“Chẳng hề có giá trị gì”
Nguyễn V.H. (ở Đại Lộc, QuảngNam) tốt nghiệp trường Trung cấp Điện Hội An, Quảng Nam và xin việc ở mộtdoanh nghiệp nước ngoài tại KCN Đà Nẵng. Trước khi nộp đơn, H. cũng tuân thủtheo ba-rem từ trước đến nay khi xin việc, đó là phải có đầy đủ giấy tờ từsơ yếu lý lịch, bằng cấp đến giấy chứng nhận sức khỏe (GCNSK). Cũng tốn25.000 đồng, H. đi khám sức khỏe tại một trung tâm y tế ở Đà Nẵng, và dĩnhiên trong GCNSK của H. mọi thứ đều “bt”.
| |
| Luật không bắt buộc người đi xin việc phải khám sức khỏe trước - Ảnh: Diệu Hiền |
Qua những vòng phỏng vấn giántiếp, trực tiếp, H. được tuyển dụng. Nhưng lúc này, việc đầu tiên của côngty là cho toàn bộ nhân viên mới tuyển đi khám sức khỏe tổng quát, toàn bộchi phí do công ty chịu (mỗi người từ 250-300 ngàn đồng - PV). Kết quả, H.bị huyết áp cao, không thể đáp ứng được công việc. Từ chỗ đáng lẽ được tuyểndụng, H. lại “trắng tay” vì lý do sức khỏe. Tiếp tục hành trình tìm việc, H.lại phải đến khám sức khỏe ở một trung tâm y tế quận khác, lại nộp đơn xinviệc. Lần này, H. được nhận vào một doanh nghiệp nhà nước, cũng với côngviệc tương tự như ở công ty trên, nhưng do không phải khám sức khỏe lại nênH. “giấu nhẹm” việc mình mắc bệnh cao huyết áp để bảo toàn công việc vừa xinđược.
Tương tự, Lê Thanh Tân (ởThanh Khê, Đà Nẵng) cũng đã lọt qua các vòng phỏng vấn, hồ sơ được duyệt,nhưng đến khi trình diện giám đốc thì lại không đạt. Nguyên nhân là trongkhi khám sức khỏe, Tân khai với bác sĩ mình cao 1m7 cho đạt với yêu cầu củaphía công ty tuyển dụng đưa ra. Dĩ nhiên với việc khám sức khỏe sơ sài vàtheo kiểu "khai gì ghi nấy" của các trung tâm y tế, Tân được “chuẩn y” giấytrắng mực đen trong GCNSK là cao 1m7, dù thực tế anh chỉ cao 1m67. Qua diệnkiến, giám đốc phát hiện anh khai gian chiều cao, cho rằng ban đầu đã có sựkém trung thực, nên không đồng ý tiếp nhận Tân. Tân thực sự bị sốc, bởi theoanh: “Mình nghĩ quan trọng là năng lực làm việc và chiều cao là thứ yếu,nhưng không ngờ giám đốc lại nâng quan điểm biến mình thành người gian dối,đau không chịu được. Giá như việc khám sức khỏe được tiến hành chuẩn xáchơn, cứ ghi rõ mình cao chừng nào thì thà mình bị loại ngay từ vòng đầu, đỡphải cực nhọc đeo đuổi tốn công sức. Rõ ràng, GCNSK chẳng hề có giá trịgì!”.
Cũng có không ít trường hợp ngườilao động trong những doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng thực phẩm, kinh doanhnhà hàng... mắc phải các chứng bệnh về hô hấp, da liễu..., nhưng giấy khám sứckhỏe vẫn rất vô tư chứng nhận “bt”.
Thói quen và “luật bất thànhvăn”
Là người công tác lâu năm tronglĩnh vực giới thiệu việc làm, ông Trần Đình Liên - Phó giám đốc Trung tâm Giớithiệu việc làm TP Đà Nẵng, cho biết có rất nhiều lao động không phải nộp hồ sơxin việc một lần là được nhận việc, mà phải nộp rất nhiều hồ sơ. Mỗi bộ hồ sơđều kèm một GCNSK. Có lao động có kinh nghiệm, khám một lần xin nhiều GCNSKđể... dùng dần vì giấy có hiệu lực trong vòng 6 tháng, nhưng cũng có rất nhiềungười không biết nên mỗi đợt nộp đơn cứ phải đi khám sức khỏe lại. Đối với ngườilao động chưa có việc làm, nhất là những lao động xuất thân từ các vùng quênghèo thì phí khám sức khỏe này là số tiền không nhỏ. Bên cạnh đó, ông Liên nhậnđịnh: người lao động hiện còn khá chủ quan với vấn đề sức khỏe, trong khi doanhnghiệp nước ngoài rất xem trọng vấn đề này. Họ thường tổ chức khám sức khỏe lạicho những nhân viên được tuyển dụng, và trong trường hợp này, GCNSK theo mẫuđược các bệnh viện, trung tâm y tế chứng nhận không hề có hiệu lực.
Trên thực tế, đối với nhiều doanhnghiệp VN, giấy GCNSK chỉ là một bước thủ tục không quan trọng khi tuyển dụng.Chính các doanh nghiệp cũng thừa biết rằng những kết quả ghi trong GCNSK chỉ làhình thức, và việc khám sức khỏe cũng chỉ được tiến hành qua loa, nên không thểcăn cứ vào đó để bố trí việc làm. Ông Lê Viên Mãn, Giám đốc Công ty CP đầu tư vàxây dựng điện VNECO (Đà Nẵng) - nơi có khoảng 300 lao động đang làm việc - khẳngđịnh ông chưa bao giờ căn cứ vào GCNSK để tuyển lao động. Với ông, những laođộng được tuyển vào công ty, ngoài lý lịch, văn bằng chứng chỉ cùng một đơn xinviệc viết tay, thì không cần thêm giấy tờ nào nữa. “Tôi hiểu rõ GCNSK hiệnnay được tổ chức sơ sài như thế nào, thậm chí không cần đến bệnh viện vẫn có thểlấy được với giá vài chục ngàn, nên không việc gì phải căn cứ vào đó để tuyểndụng lao động!”, ông Mãn nói.
Có một điều mà hầu như ít ngườilao động nào tìm hiểu, đó là theo quy định trong Bộ Luật lao động, người laođộng không cần phải tự khám sức khỏe khi đi xin việc, bởi chi phí này người sửdụng lao động phải chịu. Chính thói quen, tập quán xã hội đã biến việc khám sứckhỏe trước khi xin việc trở thành một “luật” bất thành văn đối với người laođộng và cả người sử dụng lao động. Điều này đã gây nên sự lãng phí rất lớn, màchính các trung tâm y tế, bệnh viện thực hiện dịch vụ khám sức khỏe lại là nơihưởng lợi.
Chỉ cần làm một phép tính nhẩmrất đơn giản, một doanh nghiệp có khoảng 1.000 công nhân, mỗi công nhân tiêu tốn25.000 đồng/GCNSK, thì số tiền này đã lên đến 25 triệu đồng. Đó là số tiền khônghề nhỏ, nhưng lại không thu được hiệu quả xã hội nào. Và chắc chắn, chưa ai đikhám sức khỏe xin việc mà lại phát hiện được bệnh tật trong người cả!
Theo Diệu Hiền
