Giải mã bộ phim thắng Oscar "12 Years a Slave"

Nhan đề bộ phim được lấy từ tác phẩm gốc vốn là tự truyện của một người da màu mang tên Solomon Northup, phát hành năm 1853, đúng thời điểm anh được trả tự do sau khi trải qua 12 năm kinh hoàng dưới kiếp một nô lệ. Đây không phải là lần đầu tiên thân phận người nô lệ được đưa lên màn ảnh rộng. Tuy nhiên, không như các tác phẩm khác thường lảng tránh hoặc đặt người xem ở vai trò của một người quan sát bên ngoài, nhân vật chính Solomon vốn là một người da màu tự do “bị bắt” trở thành nô lệ. Điều đó đồng nghĩa với việc Steve McQueen có cơ hội đưa máy quay của mình sâu vào trong, sau đó dần dần bóc tách từng lớp sự thật của thế giới đen tối ấy.

Trên cánh đồng mênh mông của nước Mỹ, thân phận người nô lệ càng thêm bé nhỏ.

Như vậy, câu chuyện được nam đạo diễn bắt đầu một cách gọn ghẽ nhưng chi tiết. Người xem cũng như Solomon, trở thành một đứa trẻ bị bắt đi học, phải từ từ tìm cách thích nghi với môi trường mới. Có điều, trong lớp học nô lệ của Solomon không có phấn, bảng hay những lời dạy đầy cử chỉ ân cần. Trái lại là vô số trận đòn roi diễn ra như cơm bữa, những lời miệt thị không dành cho con người và cả nguy cơ đối diện cái chết trong gang tấc. Dĩ nhiên, khi nhắc đến nô lệ, có lẽ không còn ai xa la đối với những nội dung như thế này. Vì vậy, vấn đề đặt ra đối với các nhà làm phim là phải kể một nội dung cũ nhưng không được nhàm chán, đồng thời gói gọn 12 năm đời người vào thời lượng vỏn vẹn hơn hai tiếng đồng hồ.

Solomon Northup (Chiwetel Ejiofor) và cô nô lệ trẻ tuổi Patsey (Lupita Nyong'O). Lupita Nyong'O cũng đã giành giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất của Oscar.

Đi đúng với mục tiêu đào sâu sự đen tối ở bên trong, Steve McQueen chủ động cố định máy quay ở chế độ tĩnh hệt như một bức tranh, không hề cố gắng tô vẽ, thêm bớt bất cứ điều gì. Ở đây, ta thấy rõ một sự đối lập hết sức mạnh mẽ. Giữa khung cảnh yên bình của vùng quê nước Mỹ, là một người đàn ông da màu bị tước đoạt toàn bộ quyền làm người. Anh bị đối xử không hơn súc vật, không thức ăn, không nước uống, cứ thế lơ lửng dưới ánh nắng chói chang của mặt trời vẫn đang rọi thẳng vào đầu. Đáng chú ý hơn, những người xung quanh không hề tỏ ra đoái hoài đến nỗi đau mà người nô lệ đang phải gánh chịu. Người lớn vẫn mải mê làm việc, trẻ con cứ tung tăng nô đùa. Việc bị treo lên cây như thế kia đã trở thành chuyện thường tình ở xứ này và mọi người tỏ ra hết sức bình thản, thậm chí quên mất cả sự tồn tại của đồng loại.

Khác với những nô lệ khác, Solomon là một người đàn ông có tri thức và được giáo dục. Anh từng là một nghệ sĩ vỹ cầm ở New York trước khi bị trở thành nô lệ 12 năm mà không hiểu được nguyên do.