Lậm dầu gió, hại khôn lường

Dầu gió là tên gọichung các hỗn hợp tinh dầu thường được sử dụng khi bị cảm mạo. Đây là sản phẩmrất thông dụng, hầu như không nhà nào không có sẵn một vài chai dầu để phòng khinhức đầu, nghẹt mũi, muỗi đốt, chột bụng, đầy hơi…

Nhưng đừng quên dầugió vẫn là thuốc, không thể xài tuỳ tiện. Đã có trường hợp trẻ nhỏ chết khi chỉnhỏ một giọt dầu có hàm lượng menthol 1%!

Hiện nay có rấtnhiều loại dầu lưu hành trên thị trường với đủ kiểu dáng, màu sắc mà người dânthường gọi là dầu gió xanh, dầu gió nâu, dầu gió đỏ… Đây là sản phẩm không cầnkê đơn, có thể tìm mua dễ dàng. Nhiều người thường xuyên dùng dầu gió để hít,thoa, xông hơi, pha nước tắm, uống… đến mức nghiện dầu.

Nhớ đọc kỹ hướng dẫn trước khi... xức. (Ảnh: L.H.T)

Những thói quen nàycó thể đưa đến một số phản ứng bất lợi cho sức khoẻ. Vì dù là sản phẩm không kêtoa, dầu gió vẫn là thuốc. Thành phần của dầu gió là tinh dầu và các chất chiếtxuất từ tinh dầu, như tinh dầu bạc hà, khuynh diệp, quế, tràm, long não, hươngnhu, thông, menthol, methyl salicylat, camphor, cineol… Trong công thức dầu gió,tinh dầu bạc hà (chứa methol) và methyl salicylat là hai thành phần thường gặpnhất.

Không uốngdầu gió chứa methyl salicylat

Dung dịch methylsalicylat không màu, mùi thơm hắc, là sản phẩm tự nhiên của rất nhiều loại cây.Chúng được xếp vào nhóm thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid, do có thể ngấmqua da nên chỉ dùng xoa bóp giảm đau tại chỗ. Các nhà sản xuất thường kết hợpmethyl salicylat với các tinh dầu nhằm giúp vùng da được xoa dầu trở nên nóngnhanh, giãn nở các mạch máu ngoại biên, tăng tuần hoàn máu, giúp thuốc thẩm thấuvào mô dễ dàng, giảm nhanh cơn đau và cứng cơ.

Tác dụng phụ củamethyl salicylat là gây xung huyết da, nên sản phẩm có chứa chất này thường chỉđược dùng làm thuốc bôi ngoài, xoa bóp, băng dán giảm đau, không dùng để uống vàbôi lên vết thương hở, không sử dụng cho người dị ứng aspirin hoặc salicylat.Hơi dầu gió chứa tinh dầu có tác dụng thông mũi, nhưng nếu chứa methyl salicylathàm lượng cao hoặc hít thường xuyên có thể làm tổn thương màng nhầy cơ quan hôhấp, triệu chứng đầu tiên là cảm giác khô, rát mũi họng.

Tinh dầubạc hà nguy hiểm với trẻ nhỏ

Tinh dầu bạc hàchứa nhiều menthol (bạc hà não, kết tinh màu trắng), có vị cay, tính mát, có tácdụng hạ sốt, ra mồ hôi, giảm đau, giảm ho, sát trùng. Do đặc tính bốc hơi nhanh,nó gây cảm giác mát và tê tại chỗ, rất hiệu quả với các trường hợp đau dây thầnkinh. Vì lý do này mà bạc hà và menthol hiện diện trong hầu hết các loại dầudùng để xoa bóp nơi sưng đau, khớp xương, sát trùng ngoài da, pha trong nước đunsôi 1 – 2 phần ngàn làm nước súc miệng, phòng ngừa các bệnh viêm họng, nhiễmtrùng răng, miệng.

Người ta còn sửdụng tinh dầu bạc hà pha loãng với nước ấm (5 – 10 giọt) uống khi nhức đầu, sổmũi, sốt, đau họng, đau bụng, tiêu chảy. Những nghiên cứu mới đây cho thấy bạchà còn có hiệu quả điều trị viêm loét dạ dày do làm giảm bài tiết dịch vị vàgiảm đau.

Tác dụng phụ củamenthol là ức chế cơ trơn hô hấp, tuần hoàn. Vì thế, bôi dầu có thành phần nàyvào mũi hoặc cổ họng trẻ nhỏ có thể làm ngừng thở và ngưng tim! Vì vậy, cần hếtsức thận trọng khi dùng tinh dầu bạc hà hoặc dầu cù là cho trẻ nhỏ tuổi, nhất làtrẻ sơ sinh. Tinh dầu bạc hà và menthol còn làm tăng bài tiết mồ hôi, khiến thânnhiệt hạ thấp, nên không dùng với người bị lở ngứa, tự ra mồ hôi (biểu hư tựhãn), sốt do âm hư, bệnh nặng mới khỏi, người suy nhược, táo bón, huyết áp cao,trẻ dưới một tuổi…

Một thành phần kháccũng hay gặp trong dầu gió là tinh dầu tràm. Kinh nghiệm cho thấy tinh dầu tràmkhá an toàn để phòng ngừa cảm mạo cho người già, người bệnh, sản phụ, trẻ nhỏ(kể cả sơ sinh). Với những trường hợp không sử dụng được tinh dầu bạc hà thì chếphẩm chứa tinh dầu tràm là lựa chọn đáng lưu tâm.

Một nghiên cứu mớiđây của các nhà khoa học Việt Nam cho biết tinh dầu tràm gió có chứa hai hợpchất chính là Eucalyptol (42 – 52%) và α-Terpineol (5 – 12%). Eucalyptol cótác dụng sát khuẩn nhẹ, long đàm, hương thơm nên được dùng để điều chếthuốc ho, nước súc miệng và mỹ phẩm... α-Terpineol có tác dụng sát khuẩn, khángnấm, đặc biệt là ức chế được cả virút cúm H5N1.

Theo TS.DS Nguyễn Phương Dung