Sập bẫy vì mua bán nhà bằng giấy viết tay

Giá nhà hoặc đất thấp và có lợi thế nằm ngay trong khu vực TP. HCM là lý do khiến nhiều người chọn mua đất có giao dịch mua - bán bằng giấy tay hoặc nhà không có giấy phép xây dựng. Ngoài ra, việc một số "cò" đất lợi dụng Thông tư 24 để "khích" người mua cũng đang đẩy những người có nhu cầu nhà ở thực sự đứng trước nhiều nguy cơ.

Thủ tục mua bán đơn giản

Trong vai người đi tìm mua đất, chúng tôi đến xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh, TP. HCM. Đây là một trong những khu đang diễn ra nhiều giao dịch mua bán đất bằng giấy phép tay hoặc nhà không có giấy phép.

Sau khi hỏi thăm mua lô đất 60m2 bằng giấy tay, chúng tôi được chị Lại Thị Ngọc Liễu, một "cò" đất cho biết: "Tiền đất là 100 triệu đồng và cũng chừng ấy tiền để xây nhà cấp bốn. Nếu chị đồng ý, chị đặt cọc 50%. Sau khi nhà xây xong, chị chồng đủ tiền, chúng tôi sẽ giao nhà và đất, đảm bảo có luôn số nhà và đồng hồ điện".

Khi chúng tôi thắc mắc chuyện giấy phép xây dựng, chị chìa ngay văn bản được đăng trên một tờ báo: "Chị không có gì phải lo. Nhà nước cho phép những căn nhà xây trước ngày 1-5-2009 sẽ không bị tháo dỡ. Việc ký lùi ngày xây nhà đâu có gì khó. Tôi đang sở hữu năm lô đất đã phân nền cất nhà và được xác nhận lùi ngày với dấu mộc đỏ đàng hoàng đây".

Văn bản mà những "cò" đất như chị Liễu đang xem như bùa hộ mệnh là Thông tư số 24 của Bộ Xây dựng vừa có hiệu lực thi hành ngày 9-9-2009. Điều 15 của thông tư này cho phép những căn nhà cất không phép trước ngày 1-5-2009 được tạm tồn tại. Khi Nhà nước thực hiện quy hoạch, dạng nhà này sẽ không được bồi thường.

Khi chúng tôi hỏi, lỡ nhà nước quy hoạch, không bồi thường tiền xây nhà, chị Liễu tuyên bố: "Căn nhà cất chưa tới 100 triệu có thể không được đền, nhưng giá trị của miếng đất lúc quy hoạch giải tỏa sẽ rất cao. Bù qua sót lại, chị cũng lời chán. Hơn nữa, khu vực này biết bao giờ mới quy hoạch".

Tìm hiểu thêm, chúng tôi được biết có nhiều người tìm đến đây mua bán giấy tay, tin nhau là chính. Cả người mua lẫn người bán đều không quan trọng chuyện công chứng.

Điển hình như anh Nguyễn Văn Thành, tài xế taxi, đang sở hữu miếng đất 50m2 mua qua giấy tay ở xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh. Anh cho biết vừa trả cho "cò" đất 50 triệu đồng để bao cất luôn căn nhà cấp bốn trên miếng đất vừa mua. Anh bảo: "Giao tiền là có đất, có nhà. Chẳng cần công chứng chi cho phiền toái?".

Chúng tôi hỏi một chủ đất ở đây vì sao không ra công chứng khi bán đất, ông này cho biết: "Đất của tôi, tôi bán, mắc gì ra kiếm ông nhà nước để chứng? Khi đó, ai sẽ chịu thuế và chi phí?".

Nhiều chủ đất ở hai xã Vĩnh Lộc A và B có cùng suy nghĩ trên. Bằng khoán đất được photo, có chứng thực sao y của chính quyền xã là loại giấy tờ phổ biến nhất khi đôi bên mua bán.

Hậu quả nhìn thấy trước mắt

Quy trình mua - bán dạng này rất đơn giản. Bên môi giới (nhiều trường hợp đây cũng là chủ sở hữu dạng sang nhượng giấy tay) sẽ đưa người mua xem địa thế để lựa chọn, thỏa thuận giá cả. Sau đó, họ dẫn người mua đến gặp chủ đất (hoặc người nhà của chủ đất) để lấy xác nhận chủ bằng khoán, dù trên thực tế số đất này đã được "sang tay" cho những người mua đi bán lại.

