"Làm xiếc" báo cáo tài chính

Các chuyên gia trong lĩnh vựckiểm toán nhận định, không loại trừ khả năng doanh nghiệp cố tình “làm xiếc”với số liệu và cho rằng, nhà đầu tư đã trót “gửi nhầm niềm tin” có thể kiện.

Lãi giả, lỗ thật

Gần đây, giới đầu tư xôn xao việc Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và xây dựngViệt Nam (VCG) báo lãi năm 2009 lên tới 269,11 tỷ đồng, sau kiểm toán lợinhuận thực tế chỉ còn… 5,8 tỷ đồng. Chị Mai Hương, nhà đầu tư trên sàn chứngkhoán Bảo Việt phàn nàn:

“Tin vào kết quả báo cáo tài chính của doanh nghiệpvốn là thương hiệu lớn trong ngành xây dựng, tôi mua 5.000 cổ phiếu VCG ngày5/4 với giá 54.900 đồng một cổ phiếu. Ngay sau khi VCG phải giải trình vềchuyện giảm lãi sau kiểm toán, tôi đã phải bán vội với giá 51.300 đồng, niềmtin mất mát mà túi tiền cũng hao hụt gần 20 triệu đồng chỉ sau một tuần lễ”.

Nhiều cổ phiếu được xếp hàngchủ chốt như KDC của Công ty CP Kinh Đô, HPG của Tập đoàn Hòa Phát… cũngtừng khiến nhà đầu tư giật mình vì bỗng nhiên thành lãi giả, lỗ thật sau khicó báo cáo kiểm toán. Chẳng hạn, lợi nhuận trước thuế của KDC năm 2008 đãchuyển từ lãi 142,3 tỷ đồng sang lỗ 61,7 tỷ đồng (chênh lệch tới 203 tỷ đồng).HPG cũng vừa phải giải trình HoSE về việc lợi nhuận sau thuế sau kiểm toángiảm 11 tỷ đồng xuống còn 1.270,7 tỷ đồng...

Theo giải trình của VCG, sở dĩ lợi nhuận giảmmạnh do kiểm toán loại trừ thêm các khoản doanhthu nội bộ liên quan giữa các đơn vị trong tổngcông ty khi hợp nhất báo cáo tài chính. Còn theoKDC, nguyên nhân chủ yếu là do sự khác biệt vềcách áp dụng thông tư số 13/2006/TT-BTC vềphương pháp trích lập dự phòng giảm giá đối vớicác loại chứng khoán đầu tư dài hạn.

Nhà đầu tư có thể kiện?

Trước việc doanh nghiệp liên tiếp phải giảitrình vì bất nhất trong báo cáo tài chính trướcvà sau kiểm toán, ông Bùi Văn Mai, Phó chủ tịchThường trực kiêm Tổng Thư ký Hội kiểm toán viênhành nghề Việt Nam (VACPA), lý giải: “Có thể dodoanh nghiệp chưa biết cách lập báo cáo tàichính, không hiểu nguyên tắc kiểm toán cho nên…hồn nhiên tính gộp cả phần lợi nhuận luân chuyểntrong nội bộ (các công ty con mua đi - bán lạivới nhau) vào tổng thu nhập.

Còn trong kiểm toán, đươngnhiên chỉ có thu nhập bên ngoài tổng công ty mới được coi là doanh thu thật”.Tuy nhiên, cũng theo ông Mai, “cũng không loại trừ khả năng doanh nghiệp cóchủ ý” vì doanh nghiệp nào cũng muốn trình cổ đông một bản báo cáo đẹp, consố lợi nhuận khổng lồ. “Hơn nữa, việc lập báo cáo tài chính vốn là công việcthường xuyên, định kỳ, không phải việc làm lần đầu với doanh nghiệp. Vì vậy,những lỗi sai như thế này cũng thật khó hiểu”, ông Mai băn khoăn.

Trao đổi với Đất Việt, ông Nguyễn Sơn, Trưởng ban phát triển thị trường, Ủyban Chứng khoán Nhà nước, cho biết: “Thực tế, quy định công bố thông tinhiện nay chỉ bắt buộc doanh nghiệp phải nộp báo cáo tài chính đã kiểm toánlên hai sở GDCK. Còn việc doanh nghiệp chủ động cung cấp thông tin lợi nhuận,doanh thu… cho nhà đầu tư với số liệu chưa kiểm toán - vốn không bắt buộclại… nằm ngoài sự quản lý của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước”. 

Thực tế, việc doanh nghiệp “hô” lợi nhuận “con voi”, nhưng thực tế sau kiểmlại biến thành “con kiến” vốn không phải xảy ra lần đầu. Những năm trước,hàng loạt doanh nghiệp từng mắc phải như STB của Sacombank, BBT của BôngBạch Tuyết…

Theo ông Sơn, trong hạch toán có thể có nhầm lẫn nhưng cũngkhông loại trừ doanh nghiệp cố tình hạch toán sai để đưa ra số liệu đẹp. “Vìvậy, trong trường hợp này, nhà đầu tư có thể kiện đại diện công bố thôngtin. Còn về mặt đạo đức nghề nghiệp, bản thân lãnh đạo doanh nghiệp cũng cầnxem xét lại mình”, ông Sơn nói.