối phó.

- Chúng ta cần làm gì đề phòng chống tình trạng buôn lậu thuốc lá, thưa ông?

Để phòng chống buôn lậu thuốc lá đạt hiệu quả cao, bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, các nhà sản xuất phải cố gắng hơn và bản thân người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức hút thuốc lá lậu có hại cho quốc gia, có hại cho sức khỏe vì không kiểm soát được chất lượng và nguồn gốc...

Quan trọng hơn, luật pháp phải nghiêm minh, xử phạt rõ ràng, chế tài đủ sức răn đe và tất cả cơ quan chức năng phải cùng đồng lòng tạo nên sức mạnh tổng lực mới có thể giải quyết triệt để vấn nạn buôn lậu.

Trong thực tế, các đối tượng buôn lậu luôn tìm mọi cách đối phó, rình rập các cơ quan chức năng, nếu chúng ta sơ hở hay buông lỏng thì nó tràn mạnh vào. Vì thế, muốn chống buôn lậu đạt hiệu quả phải hết sức chủ động, đấu tranh kiên quyết.

Xin cảm ơn ông!

Theo Minh Hải