Điều hoàn toàn không có lợi cho một cường quốc đang lên

 Thái độ của TrungQuốc ở Biển Đông không mới. Nhưng lần này, căng thẳng gia tăng khi Bắc Kinhphô trương sức mạnh quân sự trong chính sách ngoại giao với các nước lánggiềng. Điều này hoàn toàn không có lợi cho Trung Quốc, vì họ là một cườngquốc đang lên.

Việc một tàu tuần tratrọng tải lớn của Trung Quốc có trang bị máy bay trực thăng tiến hànhtuần tra ở Biển Đông đã gây ra những quan ngại rất lớn là tàu này có thểvừa hoạt động giám sát, vừa kiểm tra một số tàu bè nước ngoài trên BiểnĐông.

Tàu Hải Tuần 31 của Trung Quốc.

 Báo Nhật Bản dẫn lời ôngPeter Dutton, Viện trưởng Viện nghiên cứu hải dương Trung Quốc thuộc Đạihọc Hải quân Mỹ, cho rằng Hải quân Trung Quốc đã củng cố sức mạnh hệthống tên lửa và nâng cao năng lực chiến đấu của tàu chiến cũng như tàungầm để tăng cường quyền quản lý trên biển.

Như vậy là mặc dù cam kết sẽkhông sử dụng vũ lực trong việc tranh chấp chủ quyền Biển Đông, nhưng quanhững hành động gần đây, rõ ràng là Bắc Kinh muốn phô trương lực lượng ở khuvực tranh chấp, bất chấp luật pháp quốc tế.

Báo MỹWorld Policy dẫn lời ông AbrahamDenmark, Cố vấn cấp cao tại Trung tâm Phân tích Hải quân của Mỹ ởWashington, nhận định Trung Quốc đang chơi trò 2 mặt ở Biển Đông: một mặtlớn tiếng về ý đồ hoà bình và lợi ích của việc phát triển quan hệ tốt vớicác nước tranh chấp ở Biển Đông , mặt khác lực lượng hải quân của họ tiếptục tấn công tàu của các nước láng giềng.

“Mục đích của trò chơi 2 mặtnày rất rõ ràng: tìm cách duy trì tình trạng căng thẳng ở mức độ thấp trongkhi không ngừng khẳng định lợi ích của mình bằng sức mạnh cứng. Đối vớiTrung Quốc, không có sự liên kết nào giữa lời nói và hành động”, ông Denmarkphân tích về ý đồ của Trung Quốc.

Hãng tinAP dẫn lời ông Ernest Bower, cố vấncao cấp kiêm Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Nghiên cứu Chiếnlược Quốc tế (CSIS) ở thủ đô Washington, cho rằng các nước, vốn lo ngại vềcách hành xử của Trung Quốc, có thể kêu gọi Mỹ tiếp tay ứng phó với tìnhhình.

“Nếu Mỹ và các đối tác khôngcó một chiến lược đúng đắn để đáp ứng, thế giới sẽ lâm vào cuộc đối đầu giữahai cường quốc. Nếu kịch bản xấu nhất diễn ra, chiến tranh bùng nổ do cuộctranh chấp ở Biển Đông, điều đó hoàn toàn không có lợi cho Trung Quốc vìTrung Quốc là một cường quốc đang lên”, ông Bower nói.

Trong 15 năm qua, có thể nóiTrung Quốc đã đạt nhiều bước tiến, uy tín của Trung Quốc tại châu Á đã tăngđáng kể. Họ được coi như một đầu tàu thúc đẩy phát triển kinh tế, hội nhậpvới khu vực. “Nhưng thời gian gần đây, Bắc Kinh dường như muốn thách thứccác giới hạn đối với sức mạnh của mình, và khẳng định chủ quyền trong cáccuộc tranh chấp biển đảo tại Biển Đông, mà Trung Quốc gọi là biển Nam TrungHoa. Thái động này thực sự gây khó chịu cho các nước láng giềng, làm cho cácnước này quan ngại hơn về sự hiện diện của một nước láng giềng khổng lồ đangdương oai để trắc nghiệm sức mạnh của mình”, ông Bower phân tích.

