Xả chất thải, uống nước độc

Sông hồ thành “ao chứa độc”

Làng nghề dệt nhuộm Vạn Phúc vàDương Nội của quận Hà Đông từ lâu đã nổi tiếng với lụa tơ tằm, gần đây lại nứcdanh vì... ô nhiễm. 2 làng này hiện có tới trên 5.000 nhân khẩu tham gia nghềdệt và 35 cơ sở chuyên tẩy, nhuộm. Trong quá trình sản xuất, họ sử dụng không ítloại hóa chất để tẩy, in, nhuộm. Nước thải dung dịch nhuộm hấp sau các công đoạnsản xuất hầu như không được xử lý mà đổ thẳng ra cống rãnh và... sông Nhuệ.

Vào mùa khô khi nước bốc hơi,lòng mương cạn dần thì các dòng chảy này mới bốc lên mùi hôi, hắc ngây ngất. Cònnhững hôm trời mưa, nước thải dệt nhuộm từ các ao tù, hồ, mương máng trong cáclàng chảy tràn xuống ruộng canh tác khiến hoa màu chết non, lúa chẳng trổ nổibông, ngô khô không hạt. Bà Nguyễn Thị Thu, thôn Ỷ La, La Nội, xã Dương Nội chobiết: “Đi làm ruộng chúng tôi phải đi ủng cao để tránh nước thải dệt nhuộmtràn ra khiến chân tay mẩn ngứa, lở loét”.

Sự ô nhiễm ở sông Nhuệ cũng khiếnngười ta rùng mình. Sợi dệt phải dùng các hóa chất khá độc hại là Jave, Sut,Silicat, Soda tẩy nhuộm để tạo màu khác nhau. Nước thải từ các loại dung dịchnày cuối cùng đều được tuồn thẳng ra sông khiến con sông này cũng liên tục đổimàu xanh, đỏ, tím, vàng. Không chỉ ô nhiễm nguồn nước, người dân ở đây còn bịảnh hưởng nặng nề về tiếng ồn của máy dệt, khí thải từ lò hơi và các lò nấu tẩynhỏ dùng than để phục vụ cho quá trình giặt nóng, nấu, sấy, nhuộm...

Bã sắn làm miến đổ trước cổng làng Dương Liễu. Ảnh: M.H

Rửa miến bằng... nướcmương(?!)

Các xã Dương Liễu, Tràng Trũng,Cát Quế, La Phù, Đức Giang thuộc huyện Hoài Đức có nghề làm miến, bánh phở, búnkhô khá lâu đời. Khi chúng tôi đến làng Dương Liễu (xã Dương Liễu), khắp đườnglàng, ngõ xóm, trên cống rãnh bốc mùi chưa vì không nắp đậy... cơ man nào làmiến. Tất tần tật mọi khoảng trống trong làng đều được tận dụng để phơi miến.Bên cạnh cổng làng, nơi có tấm biển: “Kính chào quý khách” là một đống bã sắnchất cao bốc mùi hôi thối, chua lòm. Người dân ở đây có thói quen đổ rác thảisinh hoạt xuống kênh, khiến con kênh bị ô nhiễm trầm trọng.

Khi được nghe chị Đinh Thị Mùi,xóm 2, xã Dương Liễu kể về các công đoạn làm miến chúng tôi dựng tóc gáy: “Làm được mẻ miến mệt lắm. Chúng tôi phải lọc, tẩy bột qua 4- 5 lần thì miến mớitrắng được. Nghĩa là phải đổ nước vào bột, sau đó đổ thuốc tẩy vào ngâm rồi lạirửa, lại tẩy đến bao giờ bột trắng thì thôi”. Sau đó, nước thải từ việc tẩy bột,làm miến lại đổ ra mương khiến nguồn nước ở đây bị ô nhiễm rất nặng. Theo quansát của chúng tôi, hầu hết những người làm nghề miến, móng tay đều bị biến dạngvì nấm, bị thuốc tẩy ăn mòn. Kinh hãi hơn khi chị Mùi vô tư kể: “Ở đây chẳng airửa miến bằng nước giếng vì một ngày dùng đến chục khối nước, giếng nào cho đủ.Nhà nào làm miến cũng dùng nước mương lọc qua bể cát để... rửa”(?!).

