Chia nhà sau ly hôn: Chuyện khó làm

Người xưa có câu “nhàchia dọc, thóc chia hai” để thể hiện sự công bằng trong việc chianhà ở, của cải cho các bên khi “thôi nhau”.

Thế nhưng, khi chiatay, không phải cặp vợ chồng nào cũng có nhà cửa đủ rộng để có thể“chia dọc”. Nếu chỉ có một căn nhà duy nhất, khi ly hôn, người trongcuộc phải giải quyết thế nào để vừa được “tự do”, vừa không làm ảnhhưởng đến quyền lợi về mọi mặt của con trẻ?

Loay hoay

Anh Tr. làm tài xế.Vợ anh - chị H. là nhân viên siêu thị. Anh chị cưới nhau đã được 10năm, có hai con chung. Năm 2007, anh chị ky cóp mua được căn nhà ởQ.4, TP.HCM, diện tích 36m², cấu trúc một trệt, một lầu.Nhà không rộng nhưng cũng đủ để gia đình anh chị ổn định cuộc sống.Đầu năm 2010, chị phát hiện anh. Ban đầu, anh không thừa nhận, nói chỉ là” chứ không vướng bận tình cảm. Chị H.kiên trì theo dõi, trưng ra đầy đủ bằng chứng buộc anh thừa nhậnhành vi ngoại tình. Tháng 6/2010 chị làm đơn xin ly hôn. 

Ảnh minh họa

Trong đơn ly hôn, vềphần tài sản chị H. nói rõ sẽ tự thỏa thuận, không yêu cầu tòa giảiquyết. Tuy nhiên, anh Tr. đã thuê luật sư làm đơn phản tố, yêu cầuphân chia tài sản chung. Tòa án có giải thích là với diện tích nhàchỉ 36m² thì theo quy định của pháp luật, không thể chiađôi bằng cách tách thửa, hướng dẫn các bên là chỉ có thể định giárồi một người lấy nhà một người lấy tiền.

Do anh Tr. làm nghềtài xế, không phải nuôi con nhỏ nên sẽ nhận tiền; chị H. làm ở siêuthị gần nhà, phải nuôi con nhỏ, nên ưu tiên ở lại căn nhà đó đểkhông ảnh hưởng đến việc học của con. Tuy nhiên, theo kết quả địnhgiá căn nhà (1,2 tỷ đồng), chị H. phải trả cho anh Tr. 600 trămtriệu đồng, mà khoản tiền này chị H. không thể nào có được.

Tòa án gợi ý giảipháp thứ hai là bán nhà chia tiền để các bên mua nhà nhỏ khác để ở.Giải pháp này được anh Tr. đồng ý, nhưng chị H. lại cho là với sốtiền khoảng năm, sáu trăm triệu thì không thể mua được nhà ở trungtâm thành phố. Nếu ra ngoại thành hoặc vùng ven mua nhà thì xa quá,ảnh hưởng đến việc làm của chị và việc học của con…

Đã năm tháng qua, anhchị vẫn chưa tìm được cách giải quyết việc phân chia tài sản, trongkhi thời hạn tố tụng sắp hết, nếu các bên vẫn giữ nguyên yêu cầukhởi kiện thì tòa sẽ đưa vụ án ra xét xử theo luật định. Chị H. lolắng nên đã tìm đến luật sư tư vấn.

Hoàn cảnh tương tựnhư anh Tr. và chị H., nhưng chị L. nhà ở Q.12 thì dù đã ly hôn, vẫnkhông thể có được cuộc sống tự do thoải mái, con cái cũng bị ảnhhưởng nghiêm trọng. Xin tư vấn qua điện thoại, chị L. kể: “Vợ chồngtôi kết hôn đã 15 năm, có hai con chung. Do không hạnh phúc, tôi đãlàm đơn ra tòa ly dị vì chồng tôi thường xuyên nhậu nhẹt, không chịulo làm ăn. Sống trong gia đình nhưng anh ấy rất gia trưởng, thâu tómmọi quyền hành. Kinh tế gia đình chật vật, tôi xin đi làm thì anhkhông cho, đã vậy còn ghen bóng, ghen gió.

Trong thời kỳ hônnhân, vợ chồng tôi được cha mẹ chồng cho miếng đất, xây nhà ở từ năm2004 cho đến nay, hiện vẫn chưa có chủ quyền. Khi ly hôn, tôi yêucầu chia đôi nhưng chồng tôi không đồng ý, bảo đó là tài sản của giađình anh ấy cho, chủ quyền đất vẫn là của ba mẹ anh ấy đứng tên,chưa tách thửa sang tên cho vợ chồng, nên chỉ được ở chứ không đượcchia.

