Phụ nữ Nhật đòi giữ lại tên sau kết hôn

Một nhóm công dân Nhật Bản vừanộp đơn kiện nhà nước về việc đã ra luật dân sự buộc phụ nữ không được giữ lạitên mình sau khi cưới chồng mà phải bị gọi theo tên chồng.

Bộ luật dân sự này được nhà nướcNhật Bản thông qua cách đây 113 năm, trong đó quy định sau khi kết hôn, vợ chồngphải lấy tên riêng và họ của một người để sử dụng chung cho cả hai và đươngnhiên ở Nhật đã trở thành tập quán rằng, tên riêng của người chồng được dùng đểgọi người vợ.

Đơn kiện của những người phụ nữnói trên cho rằng, quy định và thông lệ như vậy là vi phạm quyền bình đẳng giớiđược nêu trong Hiến pháp Nhật Bản. Việc làm của họ thu hút sự chú ý của dư luậntrong nước về quyền của phụ nữ. Điều này đặc biệt có ý nghĩa tại một quốc gia màphụ nữ luôn bị coi thấp hơn nam giới trong lĩnh vực kinh doanh, nghiên cứu, họctập, chính trị. Tập quán hiện nay ở Nhật Bản là phụ nữ sau khi kết hôn được chờđợi là phải ở nhà để làm nội trợ, chăm sóc con cái.

Phụ nữ Nhật Bản ngày nay. Ảnh minh họa: tribuneindia.com .

Nhóm nguyên đơn (gồm 4 nữ và 1nam) đang đòi chính phủ Nhật Bản bồi thường 70.000 USD. Theo đơn kiện, khoảntiền này là để bồi thường cho những thiệt hại về tinh thần mà bộ luật dân sự nóitrên gây ra cho họ. Các nguyên đơn còn đòi chính quyền địa phương nơi họ cư trúchấp nhận sửa giấy đăng ký kết hôn bằng cách ghi thêm tên riêng của người vợ.Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, công dân Nhật Bản đòi sửa đổi luật dân sự đểtên riêng của phụ nữ vẫn được dùng sau khi họ kết hôn.

Vụ kiện này được coi là một tháchthức đối với chính phủ và đảng cầm quyền của Thủ tướng Naoto Kan. Chính quyềncủa ông từng hứa ra luật cho phép vợ và chồng sử dụng tên riêng rẽ. Tuy nhiên,lời cam kết này chưa được thực hiện vì vấp phải sự chống đối của phe đối lập vànhững người bảo thủ trong Quốc hội. Hơn nữa, việc sửa đổi tên của phụ nữ đã kếthôn lúc này gây nhiều khó khăn cho ngành thuế và việc cải cách an sinh xã hội.

Bà Kyoko Tsukamoto (75 tuổi, giáoviên nghỉ hưu ở tỉnh Toyama) cho biết, bà đã chờ hơn 50 năm qua mà chưa thấy cósự thay đổi luật dân sự liên quan tên riêng của phụ nữ kết hôn. Bà đã tổ chứcđấu tranh cho bình đẳng giới, vận động hành lang Quốc hội. Đến nay, bà đã hếtkiên nhẫn.

Theo tập quán, bà Tsukamoto phảilấy tên chồng là Kojima ghi trong giấy đăng ký kết hôn. Điều này có nghĩa bàphải lấy tên chồng để ghi trong những văn bản pháp luật khác. Bà chỉ được sửdụng tên thời con gái của mình cho những mục đích riêng tư.

Bà nói: “Tôi không còn sốngđược bao lâu nữa. Tôi muốn khi qua đời, tôi được chết với cái tên KyokoTsukamoto thời con gái của mình”.

Theo bà Tsukamoto, việc buộcngười vợ phải lấy tên chồng là vi phạm nhân quyền nghiêm trọng. Hiện nay ở NhậtBản, những người phụ nữ tiến bộ đã kết hôn làm việc tại các công ty, cơ quan nhànước, cơ quan khoa học đang có xu hướng sử dụng tên riêng thời con gái của mìnhbên cạnh tên chồng. Trường hợp của nhà văn Emie Kayama rất đáng chú ý.

Bà Kayama kết hôn năm 2000. Theoluật, bà phải lấy tên chồng dùng trong các văn bản hồ sơ chính thức. Do quánhiều bất tiện khi không được dùng tên thời con gái, vợ chồng bà tuy vẫn sốngcùng nhau nhưng đã nộp đơn xin ly hôn để được mỗi người mang tên riêng của mình.Cả hai ông bà hiện tham gia nhóm đấu tranh đòi Quốc hội sửa đổi luật dân sự phầnnói về tên người phụ nữ có chồng.

Cuộc đấu tranh này hồi năm 2009nhận được sự ủng hộ của Liên Hợp Quốc trong Công ước về loại bỏ tất cả hình thứcphân biệt đối xử với phụ nữ. Liên Hợp Quốc đã thúc giục Nhật Bản sửa đổi luậtdân sự để bãi bỏ phần quy định chỉ lấy một tên chung cho cả hai vợ chồng.

Nhật Bản là quốc gia duy nhấttrong nhóm G-8 đòi hỏi các cặp vợ chồng sử dụng cùng một tên họ. Các nước lánggiềng châu Á của Nhật Bản như Trung Quốc, Hàn Quốc… vẫn cho phép người phụ nữ đãkết hôn giữ nguyên tên riêng của mình, không phải lấy tên chồng.

Theo Nguyễn Đại Phượng
Tiền Phong