Chất chống ôxy hóa từ thiên nhiên và những lợi ích

Chất ôxy hóa - Lợi và hại

Chất ôxy hoá còn gọi là gốc tựdo. Phản ứng ôxy hoá thường thấy hàng ngày là phản ứng đốt cháy, còn trong cơthể phản ứng của chất ôxy hoá của gốc tự do êm ái hơn nhưng lại gây huỷ hoại tếbào (đặc biệt ở màng tế bào hoặc cấu trúc di truyền trong nhân tế bào) phá huỷcác mô gây nên quá trình lão hoá.

Gấc chứa nhiều beta-caroten

Ôxy (dưỡng khí) mà ta hít thởhàng ngày là chất cần thiết nhưng chính nó cũng trở thành gốc tự do (khi đó gọilà ôxy đơn bội). Quan trọng hơn hết là trong cơ thể khoẻ mạnh, gốc tự do sinh racó giới hạn, không quá thừa để gây hại. Bởi vì bên cạnh các gốc tự do luôn có hệthống các chất chống ôxy hoá "nội sinh" (tức có sẵn trong cơ thể) để cân bằnglại, vô hiệu hoá các gốc tự do có hại.

Hệ thống các chất chống ôxy hoánội sinh gồm các enzym như glutathione peroxidase, superroxid, dismutase... đặcbiệt là vitaminC, vitamin E, beta-caroten (tiền vitamin A), khoáng chất selen"nội sinh" có sẵn trong cơ thể, xúc tác các phản ứng khử để vô hiệu hoá gốc tựdo (còn gọi là "bẫy" gốc tự do) giúp cơ thể khoẻ mạnh.

Chỉ khi nào gốc tự do sinh ra quánhiều (do ô nhiễm môi trường, do tia cực tím từ ánh nắng, do khói thuốc lá, doviêm nhiễm trong cơ thể, thậm chí do dùng một số dược phẩm...) và hệ thống chấtôxy hoá nội sinh không đủ sức cân bằng, cơ thể sẽ sinh ra rối loạn bệnh lý.

Và vai trò của các chất chốnggốc tự do

Hiện nay người ta đã chứng minh,khi có sự tăng quá nhiều gốc tự do sẽ gây ra tình trạng viêm nhiễm ở các cơquan, các bệnh lý như tim mạch, bệnh thần kinh, đục thuỷ tinh thể, thoái hóahoàng điểm ở mắt, tăng nguy cơ các bệnh ung thư và nhất là sớm xuất hiện hiệntượng lão hoá. Tức là các tế bào mau già đi, đến thời điểm diệt vong.

Cơ quan dễ bị lão hoá nhất chínhlà lớp da bảo vệ cơ thể, là nơi dễ bị tác động của tia cực tím của ánh nắng,hứng chịu tác hại của ô nhiễm môi trường cộng thêm lối sống của người thườngxuyên bị stress, sai lầm trong dinh dưỡng, thói quen lạm dụng độc chất (như hútthuốc, uống rượu, kể cả dược phẩm) thì lớp da mịn màng của người phụ nữ nhất làda mặt sẽ chóng nhăn, cằn cỗi, không còn sức sống tươi mát do có sự bội tăng gốctự do gây lão hoá.

Để chống lại sự bội tăng các gốctự do sinh ra quá nhiều mà hệ thống "chất ôxy hoá nội sinh" không đủ sức cânbằng để vô hiệu hoá, các nhà khoa học đặt vấn đề dùng các "chất chống ôxy hóangoại sinh" (tức là từ bên ngoài đưa vào cơ thể) với mục đích phòng bệnh, nângcao sức khoẻ, chống lão hoá.

Các chất chống ôxy hoá ngoại sinhđó là beta-caroten, chất khoáng selen, các hợp chất flavonoid, polyphenol...chúng có từ các nguồn thiên nhiên là thực phẩm như rau cải, trái cây tươi và mộtsố loại dược thảo. Đơn cử là beta-caroten là chất chống ôxy hoá có nhiều trongdầu gấc, chiết xuất từ quả gấc là loại quả mà từ xưa ông bà ta đã dùng để nấuxôi gấc tạo thức ăn ngon miệng có màu đỏ đẹp mắt.

Các loại rau, củ quả có màu đỏcam như cà chua, cà rốt cũng chứa nhiều beta-caroten). Beta-caroten khi đưa vàocơ thể ngoài tác dụng chống ôxy hoá còn biến thành vitamin A mà cơ thể cần đếnhàng ngày cho hoạt động thị giác và sức đề kháng chống lại bệnh tật. Dùngbeta-caroten từ thiên nhiên sẽ rất an toàn, không sợ bị ngộ độc do dùng quánhiều như vitamin A (dùng thừa beta-caroten vào cơ thể vẫn được chuyển hoá vừađủ vitamin A, vì vậy chế phẩm bổ sung vitamin A cho phụ nữ có thai thường dùngbeta-caroten thay vì vitamin A).

Biết được lợi ích của chất chốngôxy hoá trong việc phòng chống bệnh tật, lão hoá, ta có thể ngăn ngừa sự tăngsinh các gốc tự do có trong cơ thể một cách toàn diện bằng cách góp phần chống ônhiễm môi trường, dinh dưỡng đúng cách, tránh ăn uống quá thừa năng lượng, vậnđộng hợp lý, tránh nghiện rượu, thuốc lá, phòng các bệnh viêm nhiễm, có cuộcsống lành mạnh giúp thư thái, lạc quan, yêu đời, nên ăn nhiều rau cải, trái câytươi là nguồn cung cấp các chất chống ôxy hoá ngoại sinh tốt nhất.

Theo PGS.TS. Nguyễn HữuĐức
Sức khỏe & Đời sống
 

TIN LIÊN QUAN