4 kịch bản cho số phận của đồng Euro

Các chính phủ, đặc biệt của Hy Lạp, Bồ Đào Nha, và Tây Ban Nha, đang phải đốimặt với áp lực cắt giảm thâm hụt ngân sách và cải thiện chính sách kinh tế. Cácchính trị gia đang tìm cách điều chỉnh những quy tắc đối với địa vị thành viêntrong khối Eurozone để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng khác có thể xảy đếntrong tương lai.

Về phần mình, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã buộc phải can thiệp vào thịtrường trái phiếu chính phủ, một việc mà định chế này trước đây chưa từng nghĩtới. Đồng Euro lao dốc mạnh so với các đồng tiền chủ chốt khác. Liệu những căngthẳng này sẽ chỉ tồn tại tạm thời? Liệu những thách thức đó có giảm bớt, haythậm chí phá hủy sự tồn tại của khu vực sử dụng đồng Euro (Eurozone)?

Tờ Financial Times đã đưa ra 4 kịch bản dành cho số phận của đồng tiền chungchâu Âu:

Kịch bản 1: Trật tự được lậplại

Trong kịch bản này, cuộc khủng hoảng nợ của châu Âu buộc các chính phủ ở khu vựcđưa tài chính công của họ trở về vòng kiểm soát và cải thiện năng lực cạnh tranhcho nền kinh tế quốc gia. Khối Eurozone trở thành một đầu tàu tăng trưởng củakinh tế toàn cầu.

Trong một vài năm tới, Hy Lạp có thể trở thành một nền kinh tế châu Âu hiện đại.Với điều kiện thời tiết lý tưởng, bề dày văn hóa, lịch sử, và phong cảnh tuyệtđẹp, Hy Lạp có thể phát triển thành một điểm đến du lịch cao cấp, phục vụ chocác nhu cầu nghỉ dưỡng của du khách đến từ khắp nơi trên thế giới. Các doanhnghiệp cũng bị thu hút tới Hy Lạp để làm ăn bởi môi trường kinh doanh được cảithiện ở nước này.

Ít nhất, kịch bản này cũng là giấc mơ của các nhà hoạch định chính sách châu Âu.Ở thời điểm hiện nay, Hy Lạp đang “cầm hơi” nhờ khoản cứu trợ của Liên minh châuÂu (EU) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Tuy nhiên, chương trình giải cứu từ EU vàIMF có thể đưa tình hình công quỹ của Hy Lạp trở lại trạng thái ổn định bền vững.Những năm tháng phải thắt chặt chi tiêu công tới đây có thể tạo ra những điềukiện giúp thúc đẩy tinh thần vượt khó của người dân và doanh nghiệp Hy Lạp, theođó giúp bù đắp cho một thời kỳ dài nước này đã để mất sức cạnh tranh kinh tế.

Ở các quốc gia khác trong Eurozone, bi kịch của Hy Lạp có thể thúc đẩy nhữngbiện pháp mang tính phòng vệ, giúp đẩy mạnh tăng trưởng tại các quốc gia, như BồĐào Nha và Tây Ban Nha. Nước Đức có thể hỗ trợ cho quá trình này bằng cách tăngcường nhu cầu tiêu dùng nội địa, thay vì chỉ tập trung vào xuất khẩu như hiệnnay. Kết quả sẽ là sự xuất hiện của một Eurozone mới hùng mạnh và năng động hơn.

Đây hoàn toàn không phải là một ý tưởng phi thực tế. Athens hiện đang chịu áplực rất lớn buộc phải tái thiết nền kinh tế khỏi tình trạng “tơi tả” hiện nay vìnếu không, hậu quả sẽ vô cùng nguy hiểm: nguy cơ vỡ nợ cấp quốc gia, bị cô lậpkhỏi thị trường tài chính và căng thẳng xã hội lan rộng.

Trước đây, đã từng có nhiều trường hợp vượt khó tương tự như kịch bản này. ThụyĐiển đã vươn lên sau một cuộc khủng hoảng ngân hàng và kinh tế tồi tệ vào thậpniên 1990, và mang lại bài học cho các quốc gia khác, dù nước này không nằmtrong khối Eurozone.

“Tôi lo là sẽ xảy ra một cú sốc về thâm hụt tài khóa trong Eurozone. Các nước sẽphải chi tiêu như nước Đức, và điều đó có thể có tác động bất lợi tới nhu cầu.Nhưng kinh nghiệm của Thụy Điển cho thấy là, cách này sẽ thúc đẩy mạnh hơn nhữngcải cách cơ cấu ở nhiều quốc gia. Nếu không làm vậy, chúng ta có nguy cơ sẽ rơivào một vòng xoáy suy giảm tăng trưởng đáng sợ”, ông Pontus Braunerhjelm, mộtchuyên gia thuộc Diễn đàn Doanh nghiệp Thụy Điển, phát biểu với Financial Times.

Các chính trị gia của châu Âu cũng đồng tình với những biện pháp nhằm ngăn chặnnhững cuộc khủng hoảng tương lai. Trước đây, Hy Lạp đã che giấu thực trạng tàichính công của họ trong một thời gian quá dài. Tuy nhiên, cơ chế giám sát thốngkê giờ đã được tăng cường.

