"Hứa với mẹ nhé, con phải học thathứ và phải tìm cha mình"... Khi mẹ Hạnh nắm tay chờ một cái gật đầu từ Hạ thìHạ không có chút kí ức nào về người cha và cả về mẹ đẻ. Cô lớn lên trong sựthương yêu của mẹ Hạnh - cho tới khi vào đại học, mười tám tuổi, cô mới biết đólà mẹ nuôi mình. Hạ đã khóc òa, khóc tấm tức, khóc câm lặng... khóc đủ mọi cách,mọi trạng thái sau khi vỡ lẽ ra điều đó, trong nhiều đêm dài. Để rồi quyết địnhgiữ điều bí mật ấy cho riêng mình. Suy cho cùng, cô coi mẹ Hạnh như mẹ ruột. MẹHạnh chỉ có một mình cô là người thân.
"Cha con đâu,mẹ?" - "Cha con đilàm ăn xa, chưa về" - "Rồi bao giờ cha về?" - "Cha sẽ về, ngủ đi"... Những giấcngủ ấu thơ bắt đầu như thế. Không thắc thỏm lo âu vì luôn có vòng tay mẹ Hạnh.
- Con thắp nhang vái mẹ conđi.
 |
Giọng mẹ Hạnh nghẹn đi trôi theochiều gió. Trước mắt Hạ là ngôi mộ mà từ trước tới giờ cô vẫn gọi là dì ba, ngỡtưởng đó là người em gái duy nhất của mẹ Hạnh.
Lúc ấy, cô bước qua tuổi mườitám. Lần đầu môi lắp bắp gọi người sinh ra mình là mẹ.
"Ngày đầu mẹ gặp con, con bénhư con mèo ướt. Lúc ấy, khoảng nửa đêm, mưa rất lớn, ai cũng tắt đèn ngủ rồi.Không hiểu sao mẹ lại không ngủ được. Nhờ thế mà tiếng người đàn bà trong cơnvượt cạn giữa đường khiến mẹ chột dạ, sấp ngửa chạy ra xem"...
Vào đến nhà, người đàn bà khôngthể leo lên giường khi gần một nửa đầu của đứa bé đã nhô ra. Mẹ Hạnh trở thànhngười đỡ đẻ bất đắc dĩ khi chưa một lần chứng kiến cảnh sinh nở, cũng chưa mộtlần vượt cạn.
| |
Đàn ông đi biển có đôi/ Đàn bàvượt cạn mồ côi một mình.
Đã từng nghe câu ca dao đó, mẹHạnh thấy yên tâm hơn, thấy trách nhiệm hơn khi giúp một người "mồ côi mộtmình". Khi mẹ Hạnh đã tắm táp, bế Hạ ngủ ngon như con mèo trên vòng tay thìhoảng hốt nhìn người phụ nữ bị băng huyết sau khi sinh. Đấy lại là vùng hẻolánh, tới bệnh viện cũng mất gần nửa ngày đường. Mẹ Hạnh chỉ biết ôm con đangkhát sữa, đắng nghẹn trong lòng vì bất lực.
Mẹ Hạnh tìm quên mối tình đầu ởnơi hẻo lánh ấy. Và rồi, mẹ phải ôm Hạ quay về phố huyện vì sợ một ngày nào đó,nói dại, chỉ vì xa trung tâm mà mẹ lại bất lực khi thần chết gõ cửa.
Mẹ Hạnh lồng vào tay Hạ chiếcvòng gốm có khắc hình những chùm hoa cải nhỏ li ti. Kỷ vật của mẹ đẻ để lại chocô. "Con nhớ nhé, mẹ con tên Sương, quê con ở một vùng bến sông đầy hoa cảivàng. Mẹ biết vậy thôi nhưng mẹ tin có duyên, có nợ rồi con sẽ gặp. Con phải đitìm." Mẹ Hạnh vẫn thường xuyên nhắc Hạ như vậy.
