An cư lạc nghiệp

Đầu xuân mà kể chuyện dọn nhàvới cháy nhà? Thoạt nghe cũng... ngại. Nhưng lòng chợt ấm áp cảm thông với mộtnhân vật trong bài viết: Bỏ cái nhà này, dọn đồ đạc qua nhà khác, chỉ là thayđổi cái vỏ. Ở trong ngôi nhà bày biện những đồ vật thân thiết đầy kỷ niệm, anhmới thoải mái là mình. Từ đó, để thấm thía hơn với niềm mong ước an cư lạcnghiệp của mỗi người.

Trong vòng một năm qua, tôi dọnnhà ba lần. Bữa nay năm cùng tháng tận rồi, tôi vẫn còn loay hoay với mấy thùngđồ đạc đã xé băng dán nằm lủ khủ dọc chân tường. Nhà có ba phòng, hai người, màcó tới một trăm ý kiến.

Dù sao thì anh và tôi cũng thốngnhất được ý kiến cơ bản là dọn căn phòng trong cùng, góc tây nam, làm phòng ngủ.Mặt trời đi vòng qua góc đó mỗi buổi chiều, nắng rọi vào khiến nó ấm hơn hai cănphòng ở góc đông bắc và góc tây bắc. Đó là lập luận của anh. Tôi hồ nghi mọi cănphòng trong nhà đều ấm lạnh như nhau, vì có cùng một hệ thống lò sưởi. Nhưng cănphòng góc tây nam có cửa sổ mở ra vườn đỗ quyên, tôi tưởng tượng mùa xuân sanghoa nở và tôi thức giấc, chỉ cần xoay người nằm nghiêng trên giường nhìn ra cửasổ ngắm hoa. Bây giờ đang giữa mùa đông, ngủ một đêm dậy thấy tuyết phủ trắngxoá chung quanh. Anh nói điều quan trọng nhất là phải ổn định chỗ làm việc, cácsách anh cần tham khảo cho công việc phải được xếp đúng vị trí trên kệ. Cái kệsách bằng gỗ qúy mà anh cưng hơn mọi đồ đạc khác, mỗi lần di chuyển phải tháo ralắp lại như một lao động khổ sai, hoá ra không khớp với khoảng tường của cănphòng anh chọn làm thư viện. Chỉ nhỉnh một chút thôi. Nhưng xoay trở thế nàocũng không thể khớp. Anh lẩm bẩm: "Làm cách nào? Làm cách nào?". Không thể nớibức tường cho rộng thêm hai phân, và vô phương khiến cái kệ sách co lại haiphân. Anh bắc cái ghế ngồi trước bức tường suy nghĩ, rồi chống nạnh cúi đầu điquanh cái kệ tính toán.

Tôi biết chắc không có cách gìcả, kể cả cách gợi ý anh đưa cái kệ kềnh càng đó qua phòng khách. Với lại, việckhẩn cấp của tôi là tìm cho ra cái lập là, không có nó thì tôi không biết làmsao chiên trứng, xào rau hay lật con cá trong chảo. Tôi đã lục tung bốn cáithùng cạc tông có chữ do chính tay tôi ghi trên nhãn là "dụng cụ nhà bếp" màkhông moi ra được cái "xẻng" ưng ý quen dùng. Thật là vô lý. Tôi nhớ rõ chínhtay mình đã dùng khăn giấy bọc nó lại và đặt vào đáy thùng... Thùng nào? Còn cảchục thùng chưa mở, nhãn ghi "quần áo","sách", "đồ linh tinh". Cái lập là khôngphải đồ linh tinh, tôi khẳng định. Chẳng lẽ tôi đã bỏ quên nó ở nhà cũ? Mà nhàcũ cách đây hai ngàn dặm chứ có phải hai cây số đâu mà tính chuyện chạy về lụclại!

Nhưng phải có cái lập là tôi mớichiên trứng được. Anh bảo trước tiên phải hốt dọn tuyết trên lối đi rồi mới láiđược xe ra siêu thị cho tôi tìm cái gì đó mà tôi cần. Đang hì hụ người cào ngườixúc, tôi bỗng có cảm giác kỳ kỳ khi nhìn sang ngôi nhà đối diện bên kia đường.Ôi, cửa sổ trên lầu bể tanh banh, khung cửa đen ngò như bị trét bồ hóng. Cửa cáicũng xộc xệch đen đúa lem nhem. Nhưng toàn bộ ngôi nhà vẫn được bọc trong lớptuyết dày, trông như cái nhà đồ chơi được gói trong lớp bông gòn trắng. Tôi nói:"Sao hồi mua nhà, mình không để ý cái nhà đối diện bị hoang phế". Anh dừng tayđứng khẳng người nhìn sững ngôi nhà trước mặt, hai mắt trố ra như thấy ác mộng."Không, cái nhà đó không thể hoang phế. Mới hồi chiều qua anh nói chuyện với ôngJim chủ nhà mà". Không thể tin nổi con mắt mình, anh băng qua đường đứng sátcông nhà đó, nhóng nhóng nhìn vào trong, gọi "Jim?".

