Tội ác dễ dàng bột phát do đâu?

Cuối tuần qua, nhiều người dân ở TP.HCM đã kinh hoàng trước sự việc ba thanhniên khi lưu thông trên đường Cống Quỳnh (phường Phạm Ngũ Lão, quận 1, TP.HCM)tối ngày 6.8, do suýt va quẹt với hai thanh niên đi xe gắn máy, đã lao vào tấncông đối phương bằng nón bảo hiểm, dây thắt lưng. Một trong hai thanh niên bịđánh đã bất ngờ rút trong người ra hai con dao đâm trả, dẫn đến hậu quả làm haingười bị đâm chết tại chỗ, một thanh niên khác bị thương nặng phải đi cấp cứu.

Chỉ cần va chạm nhỏ trên đường là đưa tới ẩu đả (ảnh chỉ mang tính minh hoạ). Ảnh: Lê Hồng Thái

Đây không phải lần đầu tiên ngườita nghe thấy những vụ án giết người, cố ý gây thương tích… khởi nguồn chỉ từnhững va chạm vụn vặt trong cuộc sống. Gốc rễ của những tội ác bột phát đó là dođâu? Vì sao những giá trị nhân bản ngày càng dễ bị tổn thương? Chúng tôi giớithiệu hai ý kiến của chuyên gia lý giải vấn đề này và mong tiếp tục nhận đượcnhững kiến giải khác của các nhà xã hội học, chuyên gia tâm lý, luật học, giáodục và bạn đọc.

Tiến sĩ Trương Văn Vỹ, nhà nghiên cứu xã hội học tội phạm (trường đại họcKhoa học xã hội và nhân văn TP.HCM):

Mầm mống cái ác được nuôi dưỡng từ trước

Thoạt tiên, có thể nhận thấy phần lớn những hành vi phạm tội bột phát đều thuộcnhóm những người trẻ của xã hội. Đặc tính của người trẻ là hay bốc đồng, muốnthể hiện mình là anh hùng, cộng thêm các yếu tố kích động bên ngoài dẫn đến khókềm chế được hành vi. Khi xảy ra sự cố, họ dễ hành động mà không lường trước hậuquả.

Cụ thể như trường hợp thương tâm vừa xảy ra tại đường Cống Quỳnh, nạn nhân PhạmHoàng Đình Hùng (một trong ba người bị đâm, nhưng sống sót – PV), theo lời khaicủa nhân chứng, lại là kẻ chủ động tấn công trước khiến hung thủ rút dao ra đâmdẫn đến hậu quả thảm khốc.

Bất cứ hiện tượng nào khi xảy ravới tần suất ngày càng cao cũng cần được xem xét dưới góc độ khoa học. Nhữnghành vi giết người tàn nhẫn, dù có nguyên nhân vô lý đi nữa, đều đã được nuôidưỡng từ trước: thói quen bạo lực lặp đi lặp lại trong gia đình; những gia đìnhkhá giả nhanh chóng quá nuông chiều con cái; phim ảnh, ấn phẩm, trò chơi bạo lựcdễ dãi tiếp cận giới trẻ; giáo dục lối sống, giáo dục pháp luật bị buông lỏng;xã hội tha hoá về đạo đức… Tất cả đều có nguyên nhân của nó, ai cũng có thểthấy, có thể chỉ ra được, chỉ có điều là không ai hành động và chịu trách nhiệm!

Tất cả mầm mống tội ác đều phải được nuôi dưỡng từ trước. Cái nôi của nó chínhlà sự vô cảm.

Ông Cao Tự Thanh – nhà nghiên cứu xã hội – đô thị:

Sự tan rã ý thức cộng đồng

Chính do quan hệ bất hợp lý giữa tiêu dùng và sản xuất mà nhiều người đánh mất ýthức cộng đồng, đồng thời sự suy thoái chức năng trong việc định hướng và kiểmsoát hành vi của các hệ thống giáo dục và pháp luật cũng dung dưỡng nơi nhiềunhóm xã hội thói quen xử sự với mọi người, kể cả người thân, theo một cung cáchnguyên thuỷ, nghĩa là bản năng dùng bạo lực kiểu thú tính.

Cần nhắc lại rằng Việt Nam đang trong một quá trình tái cấu trúc xã hội, ở đócác hệ giá trị vốn có phải liên tiếp lùi bước, mà không có hệ giá trị chung tứchệ thống chuẩn mực và tiêu chuẩn đạo đức thống nhất, thì cộng đồng không còn làlực lượng bảo vệ được quyền lợi chính đáng trong đó có sự an toàn cho mỗi cánhân. Cho nên, có khi chuyện chẳng đáng gì mà một số người vẫn sử dụng bạo lựcvì họ không có năng lực hay điều kiện giải quyết những xung đột lặt vặt trongcuộc sống bằng những cách thức phù hợp với lợi ích cộng đồng.

Một cơ chế tái sản xuất mở rộng của tội ác bằng bạo lực là nó kích thích thútính. Không nói tới đám côn đồ lưu manh, không nói tới những người trẻ tuổi chưađủ khả năng kiềm chế hành vi của mình, không nói tới những người ít học cạnnghĩ, hiện tượng sử dụng bạo lực đã trở nên phổ biến hơn ở nhiều nhóm xã hộikhác. Bảo vệ siêu thị, dân phòng, có khi cả cảnh sát giao thông, công an cũng đãdùng bạo lực không cần thiết hoặc sai trái nhưng nhân danh pháp luật. Có thể nóihàm lượng thú tính trong hệ thống giao tiếp xã hội của chúng ta đã trở nên đặcbiệt cao.

Theo Như Thuần
Sài Gòn Tiếp thị

TIN LIÊN QUAN