Chợt trong tâm thức, mỗi khi điqua một bến sông vàng hoa cải, Hạ lại thấy thắc thỏm như ai đó đang gọi mình.Nghề báo cho cô nhiều cơ hội đi qua nhiều bến sông như thế. Cô luôn tranh thủnhững cơ hội ấy hỏi về cô gái tên Sương. Có cô Sương đã qua Mỹ định cư, gửi tiềnvề cho gia đình cất nhà lầu. Có cô thì nay đã thành một bà bán trái cây trên chợnổi. Không có cô Sương nào hao hao hoàn cảnh mẹ Hạ. Thậm chí, những bến sông Hạđến không có bến hoa cải nào lớn tuổi hơn tuổi cô.
Anh đồng nghiệp nheo mắt nhìn Hạ:"Xong việc, mình vô làng hỏi nha Hạ?". Hạ cười không rõ đồng tình. Từ khi vôtình biết chuyện của Hạ, Tuấn luôn nhiệt tình, bất kể đó là đi với Hạ hay không,miễn là có bến sông và hoa cải. Ban đầu, Hạ chỉ nghĩ, Tuấn đi nhiều hơn Hạ, sẽcó thêm nhiều cơ hội để tìm. Nhưng khi gặp sự nhiệt tình của Tuấn, Hạ lại ngại.Có khi mệt mỏi, Hạ lắc đầu buông xuôi suy nghĩ, bến sông xưa ấy biết đâu giờđược gia quá, hoa cải đã nhổ hết để làm nhà không chừng. Như vậy, biết đâu màtìm.
Tuấn đọc được những mong mỏitrong đôi mắt buồn thẳm của Hạ. Anh động viên: "Hạ ơi, cố lên!". Chỉ thế thôi làHạ lại cười.
Tuấn rủ Hạ vào ngôi chùa cổ nằmngay bên bờ sông đầy hoa cải. "Ông sư trụ trì có thể là một nhân vật cho mộtbài kí hay. Ổng có nhiều tác phẩm gốm sứ nghệ thuật, tự tay ổng làm mà khôngbán. Ổng còn có một gia tài đá thiên nhiên đẹp mê man, có những viên đá người tatrả bạc triệu mà ổng cũng không bán. Không ít người nói ổng khùng, nhưng mà, tôithích những kẻ khùng như vậy" - Tuấn hào hứng. Hạ bị sự hào hứng ấy kéotheo.
Sư trụ trì ngoài năm mươi. Khônggiống nhiều vị chân tu khác thường bàng bạc màu khổ hạnh trong đôi mắt màu bìnhan, ông có vẻ hào hứng như một chủ nhà bình dân, hiếu khách khi đón hai ngườibạn trẻ. Tuy vậy, khi lấy sổ sách, máy ảnh ra thì ông nhẹ nhàng: "Nếu các conmuốn nghe, thầy sẽ kể. Nhưng thầy không muốn lên báo".
Đã hơn hai mươi năm thầy làm gốmsứ. Chỉ để tặng, để trong chùa chứ không bán. Cũng đã hơn hai mươi năm thầy đinhặt đá mỗi khi có thời gian. Chỉ đơn giản vì thầy thấy có dáng người trong đá,có sự sẻ chia trong đá...
Tuổi trẻ - tuổi đẹp nhất của mộtđời. Các con đã từng yêu chưa?
Câu chuyện bất ngờ kết thúc. Bấtngờ với một câu hỏi lạ từ một vị chân tu.
Tuấn đáp, giọng tỉnh queo: "Dạ, con đang yêu". Anh nheo mắt nhìn Hạ. Cô bâng quơ nhìn ra sân chùa. Ởđó, những luống hoa cải vàng rực rỡ trong nắng. "Mọi điều vô lí đều trở nêncó lí khi bắt đầu từ tình yêu". Giọng Tuấn đầy chia sẻ. Hạ ngại ngần: "Concứ nghĩ, sẽ không thể nói chuyện tình yêu khi trò chuyện với thầy chùa?".Giọng sư thầy cười sảng khoái: "Đã tu thì tu ở mọi hoàn cảnh chứ. Ta khôngnghĩ tình yêu là điều gì cấm kị trong chùa".