Một bà cụ lụm cụm từ căn nhà bêncạnh đi ra nói: "Có lẽ Jim đang ở khách sạn, hay bệnh viện, hay sở cảnh sát. Tôikhông biết. Nhưng anh ta đã được chở đi lúc nhà cháy hồi khuya". Cháy? Hồikhuya? Sao tôi không nghe gì cả. Bà cụ gật đầu: "Tôi cũng không nghe. Bốn chiếcxe cứu hoả và cứu thương đậu dài dài con đường này. Lính cứu hoả gọi cửa đánhthức tôi dậy, bảo là nhà bên cạnh cháy, bảo tôi phải đi ra. Tôi không muốn đếnkhách sạn. Họ cho tôi ngồi trong xe cứu thương đậu chỗ này. Tôi thấy họ vô trongkiểm tra khá lâu, rồi bảo là an toà, tôi có thể vô nhà". Thực lạ lùng, tuyết phủdày trên nóc nhà cháy. Bà cụ nói: "Nhà cháy khoảng nửa đêm, gần năm giờ tuyếtmới rơi rơi suốt đến bảy giờ".

Anh lẩm bẩm: "Không thể tin được!Cháy cái nhà ngay trước nhà mình mà mình không nghe thấy gì cả!". Tôi cũngngượng vì mình đã ngủ say như vậy, tự chống chế: "Mấy ngày nay dọn nhà mệt quá".Anh vẫn không tin được. Mà cũng khó tin thật. Màu tuyết trắng khiến cho vạn vậtchung quanh sáng sủa, nhưng ngôi nhà trong tuyết thật yên lành, cả xóm im ắng.Bà cụ chậm rãi đi vào nhà mình. Phòng ăn của bà có cửa sổ nhìn ra mảnh vườn nhỏtiếp giáp với nhà Jim. Tôi tưởng tượng hồi khuya, sau khi xe cứu hoả đi hết,tuyết bắt đầu rơi, bà cụ không thể ngủ nữa, pha một tách trà, một mình ngồi bêncửa sổ ngắm tuyết rơi xuống ngôi nhà đã cháy, suốt hai giờ...

Bây giờ tuyết lại tiếp tục rơi.Lối đi vừa mới cào lộ ra mặt đã xám đã lại lấm tấm những bông tuyết mong manh.Chúng lơ lửng đầy không gian trắng xoá rồi nhẹ nhàng đáp xuống, rất mong manh,rất êm ái, dần dần phủ trắng lối đi, rồi dày lên. Tôi nói không cần phải mạohiểm lái xe trong tuyết như vầy để đi sắm một cái lập là. Anh hỏi thiếu cái đóliệu tôi có thể xoay xở được không? Phải được thôi. Tôi loay hoay một hồi cũngdọn được bữa ăn. Anh vẫn lẩm bẩm: "Sao lại có thể?". Không ngờ, quả thật tôikhông ngờ, vụ cháy nhà hàng xóm khiến anh bị sốc như vậy.

Tôi từng thấy những vụ cháy nhà kinh hoàng hơnnhiều, kể cả do bom pháo gây ra. Vụ này tuy ngaytrước nhà mình, nhưng tôi không chứng kiến, màxem ra hậu quả cũng không ghê ghớm lắm. Tôi chỉthắc mắc "Không biết bây giờ ông Jim ở đâu?".Anh nói: "Dù ở đâu, ông ta chắc cũng còn bànghoàng. Bỗng nhiên mất hết". Tôi thắc mắc: "Khôngbiết nhà ổng có bảo hiểm không?". Anh nói: "Hyvọng là có". Đột ngột anh bỏ nĩa xuống, đứng bậtdậy, lục tung các thùng đồ, lấy ra cái máy chụphình, rồi đi vòng vòng khắp nhà, chụp cái tủ củaông ngoại anh để lại, cái bàn viết vốn của chaanh, cái giường anh mới mua, cả tivi, dàn loađặc biệt để anh thưởng thức nhạc Jazz, bộ ghếbành, bộ ghế bàn ăn, đương nhiên cả cái kệ sáchchưa yên chỗ. Anh bảo tôi đem hết những chén đĩakiểu và những thứ có giá trị khá bày ra anh chụphình. Rủi có chuyện gì, thì sẽ còn những tấmhình để làm bằng chứng đưa ra cho hãng bảo hiểm.

