Bẻ nhỏ thuốc ra uống: lợi hay hại?

Nhiều người vẫn hay quan niệmthuốc dạng viên uống khi vào dạ dày sẽ tan rã và được nghiền thành bột nên đã bẻnhỏ thuốc, thậm chí tán nhỏ, cà nhuyễn hoặc mở viên nang để lấy hạt nhỏ, bột rauống.

Đặc biệt, với người già và trẻ em, do khó nuốt nên thường hay bẻ nhỏthuốc. Cách dùng thuốc này có nên?

Không phải bất kỳ thuốc nào,người bệnh cũng phải để nguyên mà uống. Một số loại thuốc cho phép bẻ nhỏ ra.Tuy nhiên số này không nhiều mà đa phần các trường hợp khi dùng thuốc viên đềukhông được phân nhỏ, hoặc mở viên nang để lấy bột, vi hạt ra uống.

Đặc biệt, với người già và trẻ em, do khó nuốt nên thường hay bẻ nhỏ thuốc. Cách dùng thuốc này có nên?

Vì như vậykhông chỉ làm giảm chất lượng điều trị của thuốc mà còn có thể gây tai biến dothuốc. Dưới đây là một số dạng thuốc cần uống nguyên vẹn hoặc giữ nguyên vẹndạng viên cho đến khi sử dụng:

Thuốc bao tan ở ruột:đây là dạng thuốc giúp thuốc không tan rã ở dạ dày mà chỉ tan rã ở đầu ruột non(tá tràng) và phóng thích dược chất ở ruột.

Mục đích của thuốc bao tan ở ruộtlà: ngăn ngừa dược chất phóng thích ở dạ dày, gây hại cho niêm mạc dạ dày, thídụ viên nén bao tan ở ruột Aspirin pH8; ngăn ngừa dược chất bị huỷ hoại bởi axitdịch vị, thí dụ viên nang Zymoplex... Vì vậy, đối với thuốc viên bao tan ở ruột,rất cần uống nguyên vẹn cả viên, không bẻ nhỏ, kể cả nhai, ngậm.

Thuốc phóng thích dượcchất kéo dài: đây là dạng thuốc có bao một lớp màngmỏng đặc biệt hoặc có khung trơ (matrix) chứa thuốc, sẽ phóng thích dược chấttrong suốt thời gian di chuyển trong ống tiêu hoá để cho tác dụng kéo dài (phóngthích dược chất suốt 12 hoặc 24 giờ, vì vậy chỉ cần uống thuốc một hoặc hai lầntrong ngày thay vì uống 3 – 4 lần đối với dạng thuốc cổ điển cho tác dụngnhanh).

Đối với dạng thuốc này, lưu ý chữviết tắt sau tên thuốc sẽ cho biết dạng thuốc: “phóng thích dược chất kéo dài”hoặc “cho tác dụng chậm, cho tác dụng lặp lại, cho tác dụng được kiểm soát” như:Adalate LA (LA: Libération Allongée, Long Acting), Procan SR (SR: SustainedRelease), Adalat Retard, Polaramine Repetabs (Repetabs: Repeat-Action Tablets),Carbiset TR(TR: Time Release), Dilacor XR (XR: Extended Release), DimetappExtentabs, Ditropan XL (XL: Extended Release), Dina Cire CR (CR: ControlledRelease)… Đặc biệt, dạng thuốc này chứa liều cao hơn dạng thuốc thông thường nênphải dùng đúng số viên, số lần trong ngày theo chỉ định. Nếu dùng sai có thể gâyquá liều nguy hiểm và đặc biệt, không được nhai, bẻ nhỏ hoặc mở viên nang.

Đặc biệt, với người già và trẻ em, do khó nuốt nên thường hay bẻ nhỏ thuốc. Cách dùng thuốc này có nên?

Thuốc ngậm dưới lưỡi: thuốc loạinày không được nghiền, bẻ nhỏ mà phải giữ nguyên vẹn để đặt dưới lưỡi và ngậmcho tan. Bởi nếu bẻ nhỏ, nghiền nát sẽ phá vỡ và làm hỏng dạng thuốc, thí dụ nhưthuốc Sorbitrate Sublingual, Ergomar...

Thuốc sủi bọt: đây là dạng thuốc phải giữ nguyên viên, thậm chí phải bảoquản thuốc thật tốt và chỉ uống sau khi hoà tan trong lượng nước vừa đủ để sủibọt và tan hết hoàn toàn. Không bao giờ được bẻ nhỏ viên sủi bọt hoặc bỏ nguyênviên vào miệng uống.

Lưu ý, dạng thuốc sủi bọt luôn chứa tá dược rã sinh khí lànatri bicarbonat hoặc natri carbonat, khi hoà vào nước sẽ phản ứng với axitcitric cũng là tá dược phóng thích khí CO2 gây sủi bọt. Nói cách khác, thuốc sủibọt luôn chứa natri, có thể gây tăng huyết áp đối với người bị sẵn bệnh lý nàyvà đang kiêng muối.

Thuốc chứa dược chất rấtđắng hoặc gây hại cho một số người: một số thuốc nhưBetapen-VK, Cipro, Ceftin, Desyrel, Equanil… là phải uống nguyên viên. Nếu bẻnhỏ, nghiền nát, bệnh nhân sẽ không chịu được vị đắng của dược chất. Một sốthuốc như Dolobid, Feldence, Posicor… nếu cà nhuyễn hoặc mở viên nang, bột thuốcsẽ phân tán, tiếp xúc với da hoặc niêm mạc gây kích ứng.

Thậm chí, có thuốc nhưPropecia, Proscar được khuyến cáo không được nghiền, bẻ nhỏ vì nếu bột thuốc bịphân tán, xâm nhập qua cơ thể phụ nữ mang thai (qua đường miệng, mũi, dính vàotay sau đó vào miệng) sẽ ảnh hưởng đến thai.

Vì tính chất quan trọng của việctuân thủ phải giữ nguyên vẹn thuốc viên khi uống, hàng năm hội dược sĩ bệnh việnMỹ (ASHP) đều đăng tải danh mục cập nhật các thuốc không được nghiền, bẻ nhỏ, mởviên nang trên tạp chí Dược bệnh viện (Hospital Pharmacy), giúp các dược sĩ theođó hướng dẫn cách sử dụng thuốc hiệu quả cho người dùng.

Theo PGS.TS.DS Nguyễn HữuĐức
SGTT

TIN LIÊN QUAN