Nhà máy điện Hiệp Phước chôn chất thải nguy hại

Trưa 14-12, xe cảnh sát môi trường (PC36) Công an TP.HCM bất ngờ ập vào Nhà máy điện Hiệp Phước, qua cổng bảo vệ được khoảng 100m thì gặp ngay công nhân Vòng Đạt Vinh (36 tuổi, ngụ tỉnh Đồng Nai) đang lái xe nâng bồn đổ chất thải rắn xuống hố sâu đào sẵn trong khuôn viên nhà máy.

Bãi chứa chất thải trong nhà máy

Khu vực đoàn kiểm tra bắt quả tang công nhân Vòng Đạt Vinh chôn chất thải rắn là một bãi đất trống được bao bọc bởi vườn cây cao, tán rộng, từ bên ngoài hay từ trên cao nhìn vào đều khó thấy. Bên trên bãi đất trống hàng trăm mét vuông này là “núi” rác thải sinh hoạt đủ loại, từ thùng bằng nhựa, bao nilông, bao dứa, bao ximăng tới đồ đan bằng tre nứa, hộp sắt vứt ngổn ngang. Tại đây còn có một cái ao nhỏ chứa nước rỉ rác đen thui, bốc mùi hôi thối. Ngoài hố sâu mà công nhân Vòng Đạt Vinh đang chôn chất thải còn có nhiều nơi để lại vết cát mới được đào lên phủ lại.

Theo lời khai của công nhân Vinh, sáng cùng ngày anh nhận lệnh từ tổ trưởng Hoàng Thanh Chương lái xe nâng đi lấy xỉ lò hơi đưa ra bãi đất trống để đổ vào hố đã đào sẵn, việc lấp lại như thế nào anh Vinh không biết. Anh Vinh chở chuyến thứ hai thì bị bắt quả tang.

Trước anh Vinh, cũng trong buổi sáng đã có tài xế đổ khoảng 1 tấn chất thải loại này vào hố chôn. Đoàn kiểm tra đã làm việc với những người có liên quan như tổ trưởng Hoàng Thanh Chương, tài xế Nguyễn Văn Trung... Hầu hết những người này đều khai đã nhận lệnh mang xỉ lò ra chôn tại bãi đất trống. Anh Hoàng Thanh Chương cho biết các loại xỉ này được cạo từ lò đốt dầu FO để chạy máy phát điện. Ngoài bãi chôn bị bắt quả tang còn có một số vị trí khác đã chôn lấp trước đó, gồm cả xỉ lò hơi và chất lắng cặn sau khi xử lý bụi khói của nhà máy.

Sau khi kiểm tra, lập biên bản, PC36 Công an TP.HCM cùng lực lượng liên ngành tiếp tục kiểm tra một kho chứa của nhà máy được lợp và bao phủ bằng tôn xập xệ, không có gờ ngăn nước, không có biển báo nơi chứa chất thải nguy hại. Bên trong kho, xỉ lò được chất cao quá đầu người, một đống cao hơn ở bên cạnh là những bọc amiăng - chất được dùng để giữ nhiệt cho các đường ống dẫn nhiệt trong nhà máy. Tất cả số chất thải độc hại này đều được để ngay dưới nền đất, không có lớp lót hay lớp ngăn cách nào với bên ngoài. Đoàn còn kiểm tra tiếp một điểm đổ chất bùn, cặn thải sau xử lý lắng đọng khói bụi của nhà máy sau xưởng cơ khí.

Ông Phạm Hồng Tiến, trưởng phòng vận hành Nhà máy điện Hiệp Phước, cho biết chất xỉ thải là do quá trình đốt dầu FO sinh ra. Trong dầu FO có các chất kim loại, lưu huỳnh và nhiều chất khác. Các chất kim loại không thể cháy mà đóng bánh rắn chắc lại. Ngoài ra còn có khói bụi trong quá trình đốt dầu không thoát ra ngoài hết, đóng lại trong lò, trong ống khói và phải đục ra sau một thời gian vận hành. Ông Tiến thừa nhận trong thành phần của xỉ lò hơi và lò đốt, lưu huỳnh là chất rất độc hại.

Công nhân tự chôn (?)

