Mưa sao băng là hiện tượng thiên nhiên có tính chu kỳ hàng năm do gắn với chuyển động quay của Trái đất trên quỹ đạo. Mỗi trận mưa sao băng kéo dài trong vòng khoảng một tháng và sẽ đạt cực đại vào một thời điểm giữa giai đoạn đó.
Dưới đây là 12 trận mưa sao băng trong năm bạn không nên bỏ lỡ.
1. Mưa sao băng Quadrantids
Mưa sao băng Quadrantid được các nhà thiên văn học quan sát từ năm 1825, nhưng nguồn gốc của đám mây bụi lơ lửng trong không gian này chỉ được phát hiện hơn 10 năm trước. Năm 2003, nhà thiên văn Peter Jenniskens cho rằng sao chổi 2003EH1 là nguồn gốc của mưa sao băng Quadrantid thường niên.
Mưa sao bằng Quadrantids thường xuất hiện vào tháng Giêng. Thông thường, khi xuất hiện, mỗi giờ, mọi người sẽ có cơ hội quan sát tới 25 thiên thạch bắn qua bầu trời. Tuy nhiên, đỉnh điểm của cơn mưa sao băng này chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ chứ không tới vài ngày như các cơn mưa sao băng khác.
Trận mưa sao băng này sẽ được nhìn thấy rõ nhất ở khu vực Bắc bán cầu.
Ảnh: Mike Lewinski
2. Mưa sao băng Lyrids
Đây là một trận mưa sao băng nhỏ có nguồn gốc từ các mảnh vụn của sao chổi C/1861 G1 Thatcher, một sao chổi có chu kỳ khoảng 415 năm trên quỹ đạo quanh Mặt Trời. Tháng 4 hàng năm khi trái đất đi qua vùng quỹ đạo có chứa những mảnh vụn này, các thiên thạch lao vào khí quyển trái đất và bốc cháy thành những vệt sáng dài trên bầu trời mà chúng ta gọi là sao băng.
Hàng năm, mưa sao băng Lyrids thường diễn ra trong khoảng từ ngày 16/4 đến ngày 25/4. Thời gian đạt cực điểm là đêm 22/4 đến sáng 23/4. Vào thời điểm đó, khi nhìn lên trên bầu trời, mọi người sẽ chứng khiến cảnh tượng khoảng 10-20 vệt sao băng mỗi giờ. Khi trận sao băng này vọt qua trên bầu trời, mọi người sẽ dễ dàng nhận sao chòm sao Lyra bởi nó có chứa một trong những ngôi sao sáng nhất, đó là Vega.
Mưa sao băng Lyrids được quan sát rõ nhất ở khu vực Bắc bán cầu.
Ảnh: Mike Lewinski
3. Mưa sao băng Eta Aquarids
Trận mưa sao băng Eta Aquarids cũng là một trong những hiện tượng thiên văn được mong đợi mỗi năm. Mưa sao băng Eta Aquarid được tạo nên từ những bụi còn sót lại của sao chổi Halley khi nó đi ngang Trái Đất và làm rơi rớt lại.
Mưa sao băng Eta Aquarid diễn ra hằng năm từ ngày 20/4 tới ngày 21/5, và đạt đỉnh điểm vào tối ngày 5/5. Theo các nhà chiêm tinh, những người ở bán cầu nam có thể thấy 30 tới 40 vệt sao băng trên bầu trời mỗi giờ, còn người dân ở bán cầu bắc chỉ thấy 5-10 vệt mỗi giờ.
Ảnh: David Kingham
Để quan sát được mưa sao băng, bạn phải quan sát ở những nơi tối, không có ánh sáng đô thị, không có mây mù hay mưa dông. Để mắt bạn trong bóng tối suốt hơn 20 phút và tránh nhìn vào các thiết bị di động, như vậy mắt bạn sẽ làm quen với bóng tối và quan sát được dễ dàng hơn.
4. Mưa sao băng Delta Aquarids
Mưa sao băng Delta Aquarid được tạo nên từ những bụi còn sót lại của sao chổi 96P Machholz khi nó đi ngang Trái Đất và làm rơi rớt lại. Nó diễn ra hằng năm từ ngày 15/7 tới ngày 20/8. Vào thời gian đỉnh điểm, các bạn sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng 15-20 vệt sao mỗi giờ.
Để quan sát được mưa sao băng, bạn phải quan sát ở những nơi tối, không có ánh sáng đô thị, không có mây mù hay mưa dông. Tốt nhất bạn nên sắp xếp quan sát hiện tượng này vào lúc 2 hoặc 3 giờ sáng.
Ảnh: Mike Lewinski
5. Mưa sao băng Alpha Capricornids
Trận mưa sao băng Alpha Capricornids thường diễn ra trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 8. Đây là một trận sao băng yếu, mỗi giờ chỉ có khoảng 5 vệt sáng vụt qua bầu trời.
