Quyền thăm con

Khi vợ chồng ly hôn thì quan hệhôn nhân chấm dứt, nhưng quan hệ giữa cha, mẹ và con là quan hệ huyết thống kéodài suốt đời, không gì có thể chia cắt được. Tuy nhiên, không phải ai cũng tôntrọng, thực hiện đúng nghĩa vụ và vai trò của mình trong mối quan hệ này, phổbiến là tình trạng người nuôi con cố tình gây khó, ngăn cản người kia tới luithăm nom và chăm sóc con chung. 

Bức xúc quyền thăm con

Chị Lệ, ở Q.6, TP.HCM là giáoviên, kết hôn từ năm 2002, có đứa con trai tám tuổi. Năm 2008, do không chịuđược sự vũ phu của chồng, chị đã chủ động ly hôn. Khi ly hôn, do khó khăn vềkinh tế nên chị đồng ý để người cha nuôi con. Tuy nhiên, sau ly hôn, người chatìm đủ mọi cách không cho chị được gặp con, dù hai nhà chỉ cách nhau khoảng hơn200m, cùng khu phố. Vài lần hai mẹ con lén lút gặp nhau, người cha phát hiện, đãđánh, chửi mắng và áp đảo tinh thần của con.

Sự việc nghiêm trọng đến mức cólần con chị Lệ nhìn thấy mẹ là quay mặt bỏ đi, không dám sà vào lòng mẹ nhưtrước. Liên hệ với nhà trường, chị Lệ còn được biết cháu đang bị suy dinh dưỡng,đi học có biểu hiện mệt mỏi, không tập trung.

Ảnh minh họa

Bức xúc, chị đã tìm cách để xinthay đổi người nuôi con và để mọi việc thuận lợi, có căn cứ pháp lý, chị đã thựchiện theo quy trình “ba bước” trước khi đến tòa.

Bước một, chị nhờ tổ trưởng dânphố chứng kiến và xác nhận vào đơn về việc chị có đến thăm nom nhưng người chagây khó khăn, cản trở.

Bước hai, chị đến trường làm đơnxác nhận, xin sao chụp hồ sơ học bạ, sổ liên lạc... để minh chứng tình trạng sứckhỏe, hạnh kiểm và học lực của bé.

Bước ba, chị làm đơn yêu cầu cơquan thi hành án giải quyết cho thi hành vấn đề thăm nom, chăm sóc con chungtheo án tòa. Cơ quan thi hành án đã mời các bên đến làm việc, người cha hứa hẹnsẽ tạo mọi điều kiện cho người mẹ được thăm con, không gây khó nữa. Nội dung nàyđược ghi vào biên bản, có ký tên đóng dấu của cơ quan thi hành án.

Nhưng “chứng nào tật ấy” ngườicha lại không thực hiện đúng những gì đã thỏa thuận. Lúc này, chị Lệ kiện ra tòaxin thay đổi người nuôi con. Với những chứng cứ và quy trình đã làm, tòa án chấpnhận yêu cầu của chị Lệ, quyết định cho thay đổi người nuôi con một cách thuyếtphục.

Cùng bức xúc chuyện thăm con, chịXuân, nhà ở huyện Bình Chánh, TP.HCM, kể: “Vợ chồng tôi ly hôn từ năm 2007.Khi ly hôn anh ấy nuôi con trai lớn, tôi nuôi đứa con gái nhỏ, không ai cấpdưỡng cho ai. Sau khi ly hôn, tôi thuê nhà ở riêng. Thực hiện đúng quyết địnhcủa tòa án, tôi tạo điều kiện thuận lợi để người cha đến thăm con. Nhà tôi ở,anh ấy đến bất kỳ lúc nào cũng được, thậm chí có lúc còn ở qua đêm. Tuy  cảmthấy rất bất tiện, nhưng vì con tôi phải chấp nhận.

Ngược lại, anh ấy luôn gây khókhăn khi tôi thăm đứa con mà anh ấy đang nuôi. Thay vì trực tiếp nuôi con, anhấy phó thác hết cho bà nội, trong khi bà nội còn đang nuôi hai đứa cháu khác.Ngày mới  giành được quyền nuôi đứa con lớn, anh ấy đã dùng thủ đoạn liên tụcthay đổi chỗ ở, giấu địa chỉ. Là người kinh doanh địa ốc, có nhiều nhà nên anhấy cho con ở nhiều nơi. Sau nhiều lần kiên trì theo dõi, tôi cũng tìm được nơi ởcủa con tôi. Tuy nhiên, người cha và bà nội không tạo điều kiện cho tôi gặp. Tôiđến trường thăm con thì nghe được cha và bà nội dặn cô giáo là không cho thăm".

