Sau Libya, “số phận” Syria và Yemen sẽ ra sao?

Mối lo ngại rằng cái chếtcủa ông Gadhafi sẽ tác động đến khu vực Trung Đông-Bắc Phi vốn đang nhiềubất ổn là có cơ sở: Phong trào phản kháng tại Syria tăng niềm tin, trong khibiểu tình cũng bùng phát dữ dội tại Yemen.

Yemen và nghị quyết đầu tiên của LHQ

Các cuộc giao tranh dữ dội đãbùng nổ hôm qua ở thủ đô Sanaa của Yemen, một ngày sau khi Hội đồng Bảo anLHQ thông qua nghị quyết lên án chiến dịch đàn áp của chính phủ nước này đốivới lực lượng nổi dậy và yêu cầu Tổng thống Ali Abdullah Saleh từ chức.

Những người ủng hộ phe nổi dậy biểu tình hôm qua ở thủ đô Sanaa của Yemen

Các vụ xô xát hôm quagiữa lực lượng trung thành với Tổng thống Ali Abdullah Saleh và các taysúng chống đối tại thủ đô Sana"a làm ít nhất 12 người chết.

Như vậy, bạo lực thậm chí cònđẫm máu hơn sau khi chính phủ Yemen hôm qua hứa sẽ có “đáp ứng tích cực” vớinghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ.

Ngày 21/10, tại New York, Hội đồng Bảo an LHQ nhất trí thông qua một nghịquyết do Anh, Pháp, Mỹ, Đức bảo trợ, kêu gọi tổng thống Saleh của Yemen rađi để bảo toàn tính mạng.

Đây là Nghị quyết đầu tiên màHội đồng Bảo an đưa ra kể từ khi các cuộc biểu tình rầm rộ chống Tổng thốngAli Abdullah Saleh diễn ra hồi đầu năm nay.

Theo nghị quyết này, Yemen đã sử dụng vũ lực quá đáng chống những người biểutình. Nghị quyết này còn nói rằng những người can dự vào các vụ bạo động, viphạm nhân quyền và thực hiện các hành động ngược đãi khác, sẽ phải chịutrách nhiệm về hành động của mình.

Nghị quyết, do các cường quốc phương Tây là Anh, Pháp, Mỹ và Đức bảo trợ,khuyến khích Tổng thống Saleh chấp thuận sáng kiến của Hội đồng Các quốc giavùng Vịnh: giao quyền lại cho một vị đứng phó, và để đánh đổi, ông sẽ khôngbị truy tố.

Theo sáng kiến này Tổng thốngSaleh có 30 ngày để chuyển giao quyền lực tính từ ngày đặt bút ký. Đã ba lầnông hứa hẹn và cả ba lần ông từ chối sau đó.

Trong bối cảnh “Mùa XuânArập”, cuộc nổi dậy của người dân Yemen bắt đầu từ 8 tháng qua chống chế độtoàn trị từ 33 năm nay của tổng thống Saleh đã bị đàn áp không nương tay với861 người chết và 25.000 người bị thương tính đến ngày hôm qua.

Paris kêu gọi tổng thốngYemen “lắng nghe tiếng nói của cộng đồng quốc tế” trong khi Washington thúcgiục chính quyền Yemen “phải chuyển giao quyền lực ngay tức khắc”.

Một kịch bản Libya sẽ lặp lại ở Syria?

Trong khi đó tại Syria, nhiềucuộc biểu tình ở Syria dường như được châm thêm sức mạnh sau khi tin tức vềcái chết của ông Gadhafi lọt đến nước này.

Những vụ xung đột giữa lựclượng an ninh và người biểu tình trong ngày cầu nguyện cuối tuần làm 19người chết nhưng chỉ làm dân chúng quyết tâm hơn. Những người biểu tìnhtuyên bố “sẽ lật đổ chế độ của tổng thống cha truyền con nối Basharal-Assad”.

Theo nhận định của ông PascalBoniface, giám đốc Viện quan hệ quốc tế Paris, chính quyền Syria nghĩ rằnghọ có đủ thời giờ tiêu diệt đối lập trong lúc Tây phương còn đang bận tâmgiải quyết tình hình Libya.

“Nhưng bây giờ Lybia đã xong,cộng đồng quốc tế sẽ tập trung nhìn về Syria”, ông Boniface nhận định.

Diễn biến mới nhất ở Libyaxuất hiện trong khi vấn đề Syria đang thu hút dư luận: Nga và Trung Quốc đãgiúp nước này tránh được một nghị quyết tại LHQ có thể dẫn đến kịch bảnLibya ở Syria.

Nga và Trung Quốc từng cho làhọ bị Tây phương đánh lừa trong vấn đề Libya, biến mục tiêu của nghị quyết1973 “bảo vệ thường dân Libya” thành “ủng hộ lực lượng nổi dậy” cho nên họdè dặt trước mọi sáng kiến trừng phạt Syria.

Nhưng vấn đề là ông Basharal-Assad có thể tiếp tục được Nga và Trung Quốc bảo vệ hay không? Một nhàngoại giao Tây phương tin rằng Nga và Trung Quốc sẽ bị áp lực nhiều hơn vàkhông thể lẫn tránh trách nhiệm của một đại cường trong hồ sơ quốc tế này.

Ngoại trưởng Pháp Alain Juppehôm qua đã có mặt tại Bắc Kinh sẽ tìm cách thuyết phục chính quyền TrungQuốc đừng chống lại một nghị quyết cứng rắn đối với Syria.

Phụ tá phát ngôn viên của bộngoại giao Pháp, Romain Nadal, cho biết Paris sẽ nhắc nhở đối tác Trung Quốclà cộng đồng quốc tế cần phải gửi “một thông điệp rõ ràng” tới Damas là“phải chấm dứt đàn áp”.

Tình hình ở Syria được đánhgiá là khác nhiều với Libya, cả về chính trị lẫn kinh tế.

Khác với chính quyền trướccủa Libya, Syria không bao giờ phê phán mạnh mẽ phương Tây mà giữ lậptrường ôn hòa trong các vấn đề khu vực và quốc tế. Syria thực thichính sách khá độc lập, không lệ thuộc vào phương Tây, và đóng vaitrò trung tâm chính trị trong khu vực.

Tình hình hỗn loạn ởSyria sẽ gây ra hỗn loạn trên toàn khu vực. Phương Tây hiểu rõ điềunày. Nhưng rõ ràng là một số thế lực ở phương Tây muốn để Syria lặplại kịch bản của Libya và Iraq.

Tuy nhiên, lịch sử cho thấykhông cuộc chiến nào giống cuộc chiến nào. Kịch bản nào cho Syria, vẫn phảichờ xem.

Không chỉ Syria và Yemen?

Cuộc chiến ở Libya có thể đãkết thúc, nhưng như lời Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon đã cảnh báo, nó chỉ làmột kết thúc của sự bắt đầu mới. Bất ổn còn chờ đợi Libya, trong khi dư âmcủa những gì vừa kết thúc ở Sirte sẽ lan sang các nước trong khu vực.

Giờ đây, việc ông Gaddafi đãchết có thể tiếp thêm can đảm cho phe đối lập đang bị bao vây tại Syria vàYemen.

Chưa hết, nó có thể truyềnsức sống mới vào các cuộc bầu cử quốc hội của Ai Cập, dự kiến diễn ra vàotháng tới, và có thể ảnh hưởng đến cuộc bầu cử quốc hội ngày 23/10 tạiTunisia.

Như vậy, Trung Đông-Bắc Phisẽ còn tiếp tục là tâm điểm thu hút sự chú ý của quốc tế.