Nghe vậy tôi lật đật mở va li lấyra nhữn thứ mà khi di chuyển tôi xách theo bên mình chứ không đóng thùng gởi.Trong đó có tấm ảnh thờ của má tôi. Mấy tấm ảnh gia đình, thân nhân tôi. Một sốvật kỷ niệm có ý nghĩa đặc biệt. Bức tranh người bạn vẽ tặng mừng đám cưới tôi,lúc đó mắt anh đã mờ vì bệnh tiểu đường, và ít lâu sau anh qua đời. Nững bàithơ, bức thư bạn bè viết cho tôi để chia sẻ ở những chặng đường thăng trầm từngtrải với nhau. Chữ nghĩa có thể còn đâu đó, trong sách in hay trên mạng, nhưngnhững tờ giấy viết tay khi cảm xúc dâng trào này rất dễ cháy, và nhoáng một cáilà thành tro, là vĩnh viễn mất. Tôi bày những thứ quý giá ấy ra bàn. Anh cầm máyảnh tần ngần.

Những thứ có thể dễ dàng thay thếbằng sản phẩm tương tự ở cửa hàng, hãng bảo hiểm sẽ căn cứ biểu giá thị trườngmà bồi thường, chẳng hạn một ngàn đô bộ ghế bành, năm trăm đô dàn loa. Cái tủ cũkỹ chính tay ông ngoại anh đóng có thể được định giá ba chục đô, còn bàn viếtcủa ba anh không chắc tới mười lăm đô, trông nó như một thứ đồ cũ bỏ trong ga radán chữ "free" mà không ai thèm lấy. Còn ảnh thờ, bài thơ, bức tranh... làm gìcó giá?

Tôi đành bảo anh: "Khỏi, nhữngthứ tiền không mua được thì cũng không thể bồi thường được bằng cái gì cả. Lỡmất là mất". Anh cất máy đi, hai vợ chồng lại hì hịu kê dọn. Cái rương này bằnggỗ hương, không bao giờ bị mối mọt, nên anh dùng để cất những món "gia bảo", nhưcái chăn bông bà ngoại anh ghép thàng trăm mẩu vải nhỏ bằng kim may tay, bộ khănthêu vốn là của hồi môn thuở mẹ anh lấy chồng, cái áo khoác của cha anh mặc hồiông đi lính qua châu Âu thời đệ nhị thế chiến. Những thứ như ti vi, nồi niêu,bàn ghế thực dụng, mỗi lần phải dọn nhà đi xa, anh thường đem cho mấy cơ sở từthiện hoặc bỏ đi. Những thứ được giữ lại mang theo không phải vì chúng đắt tiền,mà vì mỗi món đồ ấy đều có thể kể một câu chuyện về cuộc đời anh và những ngườianh yêu quý. Cho nên bản thân cái nhà đối với anh không quan trọng. Khi thay đổicông việc, phải đi xa, anh không ngại ngần gì thay đổi chỗ ở. Bỏ cái nhà này,dọn đồ đạc qua nhà khác, chỉ là thay đổi cái vỏ. Ở trong ngôi nhà bày biện nhữngđồ vật thân thiết đầy kỷ niệm, anh mới thoải mái là mình.

Mãi đến tối tuyết mới ngừng rơi.Tôi đi nằm, lưng vai nhức mỏi, tay chân rã rời, sau một ngày (nữa) kê dọn đồ đạctrong nhà (vẫn chưa xong). Bên ngoài cửa sổ bàng bạc ánh sáng hư ảo của tuyếttrắng phản chiếu ánh trăng non. Chợt có tiếng rào rào như thác đổ. Thì ra anhvẫn ngoài vườn, rung cây đỗ quyên cho rơi bớt tuyết kẻo tuyết dày nặng đè gãycành. Khi nằm lên giường, anh nói: "Xuân sang em tha hồ ngắm hoa nở". Tôi thởdài: "Tục ngữ đúc kết rằng ba lần dọn nhà bằng một lần cháy nhà, anh có biếtkhông?". Anh ghì đầu tôi vào ngực anh nói: "Anh biết em vất vả. Hy vọng đây làlần dọn nhà cuối cùng". Tôi tin anh. Cầu cho năm mới được an cư lạc nghiệp.

Theo Lý Lan