Mỹ - Trung và “cuộc chiến hòa bình”

Đằng sau cuộc gặp Obama - ĐạtLai Lạt Ma cùng hàng loạt những vụ căng thẳng gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc làgì? Đây chính là khúc dạo đầu của “một cuộc mặc cả lớn” giữa Washington và BắcKinh không chỉ trong năm 2010.

Mỹ đã tuyên bố rõ vấn đề tỉ giágiữa USD và đồng nhân dân tệ sẽ là một ưu tiên trong các cuộc thảo luận vớiTrung Quốc năm 2010, một năm được dự báo sẽ “rất khó khăn” trong quan hệ hainước. Ngày 3-2, Tổng thống Obama đã khẳng định quyết tâm này khi nhấn mạnh Mỹ sẽphải “làm sao để giá các sản phẩm của chúng ta không bị thổi phồng lên một cáchgiả tạo và giá các sản phẩm của Trung Quốc không bị hạ thấp một cách giả tạo,bởi điều này dẫn chúng ta đến một sự bất lợi to lớn trong cạnh tranh”.

Mỹ: Chi 3 USD, vay 1 USD

Thật ra, vấn đề tỉ giá giữa haiđồng tiền này không phải là mới. Vậy tại sao giờ đây ông Obama khởi động lạicuộc chiến với đồng nhân dân tệ? Báo The Wall Street Journal nhận định: thâmthủng ngân sách giờ trở thành “mối đe dọa cho an ninh quốc gia” và vai trò củaMỹ trên sân khấu thế giới.

Ngân sách quốc gia năm 2010 doTổng thống Mỹ Obama đưa ra vào đầu tháng 2 vừa qua đã cho thấy những con sốchóng mặt: 1.600 tỉ USD thâm thủng trong năm nay, 1.300 tỉ USD cho năm tới và8.500 tỉ USD cho 10 năm tới, với điều kiện quốc hội chấp nhận những đề nghị củatổng thống vốn đang muốn cắt giảm và những giải pháp của ông đem lại kết quả.

Trong năm nay, chính phủ sẽ phải vay 1 USD mỗi lần chi ra 3 USD, và phần lớnnguồn tài chính này được cung cấp từ nước ngoài, chủ yếu là từ Trung Quốc khinước này bán cho Mỹ hàng tỉ USD sản phẩm công nghiệp và cho Mỹ vay lại số USDnày.

Thế nhưng, theo báo The New YorkTimes, việc khởi động lại cuộc chiến tiền tệ trước mắt có thể đem lại cho ôngObama một số cổ tức chính trị vào lúc tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ đã lên đến hai consố và vào lúc người Mỹ ngày càng nghi ngờ Trung Quốc đánh cắp công ăn việc làmcủa họ.

Nhưng các chuyên gia lại khẳng định ông Obama sẽ có ít công cụ để gây áplực với Bắc Kinh so với tổng thống George W.Bush, người đã từng “gây chuyện”suốt nhiều năm (song không mấy thành công) để buộc Trung Quốc phải định giá lạiđồng nhân dân tệ.

Các ứng viên trẻ tìm việc làm tại một hội chợ việc làm ở Thượng Hải, Trung Quốc, tháng 3-2009 (Ảnh: AP)

Trong khi đó, lúc này Trung Quốc đang quyết tâmkhởi động lại guồng máy xuất khẩu của mình sauthời kỳ cả thế giới trì trệ. Thế nên, một đồngtiền “yếu” là lợi thế sống còn để đạt mục tiêunày. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc giờ cũng đãchán đến mức “nước đổ đầu vịt” khi cứ phải nghecon nợ chính của họ lải nhải mãi những bài họckinh tế.

Các nhà kinh tế ước tính đồngnhân dân tệ hiện có giá thấp ít nhất là 25% và có thể là 40% so với USD và nhữngđồng tiền khác.