Nhưng theo ông, cuộc tranhchấp hiện nay ở Biển Đông không có nguy cơ leo thang để trở thành một cuộcđối đầu quân sự vì nếu xảy ra sẽ chẳng ai có lợi. “Hiện không phải là thờiđiểm để Trung Quốc khẳng định quyền lực của mình, đặc biệt trong bối cảnhTrung Quốc bị coi là bên gây hấn ở Biển Đông, lấn át các nước nhỏ vốn chỉtìm cách tự vệ. Tôi tin rằng chiến tranh sẽ là một đại họa đối với TrungQuốc, khu vực và cả Mỹ".

Cần một bàn đàm phán đa phương

Một số nhà quan sát cho rằngTrung Quốc có thể sẽ phải điều chỉnh lập trường "thương thuyết tay đôi" vìvụ tranh chấp này ảnh hưởng tới an ninh của toàn khu vực và không thể giảiquyết bằng đường lối song phương.

Giáo sư Triệu Hồng, nhànghiên cứu cấp cao của Viện Nghiên cứu Đông Á thuộc trường Đại học Quốc giaSingapore, nhận định đường lối đa phương mà Mỹ và các nước Đông Nam Á đềxuất cho nỗ lực giải quyết vụ tranh chấp Biển Đông là một phương thức hợplý.

“Tôi nghĩ rằng vấn đề ở đâykhông phải là Trung Quốc muốn hay không muốn. Có một số vấn đề không thểgiải quyết bằng đường lối song phương mà cần phải thông qua những kênh đaphương. Đây là những vấn đề của cả khu vực, chứ không phải chỉ là vấn đềriêng giữa Trung Quốc với một nước nào đó. Những vấn đề như vậy không thểchỉ dựa vào đàm phán song phương mà có thể giải quyết được”, ông nói.

Tiến sĩ Jonathan Pollack,chuyên gia về Trung Quốc của Viện Brookings ở Washington, cho rằng Mỹ chắcchắn không thể khoanh tay đứng nhìn tình hình ngày càng trở nên căng thẳng ởBiển Đông. Ông Pollack nói: “Rõ ràng, Mỹ có những quyền lợi rất quan trọngtrong cuộc tranh chấp này. Mặc dù vậy, Mỹ có một nguyên tắc cơ bản là khôngmuốn dính líu tới những tranh chấp như vậy giữa các nước. Mỹ mong muốn tranhchấp được giải quyết một cách hòa bình và sẵn sàng thúc giục các bên liênquan có thái độ thận trọng và kiềm chế để giải quyết tranh chấp”.

Còn ông Michael Mazza, nhànghiên cứu cấp cao của Học viện Doanh nghiệp Mỹ về Nghiên cứu Chính sáchCông, nhận định việc Washington can dự vào cuộc tranh chấp ở Biển Đông làđương nhiên. Trong khi đó, Tiến sĩ Tim Huxley, Giám đốc bộ phận châu Á củaViện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Anh, cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốccó lẽ đã nhận thức được sự hạn chế của đường lối song phương và có thể sẽphải điều chỉnh lập trường của mình.

Nhật Bản, nước đang có mâuthuẫn với Trung Quốc trong vấn đề đảo Senkaku và khai thác các mỏ khí ở biểnHoa Đông, cũng đang lo ngại trước động thái tăng cường sức mạnh của hải quânTrung Quốc. Dư luận Nhật Bản cho rằng chính phủ nước này, cũng giống nhưIndonesia và các nước châu Á khác đang ngày càng cảnh giác trước Trung Quốc,cần phải xây dựng các cơ cấu khung đối thoại rộng, nhiều tầng lớp.

“Việc tăng cường quan hệ đồngminh với Mỹ chắc chắn cũng có tác dụng kiềm chế Trung Quốc”, một chuyêngia Nhật Bản nói. “Có lẽ các nước cần phải tích cực tận dụng các cơ hội nhưDiễn đàn khu vực ASEAN (ARF) vào tháng 7 tới và Hội nghị cấp cao Đông Á(EAS) vào mùa Thu năm nay để thúc giục Trung Quốc phải kiềm chế”.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tim Huxleycủa Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Anh, thừa nhận lập trường đàm pháncủa Trung Quốc “chắc chắn sẽ không thay đổi trong một sớm một chiều”.

TIN LIÊN QUAN