Tính kế "tẩy chay" USD?

Trong một động thái được xem là thay đổi tài chính sâu sắc nhất trong lịch sử Trung Đông gần đây, các nước Arab vùng Vịnh đang cùng với các quốc gia trên lên kế hoạch chấm dứt hoạt động giao dịch dầu lửa bằng USD.

Theo kế hoạch này, đồng tiền thay thế cho USD trong việc mua bán “vàng đen” sẽ là một rổ tiền tệ bao gồm Yên Nhật, Nhân dân tệ, đồng Euro, vàng, và một đồng tiền chung mới dự kiến sẽ được thiết lập dành cho các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (gồm có Saudi Arabia, Abu Dhabi, Kuwait và Qatar).

Những cuộc gặp bí mật giữa các bộ trưởng bộ tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương quốc gia tham gia vào kế hoạch này đã được tổ chức tại Nga, Trung Quốc, Nhật Bản và Brazil. Nếu được thực thi, kế hoạch đồng nghĩa với việc dầu lửa sẽ không còn được định giá bằng USD nữa.

Tờ The Independent cho hay, họ thu thập những thông tin này từ các nguồn tin thân cận trong ngành ngân hàng ở vùng Vịnh và ở Hồng Kông, nhưng từ chối tiết lộ danh tính của các nguồn tin.

Phóng viên Robert Fisk, tác giả bài báo, nhận xét, kế hoạch này của vùng Vịnh và các quốc gia đối tác trên có thể là một trong những lý do khiến giá vàng có sự gia tăng đột biến trong thời gian qua, đồng thời là “điềm báo” trước cho những thay đổi lớn lao sẽ diễn ra trên thị trường USD trong vòng 9 năm tới.

Dẫn nguồn tin từ ngành ngân hàng Trung Quốc, tờ Indendent cho biết, đồng tiền được sử dụng trong thời kỳ quá độ từ USD sang rổ tiền tệ theo kế hoạch trên rất có thể sẽ là vàng. Trong đó, lượng vàng khổng lồ cần cho quá trình này có thể được lấy từ kho của cải của Abu Dhabi, Saudi Arabia, Kuwait và Qatar - 3 nước với tổng dự trữ ngoại hối lên tới 2.100 tỷ USD.

Bài báo của Independent khẳng định, nước Mỹ chắc chắn đã ít nhiều biết được về những cuộc họp trên và chắc chắn sẽ tìm cách để chống lại kế hoạch này - một kế hoạch có sự tham gia của Nhật Bản và các nước Arab vùng Vịnh, những quốc gia vốn từ lâu được xem là đồng minh thân cận của Mỹ.

Kế hoạch này phần nào phản ánh sự suy yếu của USD cũng như địa vị kinh tế của Mỹ dưới ảnh hưởng của trận suy thoái toàn cầu này.

Chính Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Robert Zoellick cũng đã đề cập tới vấn đề này trước thềm cuộc họp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và WB tuần này tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. “Một trong những di sản của lần khủng hoảng này có thể sẽ là sự công nhận đối với những mối quan hệ đã thay đổi trong sức mạnh kinh tế”, ông Zoellick phát biểu.

Ngoài những quốc gia có tham gia vào bàn thảo kế hoạch trên, hiện Brazil và Ấn Độ cũng đã bày tỏ thái độ quan tâm tới việc hợp tác thôi dùng USD cho giao dịch dầu lửa.

Trên thực tế, Trung Quốc dường như là cường quốc kinh tế tích cực nhất trong vấn đề này, một phần do Trung Quốc đang cần hơn tới nguồn dầu lửa dồi dào ở Trung Đông để phục vụ cho nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng của mình. Mặt khác, Trung Quốc cũng có kim ngạch thương mại khổng lồ với Trung Đông.

Hiện tại, Trung Quốc đang phải nhập khẩu khoảng 60% lượng dầu tiêu thụ, chủ yếu từ Trung Đông và Nga. Trung Quốc có các hợp đồng khai thác dầu ở Iraq và vào năm 2008 đã đạt thỏa thuận trị giá 8 tỷ USD với Iran để phát triển hoạt động lọc hóa dầu cũng như tìm kiếm các mỏ khí đốt ở nước này. Ngoài ra, Trung Quốc còn có các thỏa thuận khai thác dầu với Sudan và đang đàm phán tiến tới thỏa thuận liên doanh trong lĩnh vực dầu khí với Libya.

Hàng xuất khẩu của Trung Quốc hiện chiếm không dưới 10% lượng hàng nhập khẩu của mọi quốc gia ở Trung Đông, với hàng loạt sản phẩm từ ôtô tới thực phẩm, quần áo, đồ chơi…

Trong một động thái được xem là bằng chứng rõ nét về sức mạnh tài chính đang lên của Trung Quốc, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Jean-Claude Trichet hôm qua đã kêu gọi Bắc Kinh để đồng Nhân dân tệ lên giá so với USD và nới lỏng sự phụ thuộc của Trung Quốc vào chính sách tiền tệ của Mỹ, qua đó giúp tái cân bằng lại nền kinh tế toàn cầu và giảm áp lực tăng giá đối với đồng Euro.

Kể từ khi hệ thống Bretton Woods được thiết lập sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 nhằm xác định cấu trúc của hệ thống tài chính quốc tế hiện đại tới nay, các đối tác thương mại của nước Mỹ luôn đứng trước sự kiểm soát đến từ các chính sách của nước Mỹ. Trong những năm gần đây hơn, đồng USD còn đã trở thành đồng tiền dự trữ số 1 của thế giới.

Thậm chí có ý kiến cho rằng, nước Mỹ đã thuyết phục nước Anh không tham gia sử dụng đồng Euro để tránh việc thế giới sớm dịch chuyển từ USD sang một đồng tiền dự trữ khác.

Tuy nhiên, tờ Indepdent dẫn nguồn tin từ ngành ngân hàng Trung Quốc cho biết, các cuộc đàm phán giữa các bên trong kế hoạch “tẩy chay” USD đã đi rất xa và nước Mỹ sẽ khó có thể chặn lại. Thời hạn chót cho sự chuyển giao từ USD sang giao dịch dầu lửa trong kế hoạch này là vào năm 2018.

“Nga rốt cục sẽ đưa đồng Rúp vào rổ tiền tệ này. Nước Anh bị kẹt ở giữa và sẽ dùng Euro. Họ không có lựa chọn nào khác vì họ không thể sử dụng đồng USD”, một nhà môi giới có tiếng ở Hồng Kông chia sẻ với tờ Independent.

Nguồn tin của tờ báo cho rằng, Tổng thống Barack Obama hiện đang quá bận rộn với việc đưa kinh tế Mỹ thoát khỏi suy thoái nên sẽ không thể tập trung đối phó với kế hoạch loại USD. Về phần mình, Trung Quốc từ lâu đã tỏ ra lo ngại về sự suy yếu của USD. Vấn đề của Trung Quốc là họ đang giữ quá nhiều tài sản bằng đồng tiền này.

Tháng trước, Iran tuyên bố dự trữ ngoại hối của nước này sẽ được giữ bằng Euro thay vì USD. Tuy nhiên, hẳn nhiều người còn nhớ, vào năm 2003, chỉ vài tháng sau khi Tổng thống Iraq khi đó là Saddam Hussein tuyên bố sẽ bán dầu lấy Euro thay vì lấy USD, Mỹ và Anh đã tiến hành chiến tranh nhằm vào nước này.

Theo Kiều Oanh