Đâu là những nguy cơ có thể dẫnquan hệ hai nước trượt dài đến mức tồi tệ hơn? Báo Le Monde 18-2 cho rằng chínhdiễn biến bên trong của từng nước sẽ quyết định, và dự báo: “Về phía Trung Quốc,đó là nguy cơ của chủ nghĩa quốc gia. Còn về phía Mỹ, nếu nạn thất nghiệp khôngđược cải thiện nhanh thì không loại trừ Mỹ sẽ tăng cường bảo hộ trước tháng bầucử” (tức tháng 11).

Mỹ đầu tư cho quá khứ, cònTrung Quốc cho tương lai

“Cuộc chiến hòa bình” là khái niệm mới về quanhệ Mỹ - Trung để mô tả hai cường quốc kinh tếnày giờ đây bước vào một giai đoạn cạnh tranhquyết liệt để giành vị trí số 1 thế giới.

Theotác giả Nobel kinh tế 1993 Robert Fogel của Mỹ,vấn đề “ai thắng ai?” sẽ ngã ngũ trong 30 nămtới. Gần đây, ông đã đưa ra hai khảo sát thú vị.Khảo sát thứ nhất được đăng trên tạp chí TheAmerican (tháng 9-2009), trong đó ông cho thấynước Mỹ với một dân số giàu và đang già đi sẽphải chi phí ngày càng nhiều cho y tế.

Khảo sát thứ hai trên chuyên sanForeign Policy (số tháng 1-2/2010) lại dự báo vào năm 2040, GDP của Trung Quốcsẽ là 123.000 tỉ USD, thu nhập bình quân đầu người là 85.000 USD, hơn gấp hailần dự báo của Liên minh châu Âu và cao hơn nhiều so với của Ấn Độ và Nhật Bản.Mặc dù chưa vượt Mỹ về mức giàu có bình quân đầu người, nhưng theo Robert Fogel,GDP của Trung Quốc sẽ chiếm 40% GDP thế giới, nghĩa là bỏ rất xa Mỹ (14%) vàLiên minh châu Âu (5%) trong 30 năm tới.

Tại sao lại có một khoảng cáchbiệt lớn đến thế? Đó là vì từ nay đến năm 2040, Trung Quốc có thể tăng năng suấtcủa 700 triệu lao động của mình dựa vào giáo dục. Robert Fogel viết: “Lao độngđược đào tạo là lao động có năng suất cao hơn.

Tại Trung Quốc, số học sinh cấpIII và cao đẳng đang tăng lên đều do đầu tư rất đáng kể của nhà nước. Năm 1998,khi chủ tịch Giang Trạch Dân kêu gọi tăng tuyển sinh đầu vào cho cấp III thì vàolúc đó chỉ có 3,4 triệu học sinh được tuyển vào cao đẳng và đại học. Tình hìnhđã thay đổi nhanh chóng: bốn năm sau, con số tuyển sinh vào cao đẳng, đại họctăng 165% và số sinh viên Trung Quốc du học tại nước ngoài tăng 152%.

Từ năm 2000-2004, số tuyển sinh đại học tiếp tụctăng đều vào khoảng 50%. Tôi dự báo Trung Quốccó thể tăng tuyển sinh đầu vào cho cấp III lên100% và cho đại học lên khoảng 50% trong một thếhệ nữa, và điều này sẽ giúp tỉ lệ tăng trưởngGDP của Trung Quốc tăng lên thêm hơn 6% mỗi năm.

Những mục tiêu về một nền giáo dục nâng cao hơnnày không nằm ngoài tầm tay của Trung Quốc. Cầnnhớ lại là một số nền kinh tế của Tây Âu đã cóthể tăng mức tuyển sinh cao đẳng của mình từ 25%lên 50% chỉ trong hai thập niên ở thế kỷ 20”.

Và Robert Fogel nhận định: Mỹđang đầu tư cho quá khứ (các chi phí cho y tế là mối quan tâm chính của nhữngngười trên 85 tuổi), còn Trung Quốc cho tương lai (đào tạo lớp lao động trẻ).

Theo Trung Nguyễn

TIN LIÊN QUAN