Từng được gọi với nhiều cáitên - như "Nuclear Football", "President"s Emergency Satchel", "The Button" -những chiếc vali hạt nhân (VLHN - hay còn gọi là nút bấm hạt nhân) luôn là đềtài bí ẩn thu hút được sự tò mò của công chúng, mỗi khi người ta nhìn thấy chúngtrên tay các sĩ quan quân đội hộ tống đi kèm các nguyên thủ của Nga và Mỹ. Tronglịch sử hàng chục năm tồn tại của mình, đã có không ít những câu chuyện kỳ thúxung quanh những chiếc vali hạt nhân này...
Eisenhower – Cha đẻ của valihạn nhân
Là quốc gia đầu tiên sở hữu vũkhí hạt nhân, chính người Mỹ cũng là người đầu tiên nghĩ ra chiếc VLHN, bắt đầutừ thời của Tổng thống Eisenhower (1953-1961). Khi đó, phía Mỹ cũng đang có đượcmột ưu thế vượt trội về vũ khí hạt nhân - 300 quả bom hạt nhân so với vỏn vẹn 10quả của Liên Xô. Tuy nhiên, công cụ kiểm soát khả năng khai hỏa vũ khí hạt nhânnày của Mỹ chỉ có được hình dạng tương tự như chiếc VLHN hiện nay bắt đầu xuấthiện từ cuộc khủng hoảng Caribe, khi Tổng thống Kennedy nghi ngờ về khả năngkiểm soát kho vũ khí hạt nhân của ông với tư cách là Tổng tư lệnh tối cao.
 |
| Sĩ quan mang vali hạt nhân trình diện trước Tổng thống Nga Medvedev |
Trước những lời kêu gọi có phần cực đoan từnhiều quan chức cao cấp quân sự cũng như dân sựđòi "trừng phạt người Nga" vào những thời khắccao điểm của cuộc khủng hoảng, Kennedy lo ngạilệnh phát động đòn tấn công hạt nhân có thể đượcthực thi mà không có sự đồng ý của ông ta. Mặtkhác, Kennedy mong muốn khi cấp thiết có thể banhành lệnh tấn công này mà không cần phải có mặttại trung tâm điều hành. Đó là những lý do chínhdẫn tới sự xuất hiện của chiếc VLHN như hiệnnay. Kể từ thời điểm đó, chỉ riêng Tổng thống Mỹmới có khả năng ban hành lệnh phóng tên lửa hạtnhân. Ông chủ Nhà Trắng có thể làm được điều nàyngay cả tại phòng ngủ của mình, với điều kiệnbên cạnh ông ta có mặt chiếc VLHN.
Bên trong chiếc vali hạt nhânMỹ
Bất cứ người dân nào cũng tò mòmuốn biết: Chiếc VLHN của Mỹ có hình dạng như thế nào? Và bên trong nó có chứađựng những gì? Nói chung, thành phần và nguyên tắc hoạt động của chiếc VLHN luônlà bí mật, cho dù qua một vài nguồn tin nội bộ, vẫn có thể nắm được không ít chitiết. Đó thực ra là một chiếc tráp bằng da màu đen, bên trong là một vali bằngtitan siêu chắc nặng 18kg, kích thước 45x35x25cm với khóa bằng mật mã - do HãngZero Halliburton sản xuất. Chiếc vali này không được phép rời xa viên sĩ quantrợ lý đặc biệt của tổng thống.
Khi đang trong ca trực, viên trợlý này luôn "dính chặt" với chiếc VLHN bằng một chiếc vòng đặc biệt gắn vào cổtay. Có tất cả 5 viên trợ lý như vậy trực liên tục suốt ngày đêm theo ca - tấtcả được lựa chọn hết sức kỹ lưỡng từ các sĩ quan không quân và lực lượng bảo vệbờ biển Mỹ. Họ phải trải qua các thủ tục kiểm tra chi tiết nhất về tiểu sử vànhững mối quan hệ. Những sĩ quan này được phép mang vũ khí, có quyền khai hỏa màkhông cần cảnh báo để tiêu diệt đối phương, và điều quan trọng nhất - luôn luônphải ở bên cạnh Tổng thống. Chính vì vậy, viên trợ lý xách vali hạt nhân luônphải đi đứng bênh cạnh Tổng thống, ở cùng với ông ta trên máy bay hay trong xehơi. Nói tóm lại, viên trợ lý phải luôn là "cái bóng" của Tổng thống.