Tình trạng mua đất giấy tay hoặc nhà không phép diễn ra khá phổ biến tại nhiều khu vực ở Quận Bình Tân, huyện Bình Chánh, huyện Nhà Bè... Giao dịch bằng giấy tay có thể khiến người mua bị chủ đất lật lọng, lô đất đó có thể đã bán cho nhiều người khác. Chủ đất chỉ có bằng khoán, khi người mua cần sang nhượng sẽ bị họ làm khó dễ, đòi thêm tiền mới chịu ký giấy để sang nhượng. Ngoài ra, rất nhiều trường hợp người mua nhà hoặc đất kiểu này đang đứng trước nguy cơ mất trắng.

Điển hình nhất là vụ hàng loạt căn nhà cấp bốn, nhà lầu đúc từ một đến hai tấm ở khu phố 6, thị trấn Nhà Bè, huyện Nhà Bè, TP. HCM, đang được các cơ quan chức năng tiến hành các bước thủ tục đập bỏ.

Hôm 27-8-2009, Ủy ban Nhân dân huyện Nhà Bè cùng cơ quan chức năng đã cưỡng chế nhiều căn nhà trong khu vực xây dựng trái phép này. Hầu hết, các căn nhà ở đây đều chưa có giấy chủ quyền, không giấy phép xây dựng và được giao dịch mua bán bằng giấy tay, không qua công chứng.

Theo tố cáo của người dân ở tại các căn nhà nói trên, chủ của khu dân cư trái phép trên là Phạm Ngọc Sáu, còn gọi là Sáu Câu, ngụ tại khu phố 6, thị trấn Nhà Bè.

Một nạn nhân cho biết: "Ông Sáu đã bán cho vợ chồng tôi căn nhà với diện tích 80m2, giá 500 triệu đồng. Tiền đã đưa cho vợ chồng ông Sáu, nhưng ký hợp đồng mua bán là ông Phạm Quang Trực, anh vợ ông ta. Ở chưa đầy một tháng, vợ chồng tôi được chính quyền thông báo sẽ cưỡng chế, giải tỏa nhà vì xây dựng trái phép".

Ủy ban Nhân dân thị trấn Nhà Bè đã làm việc với ông Phạm Quang Trực. Ông này cho rằng mình đã bán hết đất cho người khác nên không chịu trách nhiệm về việc xây dựng trái phép của họ.

Khi bán đất cho một số người, trong hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, ông Trực nhận trách nhiệm làm giấy phép xây dựng, sổ hồng mang tên người mua đất, nộp lệ phí trước bạ và thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, hợp đồng này không có công chứng. Người mua muốn kéo người bán ra tòa để đòi lại tiền gần như là chuyện không tưởng, vì tất cả đều là giấy tay.

Để không bị mất tiền vì giấy tay

Theo quy định của pháp luật, những trường hợp người sử dụng đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không được phép mua bán, chuyển nhượng. Trường hợp thỏa mãn điều kiện vừa nêu, bên mua và bán đất cần phải lập thành văn bản có công chứng, chứng thực của cơ quan có thẩm quyền.

Việc mua đất qua giấy tay, không lập thành hợp đồng, không có chứng nhận của công chứng hoặc chứng thực của chính quyền địa phương, nơi có đất, giao dịch đó bị coi là vô hiệu.

Do đó, khi mua nhà hoặc đất, bạn bắt buộc phải qua thủ tục công chứng. Thông thường, khi cơ quan công chứng đặt bút ký, phần đất hoặc nhà bạn mua sẽ thỏa mãn các điều kiện, nguồn gốc rõ ràng, đất đã được cấp chủ quyền cho người bán, chuyển nhượng, đất bán không có tranh chấp, đất không thuộc diện quy hoạch. Như thế, bạn sẽ bảo vệ được tài sản của mình.

Mức thu phí công chứng hợp đồng, giao dịch

Theo