Sự kiện nóng

Tại sao chỉ có thể cúng Giao thừa bằng gà trống choai?

Thứ năm, 30/01/2014 19:54

“Thay vì cúng gà đêm Giao thừa, người ta cúng bằng một khổ thịt vai hay một cái chân giò. Những thứ đó chỉ có ý nghĩa vật cúng mà không mang ý nghĩa văn hoá”.

“Thay vì cúng gà đêm Giao thừa, người ta cúng bằng một khổ thịt vai hay một cái chân giò. Những thứ đó chỉ có ý nghĩa vật cúng mà không mang ý nghĩa văn hoá”.

Ông Vương Duy Bảo - Cục phó Cục Văn hóa Cơ sở (Bộ VH-TT&DL) cho biết, sở dĩ, gà được chọn làm vật cúng tế linh thiêng trong đêm giao thừa bởi theo thần thoại của một số dân tộc Việt Nam, khi Ngọc Hoàng mới sáng tạo ra mặt đất, thấy lạnh lẽo, ẩm thấp, bèn sai mười mặt trời suốt ngày đêm chiếu sáng để sấy khô mặt đất. Nhưng đất đã khô trắng, nứt nẻ rồi mà Ngọc Hoàng quên không thu các mặt trời lại khiến con người và cây cỏ khốn đốn vì nắng hạn.

Có một chàng dũng sĩ giương cung tên bắn liên tiếp rụng 9 mặt trời. Mặt trời cuối cùng sợ hãi quá bay tít lên cao và trốn biệt không ló ra nữa. Mặt đất lại lạnh lẽo tối tăm. Con người và loài vật rủ nhau đi gọi mặt trời. Chẳng con nào gọi được, cuối cùng chỉ có con gà trống khoẻ mạnh cất tiếng gáy vang lừng khiến mặt trời tò mò ngó xuống rồi quên cả sợ hãi hạ thấp dần độ cao, khiến mặt đất lại sáng bừng lên.

“Đêm giao thừa là đêm trời đất tối tăm nhất, người ta bảo đó là lúc mặt trời ẩn mình sâu nhất. Nhà nhà bảo nhau đều cúng một con gà trống với hi vọng con gà sẽ đánh thức mặt trời chiếu sáng cho đủ đầy ánh nắng cả năm”, ông Bảo lý giải.

Cúng Giao thừa của người Việt, nhất định phải có gà trống "choai".

Gà cúng trong đêm giao thừa phải là gà trống hoa, mới le te gáy với ý nghĩa khoẻ mạnh, tinh khiết, chưa biết tình yêu là gì. Đó chính là ước mong “mưa thuận gió hoà” của cư dân nông nghiệp. Con gà thành một nét văn hoá đi liền với tín ngưỡng tôn sùng mặt trời của nghề nông lúa nước. Lâu dần, cúng gà trống hoa thành phong tục của mọi gia đình Việt Nam vào lúc giao thừa.

“Tuy nhiên, đến nay, nhiều gia đình Việt Nam đã không làm nông nghiệp, câu chuyện gà gọi mặt trời không còn được nhiều người biết đến, nét văn hoá ấy bị mờ dần khiến nhiều người không hiểu”, ông Bảo trăn trở.

Nói thêm về phong tục cúng Giao thừa, ông này cho biết: Theo tục lệ cổ truyền, cúng Giao thừa hay lễ Trừ tịch được tổ chức nhằm đón các thiên binh. Lúc đó, họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội, không kịp vào tận bên trong nhà nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà.

Hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống cai quản hạ giới trong năm mới. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm thì các vị Hành khiển sẽ luân phiên trở lại. Và mâm lễ cũng Giao thừa được sắp bày với lòng thành tiễn đưa người nhà trời đã cai quản mình năm cũ và đón người mới xuống làm nhiệm vụ cai quản hạ giới năm tới.

“Vì việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị chỉ có thể ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà”, ông Bảo nói.

Theo ông Bảo, trên chiếc hương án phải có bình hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm: gà luộc nguyên con, bánh chưng, mứt, kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng mã.

Sau khi cúng Giao thừa xong, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái) để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết.

Theo Nguyễn Vũ (Zing.vn/Tri Thức)