Ai gây ra xung đột sắc tộc?

Phát biểu với hãng tinNga RIA Novosti, ông Karimov nói: “Tôi không cho rằng những gì vừa diễnra là một cuộc xung đột sắc tộc bởi vì những người Uzbek và Kyrgyz khôngcó lý do gì để gây hấn với nhau. Họ không có lỗi vì sự kiện đẫm máu đódo một thành phần thứ ba tổ chức.

Họ muốn lôi Uzbekistanvào nhưng chúng tôi sẽ không dính líu đến những vụ xung đột ở nướcngoài.Chúng tôi đủ mạnh và có thừa kinh nghiệm để giải quyết chuyện ấyvới Kyrgyzstan”.

Ngoại trưởng Mỹ, bàHillary Clinton, ngày 19-6, cũng tuyên bố cựu tổng thống KurmanbekBakiyev có thể phải chịu trách nhiệm. Bà tuyên bố: “Chắc chắn là tổngthống Bakiyev bị truất phế cách đây vài tháng đã cắm lại những ngườitrung thành với ông ta để chống lại chính quyền lâm thời”.

Công tử Maxim Bakiyev

Nhưng mọi nghi ngờ hiệnđang đổ dồn vào Maxim Bakiyev, con trai của Kurmanbek Bakiyev, cựu tổngthống Kyrgyzstan bị lật đổ hồi tháng 4 vừa qua.

Maxim, 32 tuổi, ởKyrgyzstan nổi danh là “công tử”, tay chơi thứ thiệt hiện đang xin tịnạn ở Anh. Nhật báo Anh The Independent cho hay Chính phủ Anh đã chấpthuận cho Maxim tạm thời lưu trú ở Anh trong thời gian cứu xét đơn xintị nạn chính trị.

Maxim đã đi máy bay riêngtừ Latvia đến sân bay Farnborough, Hampshire, đêm chủ nhật, 13-6. Chuyếnđi của Maxim lặng lẽ, bí mật đến nỗi phát sinh nguồn tin (Daily Mail,ngày 15-6) anh chàng triệu phú này bị cảnh sát Anh bắt theo yêu cầu củaInterpol (cảnh sát quốc tế).

Nguồn tin trên không phảikhông có cơ sở. Tháng 5 rồi, Viện Công tố Kyrgyzstan đã từng khởi tốMaxim Bakiyev về tội biển thủ 35 triệu USD trong số 300 triệu USD mà Ngađã cho Kyrgyzstan vay sau khi cha của Maxim hứa sẽ đóng cửa căn cứ quânsự Manas của Mỹ. Nhưng cuối cùng căn cứ Mỹ vẫn được phép hoạt động.Manas dùng để chuyển nhiên liệu, quân nhu và quân tiếp viện Mỹ cho chiếntrường Afghanistan.

Maxim không chỉ rút rỉatiền viện trợ Nga. Anh ta còn bị tố cáo tham nhũng khi ký những hợp đồngcung cấp nhiên liệu cho căn cứ quân sự Manas. Theo báo Anh TheTelegraph, tháng rồi, Interpol phát lệnh truy nã đặc biệt Maxim theo yêucầu của tòa án quận Pervogmay, Bishkek, về tội gian lận.

Maxim lúc đó là giám đốccơ quan phát triển trung ương nổi tiếng uống rượu whisky như uống nướclã. Ông ta kiểm soát toàn bộ các nguồn đầu tư nước ngoài vào Kyrgyzstan.

Tháng 4 rồi, Maxim theocha tị nạn ở Belarus sau những cuộc biểu tình chống chính phủ của pheđối lập dẫn đến việc chính quyền ông Bakiyev sụp đổ. Chính quyền mớiKyrgyzstan đã yêu cầu Interpol phát lệnh truy nã Maxim. Cho nên tin đồnMaxim bị bắt không có gì lạ.

 Chuyện Maxim Bakiyev bịnghi ngờ là kẻ giật dây xúi giục người Kyrgyz tấn công cộng đồng thiểusố người ở hai thành phố Osh và Jalal-Abad ở miền Nam Kyrgyzstan, vốn làquê nội của Maxim, còn có nguyên cớ khác.

Cú điện thoại bí ẩn

Kể từ ngày ông Bakiyevchạy qua Belarus tị nạn, hai cộng đồng người Kyrgyz và Uzbek ở Osh vàJalal-Abad vốn chung sống hòa bình trong 20 năm qua bỗng xung đột dữ dộilẫn nhau. Ban đầu là một nhóm người Kyrgyz ủng hộ cựu tổng thống Bakiyevnổi loạn đốt phá cơ quan chính phủ lâm thời, tấn công lực lượng cônglực.

Sau đó, thanh niên Kyrgyzvà Uzbek đánh nhau vì tin đồn một cô gái Kyrgyz bị thanh niên Uzbek làmnhục. Vài ngày sau, sự xích mích giữa hai nhóm thanh niên vừa kể bùng nổthành một cuộc bạo loạn đẫm máu và nước mắt kéo dài cả tuần.

Nhà cửa, tài sản cộngđồng thiểu số người Uzbek bị người Kyrgyz cướp bóc, đốt phá. Hàng ngànrồi hàng chục, hàng trăm ngàn người Uzbek bỏ nhà cửa chạy về phía biêngiới Kyrgyzstan – Uzbekistan tìm chốn lánh nạn.

Số người chết, theo lờithừa nhận của Tổng thống lâm thời Kyrgyzstan, bà Roza Otunbayeva, hồicuối tuần rồi trên 2.000 người, cao gấp 10 lần con số thống kê chínhthức cung cấp cho báo chí của Bộ Y tế Kyrgyzstan.

Quy mô cuộc bạo loạn mànạn nhân trực tiếp là cả triệu người bị ảnh hưởng và 400.000 người Uzbekmất nhà cửa khiến người ta nghĩ đến một âm mưu nào đó, một người nào đóđứng đằng sau cuộc bạo loạn này để làm chính quyền mới của tổng thốnglâm thời Roza Otunbayeva lâm vào cảnh bất ổn.

Tháng 5 vừa qua, cơ quanan ninh Kyrgyzstan ghi âm được một cuộc điện đàm, trong đó có một giọngnói được cho là của Maxim Bakiyev. Băng ghi âm này đã được phát tán trênmạng internet trong nhiều ngày qua và nhiều người tin rằng giọng nói lạđó là của Maxim. Ở thủ đô Bishkek, người dân đã quá quen với chàng côngtử nổi tiếng là tay chơi thứ thiệt nhờ tiền tham nhũng.

Trong cuộn băng dàikhoảng 40 phút, người ta nghe hai người đàn ông thảo luận với nhau vềmột đề tài có vẻ như là kế hoạch gieo rắc bạo loạn ở Kyrgyzstan. Mộtngười nói: “Chúng ta cần tìm 500 tên đầu gấu”. Cũng vì câu nói này,Maxim là kẻ tình nghi số một đứng đằng sau vụ bạo loạn sắc tộc đẫm máu ởthành phố Osh và Jalal-Abad. n