Theo sổ đăng ký do Sở Tài nguyên - môi trường TP.HCM cấp ngày 15-5-2007, chủ nguồn thải là Công ty TNHH điện lực Hiệp Phước đã đăng ký các loại chất thải nguy hại trong phần phụ lục gồm: bùn thải từ thiết bị tách dầu, nước; tro đáy, xỉ và bụi lò hơi đốt dầu FO; vật liệu có chứa amiăng thải...

Theo tài liệu do đại diện công ty cung cấp, năm 2007 và 2008 công ty có ký hợp đồng kinh tế với Công ty TNHH sản xuất thương mại và dịch vụ Môi Trường Xanh (gọi tắt là Công ty Môi Trường Xanh, có trụ sở tại Khu công nghiệp Lê Minh Xuân, H.Bình Chánh) để xử lý các loại chất thải nguy hại. Tuy nhiên, đại diện nhà máy chỉ trình ra được một số chứng từ chứng nhận có chuyển cho Công ty Môi Trường Xanh xỉ lò hơi, xỉ lò đốt và amiăng. Các chất thải khác không xuất trình được giấy tờ chứng minh.

Riêng năm 2008 và 2009, đại diện nhà máy không xuất trình được giấy tờ gì ngoài bản hợp đồng thu mua, xử lý. Theo giải thích của vị đại diện nhà máy, do từ năm 2008 chất amiăng không được xử lý nên phải chất trong kho. Kiểm tra sổ chứng từ chất thải nguy hại, cả quyển còn nguyên, chưa có tờ nào được ghi chép.

Đại diện của nhà máy thừa nhận từ năm 2008 tới nay, dù có ký hợp đồng xử lý chất thải với Công ty Môi Trường Xanh nhưng chưa chuyển chất thải vì... phải để dồn lại trong kho, sau đó mới chuyển. Dù thực tế cho thấy chất thải nguy hại được chôn ngay trong khuôn viên nhà máy hoặc bỏ trên bề mặt khu đất trống nhưng trong “Báo cáo giải trình công tác bảo vệ môi trường” ký ngày 1-12-2009, Công ty TNHH điện lực Hiệp Phước vẫn khẳng định “công ty ký hợp đồng với Công ty Dịch vụ công ích Nhà Bè thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt; ký hợp đồng với Công ty Môi Trường Xanh thu gom và xử lý chất thải nguy hại”.

Đại diện đoàn kiểm tra đề nghị nhà máy cung cấp số liệu chất thải đã chôn tại các bãi trong khuôn viên nhà máy là bao nhiêu tấn. Sau khi trao đổi với ông Tsao Chung Hung (Marvin) - trợ lý đặc biệt của tổng giám đốc Nhà máy điện Hiệp Phước, ông Tiến cho biết: “Nhà máy không có chủ trương giao cho công nhân chôn vì biết rõ đó là chất thải nguy hại. Chúng tôi sẽ đào lên, cần thì cân đo lại rồi báo cáo sau”.

Không đồng ý với quan điểm này, trung tá Lâm Hiếu Nghĩa (đội trưởng đội 2, PC36 Công an TP.HCM) cho rằng với hệ thống bảo vệ dày đặc và chuyên nghiệp tới mức từng công nhân bị kiểm soát giờ giấc rất khắt khe mà nói không rõ số lượng trong khi cả máy xúc, máy kéo, máy nâng làm việc ầm ầm giữa ban ngày là không có cơ sở.

Thêm vào đó, làm sao các công nhân có thể tự điều hành, tổ chức việc sử dụng máy móc vào việc đổ hoặc chôn chất thải ngay trong khuôn viên. Sau khi trao đổi với ông Marvin, ông Tiến đồng ý cùng cơ quan chức năng khắc phục hậu quả bằng việc sẽ đào hết số chất thải nguy hại đã chôn và rác thải trên bề mặt, đưa đi xử lý theo đúng quy định.

Đoàn kiểm tra đã lấy bảy mẫu chất thải rắn và nước để phân tích các chỉ tiêu ô nhiễm môi trường; yêu cầu nhà máy đình chỉ ngay các hoạt động xả thải, chôn lấp các loại chất thải, giữ nguyên hiện trường tại các bãi thải và thống kê số lượng chất thải nguy hại còn trong kho chờ xử lý.

Theo Phạm Minh Đức