Hơn hai mươi năm trước, cũng nhưtuổi của Hạ, của Tuấn, sư thầy từng yêu. Mối tình ấy hẳn không bao giờ đến đích,hẳn đã là một nỗi đau quá lớn. Lớn đến mức chỉ khi vào chùa tìm quên, sư thầymới cân bằng được ở đó. "Câu chuyện không quá lạ ở những cửa chùa" - Tuấntỏ vẻ am hiểu. Hạ thì thấy lạ. Một sự lạ mơ hồ mà cô không thể cắt nghĩa, cũngkhông dám mở miệng để hỏi cho rõ vì không biết bắt đầu từ đâu. Khi Hạ nhìn tấtcả tác phẩm của sư thầy, cô đọc được ở đó một nỗi niềm rất chung. Khi tiễn Hạ vàTuấn ra khỏi sân chùa, mắt sư trụ trì nhìn theo đầy sẻ chia, ấm áp và chất chứanỗi niềm gì đó thật khó cắt nghĩa. Tất cả nhiều điều khó cắt nghĩa ấy khiến bướcchân Hạ ngập ngừng. Cô mím môi, thở dài nhìn vồng hoa cải vẫn vàng rực, vô tưdưới nắng.
"Chuyến cuối cùng của ngàyđấy, anh chị đi không?". Người lái xe thò gương mặt sạm đen nắng gió ra khỏicửa hỏi. Hạ bất chợt quay đầu lại. Tuấn lững thững bám theo cô. Gương mặt ngườilái xe nhìn với theo ngán ngẩm. Gã nhổ nước bọt xuống đất ra vẻ bất cần.
"Con muốn hỏi thầy, về một côgái tên Sương" - Hạ ngập ngừng. Gương mặt bình tâm của sư trụ trì thoángchau mày: "Sương nào?" - "Cô Sương, tóc dài, da trắng. Hơn hai mươi nămtrước, cô ấy chừng hai mươi" - Hạ miêu tả theo lời kể của mẹ Hạnh...
Người ta nói cô ấy là con củatrời. Trẻ, đẹp, trắng như một búp hoa huệ. Khác hẳn những người anh em chung conthuyền mà cô ở. Khi cô bỏ làng này ra đi, một người đàn ông đã theo tìm cô khắpmọi chân trời góc bể nhưng không thể tìm ra.
Sư trụ trì kể ngắn, gọn. Nhưngdường như thật khó khăn ông mới kể hết được bằng ấy câu chuyện. Cơn ho khiến ôngngừng lại.
- Cô gái ấy, vì sao bỏ làngđi?
Gia đình cô cũng như nhiều giađình vạn chài khác. Họ mang một lời nguyền với dòng sông, không rời sông lên bờ.Người đàn ông của cô lại là người sống trong làng này. Mẹ anh mù, nên không thểbỏ mẹ để nổi nênh trên dòng sông. Anh ta đến bây giờ vẫn không hiểu vì sao côgái lại ra đi. Một sáng mai, khi con thuyền không còn nơi ấy, anh đã đi dọc dòngsông kiếm tìm. Sau mỗi ngày mê mải tìm, anh đã về bên bến sông vàng hoa cải vàgào gọi bất lực. Chỉ có tiếng sóng oàm oạp liếm vào bờ dỗ dành anh. Cuối cùng,ai đó đã nói với anh rằng, thôi đừng kiếm tìm chỉ vô ích, cô gái ấy là con củatrời. Con thuyền ấy trong một sớm mai dày sương sớm đã đi xa, không ai biết mộtchút tung tích. Cứ như thể chưa từng xuất hiện.
Từ lúc nào, giọng sư thầy đãnghẹn đi. Nước mắt nóng hổi lăn trên má Hạ.
Đó là mối tình đẹp nhất mà Hạđược nghe kể. Cô gái ấy sinh ra trong một gia đình có ba anh em. Cha mẹ chết vìbệnh tả. Năm ấy, tới tôm cá của sông người trên bờ cũng không dùng, nước củasông người ta cũng không rửa chứ đừng nói chuyện xin chôn nhờ người chết trênđất. Sau cái đêm đưa cha mẹ đi, không kèn không trống, không bia mộ, chôn lénlút xác cha mẹ trên con đê vắng của làng, hai anh đã trở về, cắt máu ăn thề đósẽ là lần cuối cùng đặt chân lên đất.