Ảnh: Rocky Raybell
6. Mưa sao băng Perseids
Perseids – trận mưa sao băng lớn nhất trong năm sẽ có cực điểm vào gần giữa tháng 8 hàng năm, đặc biệt là các ngày 12/8, 13/8 và 14/8. Nó có nguồn gốc từ các mảnh vụn của sao chổi 109P/Swift-Tuttle để lại trên quỹ đạo trái đất. Sở dĩ đây là trận mưa sao băng lớn nhất bởi khi đến thời gian cực điểm, chúng ta sẽ được nhìn thấy khoảng 50 đến 100 vệt sao mỗi giờ.
Ảnh: Ian Norman
7. Mưa sao băng Orionids
Mưa sao băng Orionids được tạo nên từ những bụi còn sót lại của sao chổi Halley khi nó đi ngang Trái Đất vào năm 1986. Trận mưa sao băng này thường diễn ra trong khoảng thời gian gần cuối tháng 10 hàng năm. Tại thời gian đỉnh điểm, mỗi giờ sẽ có khoảng 10 đến 20 vệt sao vọt qua bầu trời.
Ảnh: Demetri Mouratis
8. Mưa sao băng Draconids
Mưa sao băng Draconids là hậu quả các tàn dư của sao chổi 21P/Giacobini-Ziner khi nó đi ngang quỹ đạo của trái đất. Trận mưa sao băng có tên gọi là Draconids do nó có tâm điểm là khu vực của chòm sao Draco. Hàng năm, trận mưa này đạt cực điểm trong khoảng thời gian từ ngày 7/10 đến 9/10.
Đây là một trận mưa sao băng nhỏ nên mỗi giờ chỉ có từ một vài vệt sao vọt qua bầu trời. Khu vực bắc bán cầu sẽ là địa điểm lý tưởng để có thể quan sát trọn vẹn trận mưa sao băng này.
Ảnh: Scott butner
9. Mưa sao băng Taurids
Mưa sao băng Taurid xuất hiện từ cuối tháng 10 tới giữa tháng 11. Nó được xếp vào danh sách mưa sao băng yếu do các vệt sao băng xuất hiện với tần suất thấp - trung bình 7 vệt mỗi giờ.
Taurid Nam - Ảnh: Rocky Raybell
Điểm đặc biệt ở mưa sao băng Taurid là đám mây vật chất tạo ra nó tách thành hai đám mây nhỏ hơn. Người ta gọi hai trận mưa sao băng tương ứng với hai đám mây là "Taurid Nam" và "Taurid Bắc". Vì thế mưa sao băng Taurid đạt đỉnh hai lần trong vòng một tuần. Trong mỗi lần mưa sao băng đạt đỉnh, các vệt sáng dường như xuất hiện ở hai vị trí khác nhau trong chòm sao Taurus.
Mưa sao băng Taurid Nam đạt đỉnh vào tối 5/11, còn mưa sao băng Taurid Bắc đạt đỉnh vào ngày 12/11.
Taurid Bắc - Ảnh: Scott butner
10. Mưa sao băng Leonids
Mưa sao băng Leonids có nguồn gốc từ khí bụi do đuôi sao chổi Tempel-Tuttle để lại khi nó cắt ngang qua quỹ đạo Trái Đất. Trận mưa sao băng này thường xuất hiện vào giữa tháng 11 và nó sẽ đạt cực điểm trong ngày 17/11 và 20/11.
Khi quan sát hiện tượng này, các bạn sẽ thấy khung cảnh bầu trời tuyệt đẹp với khoảng từ 10-15 sao mỗi giờ.
Ảnh: Jeff Wallace
11. Mưa sao băng Geminids
Tháng 12, mọi người sẽ có cơ hội được quan sát mưa sao băng Geminids - một trong những trận mưa sao băng lớn nhất diễn ra hàng năm từ khoảng ngày 4/12 đến 17/12. Geminids được hình thành do hàng loạt mẩu đá nhỏ, tàn tích của sao chổi 3200 Phaethon, lao vào khí quyển trái đất.
Vào điểm cực đại, khi quan sát trên bầu trời, các bạn sẽ thấy có khoảng 120 sao mỗi giờ. Geminids được nhìn thấy rõ nhất ở khu vực Nam bán cầu.
Ảnh: Sergiu Bacioiu
12. Mưa sao băng Ursids
Mưa sao băng Ursids hậu quả các tàn dư của sao chổi Tuttle khi nó đi ngang quỹ đạo của trái đất. Trận mưa sao băng này thường diễn ra vào khoảng tháng 12 hàng năm. Tại thời điểm cực đại, mỗi giờ sẽ có khoảng 10 đến 15 sao vọt qua bầu trời.
Ảnh: Henry Lee