Khônghiểu chị Mùi có thêm thắt cho câu chuyện làm miến thêm phần “vất vả” hay khôngsong chỉ nghe đến chuyện lọc nước mương bằng bể cát ở một vùng ô nhiễm thế nàyđể rửa miến, quả thực có nhắm mắt lại chúng tôi cũng còn thấy... ớn lạnh! Ớnlạnh hơn nữa khi hầu hết những làng nghề này, sau khi thải độc chất xuống sônghồ, xuống nguồn nước ngầm lại đào giếng, khoan nước lên để ăn uống, sinh hoạtnhư chẳng có chuyện gì xảy ra?!.

Khi đặt vấn đề về việc thiếu nướcsạch với các làng nghề, nhiều ý kiến cho rằng do đó là những vùng quê cách Thủđô khá xa, điều kiện khó khăn nên mạng lưới nước sạch chưa thể phủ kín. Vậynhưng, ngay cả các làng nghề nằm ngay cạnh trung tâm Hà Nội như làng làm thừngTrung Văn (Từ Liêm) cũng chẳng có nước sạch, người dân phải dùng nước ngầm đểsinh hoạt. Mà nguồn nước ngầm ở đây thì cũng ô nhiễm khủng khiếp vì quá trìnhlàm thừng buộc phải tẩy rửa rác lẫn hóa chất nhưng tất cả nước thải đều đượctuồn thẳng ra sông, kênh, mương. Ông Đoàn Đăng Hơn, trưởng thôn Trung Văn phànnàn: “Các hộ gia đình đều khoan giếng với độ sâu vài chục mét nhưng nước bơmlên vẫn có mùi khét, tanh... Gần đây trong thôn có nhiều nguời bị ung thư mà mộttrong những căn nguyên có thể do nguồn nước”.

Biết là nguy hại sức khỏe, là cóthể mắc các chứng bệnh nan y khi dùng lâu dài nguồn nước ngầm ô nhiễm này, songhầu hết cư dân ở các làng nghề mà chúng tôi đề cập đến đều có chung câu trả lời“không ăn nước giếng khoan thì lấy nước ở đâu để thay thế!”. 

Sát thủ vô hình

Ông Hoàng Văn Bảy, Cục trưởng CụcQuản lý Tài nguyên nước (Bộ TN&MT) khẳng định: Tại Việt Nam 80% trường hợp bệnhtật là do nguồn nước bị ô nhiễm gây ra. 4 năm trở lại đây, đã có khoảng 6 triệuca thuộc 6 loại bệnh liên quan đến nước. Riêng chi phí trực tiếp cho việc khámchữa các bệnh tả, thương hàn, lỵ và sốt rét đã lên tới 400 tỷ đồng. Tại nhiềuđịa phương cũng đang xuất hiện những căn bệnh lạ. Đặc biệt rộ lên hiện tượngnhiều người trong một làng, một thôn bị ung thư khiến người dân rất hoang mang.Kết quả kiểm tra của các nhà khoa học, bác sĩ cho thấy, thủ phạm gây nên một sốbệnh chính là nguồn nước.

Phía cơ quan quản lý nhà nước, SởNN&PTNT Hà Nội cho biết, UBND thành phố đã phê duyệt “Chương trình cung cấp nướcsạch và Vệ sinh môi trường nông thôn Hà Nội giai đoạn 2009-2020”, trong đó cócông trình sửa chữa, nâng cấp nước sạch cho một số làng nghề ở Hà Nội. Vậy nhưng bao giờ những làng nghề nói trên có nước máy để dùng thì... vẫn phải đợi.Có nghĩa là trong khoảng thời gian chờ đợi chưa biết bao lâu, hàng chục vạnngười dân Thủ đô này vẫn phải dùng nguồn nước ngầm ô nhiễm để ăn, uống, sinhhoạt. Cư dân ở đây vẫn phải đối mặt với nguy cơ có thể mắc các loại bệnh nguyhiểm đến từ nguồn nước “bẩn”.

Chưa có con số thống kê về ngườidân mắc bệnh do nguồn nước ô nhiễm từ các làng nghề nói trên nhưng  những nămgần đây số người dân chết do các bệnh nan y... tại các địa phương này đang giatăng. Điều lạ là, người dân trong các làng nghề cũng bảo khó chịu vì ô nhiễm,bức bối vì nguồn nước nhưng họ vẫn vô tư xả nước thải, chất độc ra môi trường!

Theo Mai Hạnh