Khi tôi đặt vấn đềchia tài sản, tòa án bảo tôi phải chứng minh căn nhà thuộc quyền sởhữu chung của vợ chồng, tôi có làm tường trình thì tòa nói, nhà chưacó chủ quyền hợp lệ, không thể phân chia được và yêu cầu tôi muốnđược phân chia thì phải hợp thức hóa nhà; nếu để như vậy thì các bênchỉ có thể thỏa thuận tạm ngăn nhà ra để sử dụng, khi nào có đủ điềukiện, hãy yêu cầu phân chia. Không có cách nào khác, buộc lòng tôiphải rút yêu cầu phân chia tài sản chung. Sau khi ly hôn, tôi vềthuê thợ tới nhà lắp vách ngăn để anh ở căn phía trước, tôi ở cănphía sau (nhà có cổng phụ), nhưng anh không đồng ý mà yêu cầu tôi ởtrên gác với hai con, anh ở phía dưới.

Anh vẫn chứng nào tậtấy, đi nhậu về khuya, sống buông thả. Vợ chồng thỏa thuận sau ly hônlà ăn riêng, ở riêng… nhưng do nhà không thiết kế riêng biệt nên vẫnphải chung đụng với nhau nhiều thứ trong sinh hoạt gia đình. Nhà cửabề bộn, tôi phải dọn dẹp, tôi nấu cơm cho tôi và con, anh cũng đòibỏ tiền để ăn chung, chi phí điện nước anh không đóng nhưng vì sợ bịcắt, tôi phải bỏ tiền ra đóng.

Thỉnh thoảng, đi nhậuvề khuya anh đòi vào phòng ngủ với tôi, tôi không đồng ý thì anhđánh đập, chửi bới, tôi phải cắn răng chịu đựng. Hoàn cảnh của mẹcon tôi giờ hết sức khó xử, không biết phải làm sao?”.

Quy định của phápluật

Ly hôn luôn kéo theonhiều hệ lụy phức tạp, nhất là với trường hợp các cặp vợ chồng cócon nhỏ nhưng chỉ có một căn nhà duy nhất, không đủ diện tích đểtách thửa phân chia theo quy định của pháp luật, trong khi ai cũngcó nhu cầu cần thiết và chính đáng về chỗ ở.

Thông thường, đểquyết định giao căn nhà cho bên nào, tòa phải xem xét hoàn cảnh củamỗi bên, tình trạng tài sản, công sức đóng góp của mỗi bên vào việctạo lập, duy trì, phát triển tài sản; ưu tiên bảo vệ quyền, lợi íchhợp pháp của người vợ và con chưa thành niên… Trường hợp người nhậnnhà ở mà không có điều kiện để hoàn lại giá trị chênh lệch cho bênkia, cơ quan thi hành án sẽ phát mãi nhà để thi hành án.

Vì vậy, nếu một trongcác bên “kiên quyết” chia căn nhà duy nhất, chắc chắn sẽ ảnh hưởngđến quyền lợi của con cái và bên nhận nhà cũng chưa chắc đã yên ổnvì phải lo tiền để “thối” lại cho người kia, nếu không, nhà sẽ bịphát mãi thi hành án để phân chia theo quy định của pháp luật.

Như vậy, sau nhữngkhó khăn vất vả phải “hầu tòa”, tới lui cơ quan thi hành án; chịucác phí tổn về án phí, chi phí thi hành án, chi phí phát mãi, thẩmđịnh giá, đo vẽ…, số tiền mà các bên nhận được bị “hao hụt” rấtnhiều, khó có thể tạo lập được chỗ ở mới như mong muốn.

Thấu hiểu điều đó nêntrong thực tế, nhiều thẩm phán, luật sư… đã khuyên các cặp vợ chồngkhông nên yêu cầu tòa án giải quyết việc chia căn nhà duy nhất mànên tự thỏa thuận để sử dụng sao cho hợp lý, để các bên sớm ổn địnhcuộc sống sau khi ly hôn mà không xáo trộn việc học hành của contrẻ.

Kinh nghiệm cho thấy,để tránh những rắc rối, phiền hà về sau, khi thỏa thuận ngăn nhà ở,các bên nên lập thành văn bản, trong đó ghi rõ: diện tích, vị trí sửdụng nhà của mỗi người; các chi phí sửa chữa, xây dựng; việc thanhtoán tiền điện, nước; chế độ sinh hoạt, ăn uống, giờ giấc… càng chitiết càng tốt, thà mất lòng trước được lòng sau. Văn bản này đượclập thành nhiều bản, có đủ chữ ký của các bên và có thể nhờ cả ngườilàm chứng ký tên vào. Mỗi bên giữ một bản, nộp một bản cho tòa án đểđưa vào hồ sơ ly hôn và nộp một bản cho UBND phường, xã nơi có nhàđể tiện việc quản lý.

Dẫu biết vợ chồng lyhôn mà vẫn phải ở gần nhau, chung đụng với nhau là hết sức bất tiện,nhưng trong hoàn cảnh khó khăn về chỗ ở mà không có giải pháp nàokhác thì việc tạm ngăn nhà là cần thiết, pháp luật hoàn toàn khôngcấm. Vấn đề đáng quan tâm là ổn định cuộc sống các con. Vì vậy, luậttuy có nhưng nghĩa tình vẫn là trên hết, để giữ cân bằng cho cuộcsống con cái sau khi lyhôn.                                                                                                         

Theo Luật sưHuỳnh Minh Vũ
PNO