Bất ổn vĩ mô và cơ hội tái cơ cấu

Những ánh mắt của người nghetrong khán phòng bỗng trở nên chăm chú khi đến phiên một diễn giả trẻ lên diễnđàn trình bày về Việt Nam.

Giám đốc nghiên cứu Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Vũ Thành Tự Anh,sau khi trình bày hàng loạt những vấn đề nổi cộm gây bất ổn cho kinh tế vĩ môcủa Việt Nam như sự phình to của khu vực nhà nước, hiệu quả đầu tư thấp, chi phíphát triển hạ tầng rất cao, thâm hụt ngân sách lớn… đã kết luận: “Đây chính làthời điểm Việt Nam cần khắc phục những yếu kém mang tính cơ cấu của nền kinh tế”.

Cử toạ gồm Thống đốc và Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước và hơn 140 quan chứccấp cao như bộ trưởng, thứ trưởng tài chính, thống đốc, phó thống đốc ngân hàngtrung ương từ 16 quốc gia đến Việt Nam đầu tuần để chia sẻ kinh nghiệm sau khủnghoảng đều nhất tề vỗ tay tán thưởng bài trình bày đó.

Thật ra, những ý kiến của giới học giả trong và ngoài nước thúc giục Việt Nam cónhững biện pháp căn bản nhằm lành mạnh hoá và giải quyết những yếu kém nội tạicủa nền kinh tế ngày càng nhiều lên trong thời gian gần đây, nhất là khi cuộckhủng hoảng kinh tế toàn cầu đang dần đi qua. Người ta lo, có thể Việt Nam sẽ bỏqua cơ hội tái cơ cấu nền kinh tế khi cuộc khủng hoảng qua đi.

Tại một diễn đàn trước đó, GS. Nhật Kenichi Ohno, người có 16 năm nghiên cứu vềViệt Nam cũng đã mạnh mẽ kêu gọi Việt Nam thực hiện những thay đổi trong quátrình hoạch định chính sách nhằm đạt được bước phát triển lành mạnh tiếp theo.

Bài nghiên cứu của vị giáo sư này có tên gọi “Tránh bẫy thu nhập trung bình: đổimới hoạch định chính sách công nghiệp ở Việt Nam” đã được ông cho đăng trên tạpchí ASEAN Economic Bulletin, rồi trình bày rộng rãi tại nhiều cơ quan hoạch địnhchính sách khác nhau ở Hà Nội với hy vọng sẽ có tác động lên suy nghĩ của nhữngnhà hoạch định chính sách Việt Nam.

Kết thúc bài nghiên cứu công phu, giáo sư nói với cử toạ là các quan chức ViệtNam: “Có thể có nhiều người nói rằng, thưa ông Ohno, ý tưởng của ông thì rấthay, nhưng chưa cụ thể, tôi đã nghe rất nhiều những đánh giá như vậy, và muốnnghe nhiều chi tiết hơn. Nhưng nói như vậy là chưa biết làm chính sách. Vì tôinghĩ những người làm chính sách chỉ có những điểm chung là chưa đủ, các bạn cònphải có quan điểm riêng…

Điều đáng ngạc nhiên, cử toạ là các công chứcđến từ các bộ Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương,Tài chính, Ngân hàng Nhà nước,… đều vỗ tay tánthưởng ý kiến đó.

Hai câu chuyện trên, cũng như những câu chuyệntrên nhiều diễn đàn khác như hội nghị các nhàtài trợ và Chính phủ, hay diễn đàn doanh nghiệpViệt Nam kèm theo sự kiện này, hay các kỳ họpquốc hội gần đây… cho thấy, cả các nhà lãnh đạolẫn giới học giả trong nước và quốc tế đều thừanhận những bất ổn trong nền kinh tế cũng nhưnhững thách thức trong điều hành kinh tế vĩ mô.

Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bìnhgiải thích: “Ông Tự Anh nêu ra một số thách thứccủa Việt Nam mà chúng ta cho rằng những điều đólà hiển nhiên… Đang có một loạt vấn đề đặt ravới chính phủ và hiện nay Chính phủ nắm rất rõcác thách thức này”.

Câu hỏi đặt ra: làm sao để xây dựng những chínhsách dài hạn, tổng thể, hay ít nhất ngắn hạn đểkhắc phục những nhược điểm mang tính cơ cấu đó,mà thâm hụt ngân sách là một ví dụ.

Ông Tự Anh,chỉ tay vào biểu đồ thống kê của Ngân hàng Pháttriển châu Á (ADB), theo đó thâm hụt ngân sáchcủa Việt Nam đã đặc biệt trở nên trầm trọng kểtừ năm 2006 tới 2010 (từ 4 lên 10,2% GDP - khácxa so với giai đoạn 2001 - 2006 khi con số nàychỉ quanh quẩn 4 - 5% GDP, đúng theo chỉ tiêucủa Quốc hội), nhận xét rằng kỷ luật ngân sáchlà lỏng lẻo.

Ông nói: “Thâm hụt ngân sách thế thì chả còn mấykhông gian nữa để xoay xở”. Vấn đề này, ai cũngthấy nhưng chưa có giải pháp khắc phục.

Nhưng cũng chưa chắc đã công bằng khi đổ lỗi chocác cơ quan hoạch định chính sách. Một thứtrưởng xin giấu tên kể rằng, ông chỉ được cấpbảy triệu đồng để soạn thảo và lấy ý kiến chomột thông tư, 15 triệu đồng cho một nghị định -một mức rất thấp. Trong khi đó, một số chuyênviên chính có trình độ cao có thể giúp ông soạnthảo những văn bản quan trọng đó lại hưởng lươngtháng vỏn vẹn có hai triệu đồng/tháng, khó mànuôi thân chứ đừng nói đến gia đình. Một sốngười đã có ý định ra đi.

Để giữ lại những nhân viên này, ông thứ trưởngđã phải dựa vào mối quan hệ riêng để xin việccho vợ của những chuyên viên đó. Ông nói: “Chonên đừng trách những chính sách của chúng tôi,nếu có gì chưa đúng”.

Không phải bàn cãi, dù nền kinh tế Việt Nam đãtăng trưởng ngoạn mục trong hai thập kỷ vừa qua,nó vẫn còn những khiếm khuyết. Những lời khenngợi hay phê phán, dù từ bên trong hay bên ngoài,hiển nhiên sẽ giúp quá trình phát triển tốt hơn.

GS. David Dapice, người đã góp ý tới bốn bản báocáo về kinh tế Việt Nam cho Chính phủ, nhận xét:“Một số chuyên gia thì tương đối cẩn trọng, mộtsố khác thì phê phán hơn, nhưng tôi nghĩ ViệtNam đang làm tương đối tốt. Tuy nhiên, Việt Namđang có những vấn đề của riêng mình, và khôngthể một mình giải quyết được những vấn đề đó.Tựu trung lại, tôi cho rằng Việt Nam vẫn có thểtăng trưởng tương đối tốt trong vài năm tới, nếuquản lý kinh tế vĩ mô tốt hơn”.

Theo Tư Giang

TIN LIÊN QUAN