Trong tương lai, các cơ quan giám sát của châu Âu có thể thực hiện sớm nhữngbiện pháp nhằm ngăn chặn tình trạng mất cân bằng kinh tế, chẳng hạn như các quốcgia mất năng lực cạnh tranh vì mức lương quá cao. Các định chế có thể được thiếtlập để giải quyết khủng hoảng theo một trình tự hợp lý trong trường hợp khủnghoảng xảy tới, theo đó hạn chế thiệt hại. Nhờ vậy, ECB có thể rảnh rang hơn vàtập trung chủ yếu vào nhiệm vụ hàng đầu là chống lạm phát.

Khả năng xảy ra của kịch bảnnày: Không hẳn là bất khả thi,nhưng cũng không nên quá kỳ vọng.

Ảnh hưởng đối với đồng Euro: Nếukịch bản trên trở thành hiện thực, đồng tiền chung châu Âu sẽ là một đối thủthực sự của USD ở địa vị đồng tiền dự trữ mạnh và ổn định.

Kịch bản 2: Mớ bòng bong cònđó

Trong kịch bản này, khối Eurozone sẽ bình ổn trở lại, nhưng không thể giải quyếtđược những sai lầm trong cấu trúc cốt lõi.

Các động thái chống khủng hoảng của EU và ECB, bao gồm gói giải cứu 750 tỷ Euro,ngăn chặn được cơn bão nợ công hiện nay. Niềm tin của Hy Lạp đối với các nhà đầutư có thể được khôi phục, khi Athens thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng.Các chương trình cắt giảm chi tiêu và tăng thuế do Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cókhả năng cân bằng giữa việc giảm thâm hụt ngân sách, mà không đẩy nền kinh tếvào một vòng xoáy suy giảm.

Nhưng những thay đổi như vậy lại chưa chắc đã đủ để kích thích tăng trưởng kinhtế của khu vực Eurozone tới mức cần thiết, và sức cạnh tranh yếu ớt vẫn cứ làmột điểm yếu của nền kinh tế Hy Lạp. Đáng ngại hơn, những sai lầm căn bản trongliên minh tiền tệ của châu Âu - những vấn đề mà cuộc khủng hoảng nợ đã phơi bày- có thể sẽ không được sửa chữa, và tiếp tục gây ra những rắc rối trong tươnglai.

Theo ông Daniel Gros, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách châu Âu có trụ sởở Brussels, Bỉ, trong phần lớn thời gian của thập kỷ đầu tiên, khối Eurozone đãđáp ứng được kỳ vọng của nhiều người. Nước Đức gia nhập khu vực đồng Euro ở thờiđiểm tỷ giá quá cao, khiến nền kinh tế của nước này chịu nhiều tổn thất, nhưngđã nhanh chóng phục hồi trở lại và gia tăng sức cạnh tranh nhờ sự linh hoạt củathị trường lao động.

Ông Gros cho rằng, vấn đề là ở chỗ, hình ảnh khối Eurozone đã bị “đánh bóng” quámức. Không chỉ trường hợp nước Đức đã biện minh cho việc đồng Euro bị định giácao đối với các quốc gia khi mới bắt đầu gia nhập khối, mà các biện pháp kiểmsoát chi phí chặt chẽ ở những nền kinh tế lớn như Đức cũng đem tới một lợi thếcạnh tranh lớn, cho dù lợi thế này ngang bằng với mức độ sa sút cạnh tranh ởnhững quốc gia như Hy Lạp. 

Hiện nay, các nước như Hy Lạp cũng muốn thực hiện cắt giảm chi phí, nhưng để làmđược như nước Đức lại không phải là chuyện dễ dàng. “Thị trường lao động và cáctổ chức xã hội ở nhiều nền kinh tế châu Âu có sức ỳ quá lớn”, ông Gros nói.

Cuộc tranh luận hiện nay giữa các chính trị gia châu Âu đã vượt quá việc làm thếnào để kiểm soát khủng hoảng tốt hơn, và bao gồm cả những biện pháp làm sao đểđảm bảo rằng, những mất cân đối trong nền kinh tế được nhận diện và giải quyếtđúng lúc. Tuy nhiên, còn chưa rõ liệu người ta có đạt tới được một thỏa thuậnnào hay không. 

Đối với một số người, cuộc tranh luận này đã đi sai hướng. Việc ECB can thiệpvào thị trường trái phiếu chính phủ, bị người Đức nhìn nhận là khuyến khích thóiquen chi tiêu công hoang phí và làm gia tăng rủi ro lạm phát. Berlin phản đốibất kỳ biện pháp nào có thể làm suy yếu sức cạnh tranh của lĩnh vực sản xuấtcông nghiệp ở nước này.

Trong trường hợp những cải cách làm khối Eurozone mạnh lên được đưa ra, thì cácchính trị gia cũng chưa chắc đã theo đuổi những cải cách đó tới cùng. Trên thựctế, Đức và Pháp đã buộc phải nới lỏng các quy định tài khóa của Eurozone vào năm2005 sau khi họ vi phạm mức trần ngân sách. Ông Braunerhjelm nhận xét: “Toàn bộlịch sử và truyền thống của châu Âu, cũng như cách mà EU giải quyết khủng hoảng,cho thấy quá trình cải cách sẽ diễn ra chậm chạm”.

Khả năng xảy ra kịch bản này: Rấtcao.

Ảnh hưởng đối với đồng Euro: Triểnvọng tăng trưởng kinh tế suy yếu và những lo ngại bị thổi phồng về tình hìnhchính trị dài hạn, sẽ gia tăng áp lực mất giá đối với đồng Euro.

Theo Kiều Oanh
VnEconomy

TIN LIÊN QUAN