Sương ở tuổi mười tám, cái tuổimà những hận thù chưa có chỗ trong tâm hồn cô. Nhưng những khác lạ của cơ thểthiếu nữ đang khát khao trỗi dậy thì cô cảm nhận rõ từng ngày. Nhất là trongnhững đêm trăng sáng. Khi ấy, Sương và anh Ba thường kéo nhau ra đầu thuyền ngồingắm trăng. Con thuyền khẽ chao nghiêng, tiếng thì thào, tiếng hổn hển của mây,của nước, của chị dâu, và dường như tiếng thở gấp của anh chị phía trong khoangkhiến cô tò mò, khó ngủ. Khi không có anh Ba, cô thường ghé mắt lén nhìn hai cáibóng quấn chặt vào nhau, trong ánh đèn dầu dịu ngọt.
Những tò mò, những đam mê của côđược giải thoát sau những đêm cô lén lên bờ sông chơi, tình cờ gặp, và tin tưởnganh, người - đàn - ông - của - đất.
Anh thường hái tặng cô những bóhoa cải rất đẹp. Màu vàng hiền dịu, ấm áp, thấm ướt át ánh trăng khiến cô thíchmê nhưng chẳng bao giờ cô dám đem theo lên thuyền. Cũng như hơi thở nồng nàn mùiđàn ông của anh, Sương tưởng có thể tan đi trong hơi thở ấy, nhưng cô cũng phảigội rửa kĩ càng trước khi về lại con thuyền.
Nó tên gì? Nó là thằng nào?
... Mày ngu lắm em ạ. Tao đãcấm mày vác xác lên bờ, vậy mà... tại sao... tại sao?!
Ngày chị dâu phát hiện sự khác lạtrong cơ thể Sương, người anh cả đã gầm lên những câu hỏi như một con thú bịthương nặng. Xót em, anh chỉ biết cầm con dao chặt dấm dứ như muốn sát phạt bấtcứ vật cản nào trước mắt. Ngồi rúm ró giấu mình trong vách con thuyền, Sương mímmôi đến bầm đỏ. Cô câm lặng đến ngạt thở. Cô biết, anh Hai có thể cầm dao tìmngười - đàn - ông - của - đất mà cô yêu thương để xử theo cách của anh. Ngườianh sau một đêm dày vò em thì quyết định bỏ bến sông, đi từ rất sớm.
Tôi đã linh cảm có điều bất an,nhưng không đành bỏ người mẹ mù đang cơn bệnh già. Mãi sau này, chỉ mê mải vớinhững gốm sứ, tôi mới không bị dày vò, tiếc nuối. Tôi đã đi tìm nhiều nơi, chỉthấy sỏi đá mang tâm hồn người, vọng nỗi bất lực... Đó, lí do vì sao tôi khôngbao giờ bán những tác phẩm của mình đó." Lặng đi một lúc lâu, sư trụ trì hít mộthơi thở dài. Tuấn nhìn Hạ, mắt cô hoe đỏ từ lúc nào.
- Ngày xưa, thầy có làm tặngcô ấy một chiếc vòng gốm không? - Giọng Hạ nghẹn đi.
Sư trụ trì nhìn Hạ. Dường như tấtcả những nếp nhăn trên khuôn mặt ông xô lại chỉ trong vài giây tích tắc ấy. Ôngkhổ sở gật đầu.
Hạ run rẩy mở ba lô lấy chiếcvòng gốm được cô cất giữ như một báu vật của cuộc đời. Đã rất nhiều lần, côtưởng không thể sẻ chia với ai bí mật ấy. Cô trao nó cho sư thầy. Ông ngỡ ngàngnhìn chiếc vòng thật kĩ. Rồi nắm chiếc vòng gốm trên tay, ông nhìn Hạ, run runkhông nói lên lời. Ánh mắt ông không còn vẻ chất chứa khó cắt nghĩa như bao lầnHạ vẫn thấy. Hạ thấy trong đó, một màu vàng ấm áp của những vồng hoa cải đêmtrăng...
Theo Phương Xuân Ly
Mỹ thuật