Thất vọng, chị Xuân đã tìm đếnluật sư nhờ tư vấn biện pháp để được thăm con hoặc có thể thay đổi người nuôicon một cách hợp pháp. Qua tư vấn, chị Xuân đã làm đơn xin giúp đỡ gửi đến HộiPhụ nữ, UBND phường nơi người cha cư trú.

Mỗi lần đến thăm con mà bị giađình chồng gây khó khăn cản trở, chị Xuân đều báo với chính quyền cơ sở, có mờitổ trưởng tổ dân phố đến chứng kiến. Có xác nhận của tổ trưởng dân phố về việcchị có đến thăm con nhưng gia đình chồng gây khó khăn nên đơn của chị được HộiPhụ nữ và UBND phường tiếp nhận giải quyết ngay.

Tại buổi họp hòa giải theo yêucầu của chị Xuân, cán bộ Hội Phụ nữ và UBND phường đã giải thích, phân tích theoLuật Hôn nhân và gia đình, kể cả tình cảm cho phía người cha và mẹ chồng thấyviệc cản trở người mẹ thăm con là sai trái, vi phạm pháp luật.  Họ đã hứa hẹn sẽsửa chữa, khắc phục.

Chị Xuân cũng được động viên chohọ cơ hội và thời gian để kiểm chứng lời hứa, thay vì đổi người nuôi con theonguyện  vọng của chị Xuân. Mặt khác, bản thân chị Xuân cũng đang khó khăn, ở nhàthuê, lại phải nuôi đứa con nhỏ.

Với cách làm này, người cha và mẹchồng của chị Xuân đã “biết sợ”, từ đó các bên đã hợp tác, tôn trọng và phối hợpvới nhau nuôi dạy con tốt hơn.

Mạnh dạn nhờ pháp luật

Luật Hôn nhân và gia đình quyđịnh: sau khi ly hôn, vợ, chồng vẫn có nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục,nuôi dưỡng con chưa thành niên. Đây là quyền lợi cũng là nghĩa vụ về nhân thân,mang tính bắt buộc của bậc làm cha mẹ. Theo đó, người nuôi con nếu gây khó, cảntrở người kia đến thăm con; hoặc người không trực tiếp nuôi con nếu lạm dụngviệc thăm con để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến con đều là hành vi vi phạmpháp luật.

Ngoài ra, hành vi gây khó, cảntrở quyền, nghĩa vụ trong quan hệ giữa cha, mẹ và con cũng là hành vi bạo lựcgia đình theo quy định tại điều 2 của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình. Ngườicó hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.

Tại bản án hoặc quyết định ly hôncủa tòa án, vấn đề người nuôi con, cấp dưỡng; vấn đề thăm con, cũng được quyđịnh rõ ràng. Tuy nhiên, thông thường người trong cuộc chỉ chú trọng và yêu cầuthi hành về phần cấp dưỡng nuôi con, ít ai nghĩ đến yêu cầu thi hành về việcthăm nom, chăm sóc con.

Như vậy, nếu người nuôi con khôngthi hành việc “cho thăm con” thì người kia có quyền làm đơn yêu cầu thi hành án.Trường hợp không tự nguyện thi hành, có thể bị cưỡng chế thi hành theo quy địnhcủa Luật Thi hành án dân sự.

Pháp luật đã có quy định đầy đủvề vấn đề thăm con sau ly hôn, trong đó có các biện pháp chế tài nghiêm khắc.Nếu phát hiện có những hành vi gây khó, cản trở việc thăm con thì người trongcuộc nên mạnh dạn nhờ đến pháp luật và các cơ quan chức năng can thiệp, giúp đỡ,thi hành, xử phạt hành chính v.v...

Nếu mọi nỗ lực của chúng ta đềukhông có kết quả, thì với các chứng cứ và biện pháp đã thực hiện, chúng ta cóquyền làm đơn thay đổi người nuôi con, một cách chính đáng và cần thiết, để bảovệ quyền và lợi ích hợp pháp của con trẻ.

Theo LS Huỳnh Minh Vũ