>>
>>
Làng cười ngặt, nóicái loại cá nớ vứt đi không ai lấy, đưa về mần chi. Mệ Thỏn chỉ cười cười. Vềbắc cái nồi sứt quai lên, lấy lá dương khô chụm lửa, thổi bùng lên rửa sạch cá,bỏ vô nấu. Nước sôi, cá chín, mệ Thỏn bỏ lá đồng hao vô, mùi bay ra từ chái bếp.Lũ con nít nghe nhức cả mũi, chạy hướng nhà mệ Thỏn từ trảng cát này qua trảngcát khác. Cái mùi thơm lạ lùng.
Đám con nít làngnăm bảy đứa mặt ngơ ngác, vô chái bếp mệ Thỏn, thấy mệ đang múc từng chén để lêncái mẹt tre, đứa mô cũng thèm chảy nước miếng. Mệ Thỏn nói bây thèm thì ăn đi,mệ cho đó, của ni họ không bán, họ vứt ngoài bến làng; họ lấy cá, cua đi bán, cáni họ không bán được cho ai. Ngon thì mệ múc thêm. Cả lũ trẻ lao vào ăn. Ngonmặn mà. Vừa ăn, mệ Thỏn vừa kể, bây biết cá chi không? Cả bọn lắc đầu, mệ nói cácháo, có nơi gọi là cá khoai. Loại ni làng mình chẳng ai ăn cả. Ngon ri mà lạivất, uổng.
Cả một thời, aicũng xem cá khoai là loại bỏ đi. Nó bị xếp dưới loại cá “lông hội”. Những nhànuôi heo, nhiều khi bí quá mới mua cá khoai về chăn nuôi. Bẵng đi thời gian, vềlại làng nội, thấy xóm mô cũng kéo nhau đến nhà mệ Thỏn coi có cá khoai thì ăn.Mệ tra rồi, lưng còng, truyền lại cái món cá khoai cho đứa con dâu.
Vẫn cách nấunhà nghèo, giản dị, vẫn cái chủm lửa từ lá dương, vẫn chút ít đồng hao cùng ớt,muối, bột nêm mà món cá khoai vẫn ngon lịm. Rồi cái “bí quyết” nấu cá khoai đóđược người làng tấm tắc, rứa là nhà nào cũng thưởng thức cá khoai. Đến mùa lạithành phong trào. Làng có ông trung tướng ở Trung ương về, nếm thử vài ba miếng,ông ghiền. Cứ mỗi độ có dịp về lại làng, nhằm đúng mùa cá khoai, ông lại sai concháu trong xóm kiếm về nấu ăn để đỡ nhớ mùi vị mặn mòi.
Mệ Thỏn mất đúngmùa cá khoai, trước khi ra đi, mệ dặn, cúng ba ngày để ba tô cá khoai. Cúng nămchục ngày làm cá khoai kho tiêu cùng lá nghệ với ít đồng hao. Lũ con nít chúngtôi biết mệ mất, đường ngái vẫn về kính mệ nén nhang. Đồng Hới mấy năm trở lạiđây, món cá khoai được đưa vô các nhà hàng. Bày biện lộng lẫy. Nhưng những taynấu bếp ở khách sạn, nhà hàng hạng sang vẫn không xử lý được cái tính cố hữu củacá khoai để hút thực khách. Mà những quán bình dân lại biết cách xử lý cái tính“tự ti” của cá khoai là “tanh” nên hút khách kỳ lạ.
Dọc đường TrươngPháp, bên bờ biển Nhật Lệ có quán bình dân Thanh Mai từ mấy năm nay trứ danh vớimón này. Chủ quán là một người miền biển thứ thiệt, chất phác nên thấm cái mónăn trên cát vào người mà mùa đông chuyên trị cá khoai cho thực khách. Lão chủquán tự tay đi chợ, chọn những con cá khoai múp máp, trắng trẻo về tẩm gia vị,đậm ớt, đậm hương liệu, rồi cải muối, chua me, thêm cây cải ngồng, bỏ vào nồilẩu nước sôi rục. Nhúng cá vài phút, đưa vào miệng, vừa ăn vừa thổi, mùi cá ngònngọt, thơm phức vị biển. Cá khoai bình dân nhưng “lộng lẫy” là thế.
Nay, cá khoai cóngôi thứ rồi, mỗi cân không dưới 80.000 đồng. Trở thành đặc sản. Muốn nhậu ởThanh Mai phải gọi điện trước. Nếu không đừng hòng. Bởi cá khoai lộng lẫy lắm.
SGTT
