Bánh quê

Chị bạn từ miền Trung vào, đemđến cho mấy cái bánh ít lá gai. Cầm chiếc bánh gói bằng lá chuối khô mà bùingùi. Sau bão,cũng may là còn lá gai. Cái bánh mang cả không khí trong lành củavùng quê yên tĩnh.

Nhớ lại, niềm vui của trẻ conngày ấy sao mà đơn giản. Nhà xa, lâu lâu má mới đi chợ một lần. Bận về, bao giờmá cũng có một thứ bánh gì đó. Lúc thì bánh bò hấp trong chén chung, nở ra bacánh, màu phơn phớt tím của khoai mỡ, hay xanh tươi rói của lá dứa, có rắc lấmtấm những hạt mè thơm nức; khi thì những chiếc bánh quy làm bằng bột nếp, épkhuôn hình mai rùa úp lên miếng lá chuối được cắt thật vừa vặn với chiếc bánhbên trên nổi vân thật đẹp.

Bánh ít lá gai (ảnh sưu tầm)

Chính giữa bánh còn có điểm cụcbột tròn vo bằng đầu ngón tay út, màu đỏ chót hay màu vàng nghệ, để phân biệtnhân đậu với nhân dừa. Những cái bánh nho nhỏ, chỉ bằng lòng bàn tay con nít,vậy mà hồi đó chúng tôi thường bẻ chia đôi, để có thể vừa được ăn bánh bò tímvừa được ăn bánh bò xanh, vừa được ăn bánh nhân đậu. 

Bánh má mua về tùy vào buổi chợ.Hôm nào buôn bán kha khá, má mua bánh ú nhân mặn. Mừng hết biết, mở tung tấm lára mà ăn ngấu nghiến phần cơm nếp bên ngoài, để nhanh chóng thấy được phần nhânthịt mỡ, hột vịt ở giữa.

Có đứa lại nhẫn nha cắn từngchút, từng chút để thưởng thức hết vị béo của thịt mỡ, của gia vị được thấm vàotừng hạt nếp, hạt đậu xanh…Hôm nào hết hàng sớm, má mua bánh cam, bánh vòng.Bánh cam làm bằng bột nếp, ở giữa có nhân đậu xanh, bánh cam đường có trãi lớpđường màu hổ phách, còn bánh cam mè thì tròn vo như trái banh, vàng ruộm.

Bánh vòng cũng cùng loại bột nhưbánh cam, nhưng được người bán nắn thành một vòng tròn ở giữa. Kiểu nào thìchiếc bánh chiên khi cắn phập vào cũng ngọt lịm, giòn rụm. 

Những ngày đi chợ  tiền ít,má hay mua bánh cay, loại bánh được làm bằng khoai mì mài nhuyễn, thêm đậu xanh,ớt, hành và bột nghệ vào trộn cho đều. Người ta vừa bán vừa chiên. Khuôn củabánh cay là cái muỗng cà phê.

Múc một muỗng khoai đầy vun, épsát thành tô, bỏ vào chảo dầu, một phút sau là có chiếc bánh cay vàng nghệ, điểmnhững mẩu ớt màu đỏ, những mẩu hành lá màu xanh, nhìn thôi cũng đủ…phát thèm. 

Thỉnh thoảng, vào những ngày nôngnhàn hay mưa bão, má và bà thế  nào cũng làm bánh đãi con cháu. Mùa nào cũngvậy, hễ  có gạo mới là bà rấm bột, phơi khô để dành ăn dần.

 Muốn làm bánh gói, ra vườn rọcmấy tàu lá chuối, ngâm ít đậu xanh, thêm vài cọng hành lá, một chút mè rang. Đậuxanh nấu chín nhừ, bột gạo quậy đều tay trên bếp cho đến khi đặc quánh, nhấcxuống múc thật nhanh vào lá, thêm muỗng đậu xanh vào chính giữa, gói nhanh tay,hấp khoảng năm phút.

Bánh chính, bóc ra, rưới một chútmỡ hành, chút muối mè. Thích ăn bánh với nước cốt dừa thì làm bánh lá mít. Bộtnếp nhồi dẻo, vo thành từng viên bằng trái mù u, đánh cái bẹp lên lá mít, thảvào nồi nước soi, bánh chín rời khỏi lá, nổi trằng trên mặt nước, vớt ra để ráo,rưới mỡ hành, nước cốt dừa, nước mắm ớt lên…

Chỉ vậy thôi mà hồi đó chúng tôiđứa nào cũng thấy sướng vô cùng. 

Biết rõ nỗi niềm của lũ trẻ, chonên mỗi khi mà có đám giỗ, bao giờ cũng có chút bánh “cho tụi nhỏ ăn đã thèm”.Chỉ là làm thêm một chút mà nhiều khi phải chuẩn bị trước cả tuần lễ. Để rồi baogiờ mâm giỗ cũng ê hề đủ loại từ bánh tét, bánh ít, bánh ú đến bánh da lợn, bánhđậu xanh, bánh bò nướng, bánh bò hấp, bánh khoai mỡ, bánh khoai môn, bánh đúcnước đường.

Thực ra, đãi khách chỉ là phụ,chủ yếu là chia phần biếu khách đem về cho con trẻ. 

Sướng nhất và nhớ  nhất là lúclàm bánh ngày Tết. Dân thành phố làm gì được ngắm nhìn trong cái không khí chộnrộn, người người gói bánh, nhà nhà nấu bánh. Bánh ngày Tết cũng lắm màu, nhiềuvẻ. Có nhà  gói bánh tét màu lá cẩm, màu là dứa, có nhà trộn đậu đen, đậu phộnghoặc dừa nạo vào nếp. Có người gói nhân ngọt (xào đường), có người gói nhân mỡhành, trứng vịt, thịt ba rọi, nhân chuối…

Nhà nào cũng gói trên chục đòn.Lại còn thêm bánh ít, bánh tổ…Bánh ít ngày Tết được tính bằng trăm. Nhà đôngkhách khứa, bà con gói một, hai trăm bánh là chuyện thường. Nhân có hai loại dừavà đậu. Nhân đậu được xào mỡ hành, măn mẳn, vỏ bánh vàng nâu màu nước đường tán.

Bánh dừa có màu trắng, nhân dừakhi được xào đường với mứt bí hay mứt gừng, làm tăng thêm sự khác biệt. Bột bánhtổ cũng y như bột bánh ít, chỉ có khác là bột nhồi với đường chảy, thứ đường cònthơm nứt mật mía, thêm gừng và thật nhiều mè.

Bánh tổ hấp chín có màu nâu vàngcủa mật ong, cúng ông bà xong, má tôi thường xắt lát mỏng cả nhà nhâm nhi vớinước trà nóng. Bánh tổ để được hơn tháng, ra giêng, những lát bánh còn lại đượcchiên vàng, trở thành món ăn rất độc đáo “có một không hai”. 

Dân Nam bộ nghĩ  sao nói vậy, tênbánh cũng không ngoại lệ. Bánh mà bột nở tràn ra ngoài thau, gọi là bánh bò.Cũng bánh bò mà nở làm ba cánh như cánh hoa thì kêu bánh bò bông. Bánh bò đemnướng gọi là bánh bò nướng.

, cái tên cũng thiệtlà quê, nhưng cũng thiệt là gần gũi. Chỉ  cần nhắc đến tên một thứ bánh, ngườita có thể nhớ đến bao kỷ niệm…Để nhớ để thương hơn mảnh đất quê mình. 

TheoKim Chi