Bên trong chiếc vali nhỏ trên làmột máy phát sóng vệ tinh và một số tài liệu, dựa trên cơ sở đó Tổng thống cầnphải đưa ra quyết định về việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Trong số này có một"cuốn sách đen" dày 30 trang ghi những phương án sơ lược của kế hoạch đòn đánhhạt nhân. Vào thời cao điểm của Chiến tranh lạnh, bản kế hoạch tổng thể này từngbao gồm 12.500 mục tiêu khác nhau trên lãnh thổ Liên Xô.
Trong vali còn có danh sách nhữnghầm ngầm bí mật mà Tổng thống có thể sử dụng trong trường hợp nước Mỹ phải hứngchịu đòn tấn công hạt nhân, kèm theo đó là chỉ dẫn liên lạc với Lầu Năm Góc vàđề xuất về các bước hành động tiếp theo. Ngoài ra, còn có các thủ tục để kíchhoạt hệ thống thông tin khẩn cấp EAS, nhờ đó Tổng thống có thể phát biểu trướctoàn dân chỉ trong vòng 10 phút, sau khi tuyên bố về tình huống khẩn cấp, khôngphụ thuộc vào việc ông ta đang ở đâu.
Một khi Tổng thống quyết định sửdụng vũ khí hạt nhân, lực lượng bảo vệ cần tăng cường bảo đảm an toàn cho ôngta, trong khi viên sĩ quan trợ lý đặc biệt mở vali. Tiếp đó, Tổng thống và trợlý này cần phải lựa chọn phương án hành động thích hợp nhất, trước khi liên lạcvới Lầu Năm Góc hay Bộ chỉ huy trên không được đặt trên một chiếc máy bay BoeingE-4B. Nhưng để cho mệnh lệnh được thực thi, Tổng thống phải có bước xác nhận bảnthân mình nhờ một "mật mã vàng" đặc biệt - lưu trong một chiếc thẻ nhựa tương tựnhư chiếc thẻ tín dụng ngày nay. Thực ra đó chính là mật mã riêng của Tổng thốngdưới dạng các con số và chữ cái, có thể ra lệnh cho tất cả những cá nhân cótrách nhiệm nhấn nút phóng tên lửa từ các hầm chứa hay tàu ngầm.
Mật mã vàng vào… hiệu tẩy hấpđồ
VLHN được chuyển giao chính thứcgiữa các đời Tổng thống Mỹ vào đúng giữa trưa ngày tuyên thệ nhậm chức, đúngthời điểm diễn ra lễ chuyển giao quyền lực. Mỗi ông chủ mới của Nhà Trắng đềuđược giải thích chi tiết cách sử dụng VLHN. Tuy nhiên, cũng có không ít trườnghợp rắc rối khi các ông chủ Nhà Trắng quên béng mất sự tồn tại của chiếc VLHN.
Tổng thống Carter từng làm giớilãnh đạo quân sự phải đứng tim, khi để quên chiếc thẻ "mật mã vàng" của mìnhtrong túi một chiếc áo khoác, được gửi đến hiệu tẩy hấp đồ. Reagan lại nhét thẻtrong ví để ở túi quần sau, và sau vụ ám sát hụt nhằm vào ông ta, người ta đãkhông thể tìm lại được chiếc thẻ mật mã trên. Hay như Tổng thống Ford bỏ mặcchiếc vali cùng trợ lý đặc biệt của mình trên khoang máy bay ở Paris.
Cũng lại Carter không cho phéptrợ lý đặc biệt ở cùng với mình trong thời gian đi nghỉ tại trang trại ở bangGeorgia, khiến chiếc vali phải ở tại một khách sạn cách xa Tổng thống tới 10km.Bush-cha sau buổi đánh tennis tại Los Angeles đã lên xe đi thẳng, khiến trợ lýphải xách VLHN đuổi theo chiếc Limousine của Tổng thống bằng... taxi.
Nhưng tất cả những vụ trên chưathể bằng việc Tổng thống Bill Clinton vào đúng ngày kỷ niệm 50 năm thành lậpNATO tại Washington, đã bỏ mặc viên trợ lý đặc biệt cùng chiếc VLHN ngay trênđường phố. Anh chàng tội nghiệp này đã phải đuổi theo đoàn xe của Tổng thốngtrên đường về Nhà Trắng trong suốt 15 phút.
Theo Đinh Linh
