Bội chi ngân sách 2009 là bao nhiêu?

Những phép toán khá đơn giản,cộng trừ nhân chia, xung quanh thu chi ngân sách năm 2009. Nhưng đáp số lạikhông rõ ràng. Người ta không thể dứt khoát con số bội chi ngân sách năm qua!

Vượt thu?

Cách đây một năm, tháng 4-2009,trong kỳ họp thứ 5 khóa XII, Quốc hội bàn về bội chi ngân sách 2009. Khi đóChính phủ đề xuất bội chi ngân sách 2009 là 8% GDP. Quốc hội cho là quá cao. RồiQuốc hội ra Nghị quyết số 32/2009/QH12 ngày 19-6-2009. Điều 2 của nghị quyết đóquy định: “...Mức bội chi ngân sách nhà nước không quá 7% GDP”. Nghị quyết cũngquy định “Chính phủ sử dụng số bội chi ngân sách Nhà nước tăng thêm chỉ để bùđắp số hụt thu, bảo đảm nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước năm 2009 đã được Quốchội quyết định”.

Kỳ họp thứ 6 khóa XII (20-10 đến27-11-2009), Chính phủ báo cáo thực hiện ngân sách năm 2009 và dự trù ngân sách2010. Khi đó, tổng thu ngân sách Nhà nước cả năm 2009 dự kiến là 390,65 ngàn tỷđồng, bội chi ngân sách ở mức 6,9% GDP, tương đương với 115,9 ngàn tỷ đồng.

Nói cách khác, theo báocáo của Chính phủ cho Quốc hội trong kỳ họp thứ sáu, tổng chi ngân sáchnăm 2009 sẽ là tổng thu + tổng bội chi, tức là: 390,65 + 115,9 = 506,55(ngàn tỷ đồng).

Theo báo cáo của Chính phủ choUBTV Quốc hội ngày 14-4-2010 về việc thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2009, thungân sách vượt 51.690 tỷ đồng so với dự kiến thu đã báo cáo Quốc hội tại kỳ họpthứ 6. Theo nghị quyết trên, số hụt thu đã giảm, nên số bội chi ngân sách cũngphải giảm tương ứng!

Chính phủ không nói rõ khoản vượtthu này là do thu thuế, phí thêm, hay tăng thu từ vay mượn thêm. Nhưng theo LuậtNgân sách, khoản vượt thu này không thể là khoản vay thêm. Nói cách khác, đó làkhoản thu thêm được từ nền kinh tế. Nếu lập luận trên là đúng, đây là một thànhtích rất xuất sắc của ngành thuế.

Trong bối cảnh khủng hoảng kinhtế thế giới, giá dầu giảm mạnh khiến nguồn thu từ tài nguyên giảm, doanh nghiệpvà nhân dân được miễn giảm nhiều khoản thuế nhưng, bất chấp tình hình đó, thungân sách 2009 vẫn vượt 13,4% so với dự toán, vượt so với báo cáo của Chính phủtháng 10-2009 là 51,7 ngàn tỷ đồng. Đấy là một thành tích rất xuất sắc.

Như thế tổng thu ngân sách 2009thực sự là: 390,65 + 51,69 = 442,34 (ngàn tỷ đồng).

Theo Điểm 1, Điều 59, Luật Ngânsách Nhà nước (2002), “số tăng thu và tiết kiệm chi so với dự toán được giao,được sử dụng để giảm bội chi, tăng chi trả nợ, tăng chi đầu tư phát triển, bổsung quỹ dự trữ tài chính, tăng dự phòng ngân sách”. Nói cách khác, phần vượtthu 51,69 ngàn tỷ đồng trước hết phải được sử dụng để giảm bội chi.

Thực sự thâm hụt bao nhiêu?

Theo tinh thần đó, hãy xem thựcsự thâm hụt ngân sách 2009 là bao nhiêu. Nếu so với con số tổng chi 506,55 ngàntỷ (theo báo cáo tháng 10-2009 của Chính phủ), thì thâm hụt ngân sách thực chỉlà 506,55 - 442,34 = 64,21 (ngàn tỷ đồng) (chỉ bằng 3,82 % GDP, thấp hơn mứcthâm hụt khoảng 5% GDP của nhiều năm trước).

Vậy tại sao UBTV Quốc hội, trongphiên họp ngày 14-4-2010, lại chấp thuận thâm hụt ngân sách là 6,9 % GDP?

Chỉ có thể lý giải tình hình nàyrằng các cơ quan Nhà nước đã chưa thực hiện nghiêm ngặt Luật Ngân sách. Vẫn còncác khoản chi trước chưa được dự trù, chưa nằm trong danh mục chi ngân sách đãđược Quốc hội thông qua.

Có lẽ đúng vậy, nên Bộ trưởng BộTài chính mới phải giải trình rằng mức bội chi ngân sách nhà nước 115,9 ngàn tỷđồng (là mức mà Bộ đề xuất tương đương với 6,9% GDP để cho không vượt quá mức 7%mà Quốc hội cho phép) “khiến cân đối ngân sách trung ương năm 2009 vẫn còn thiếuvà phải xử lý tiếp trong quá trình điều hành ngân sách Nhà nước năm 2010, và cácnăm tiếp theo”.

Thành tích vượt thu ngân sáchthật đáng trân trọng và khen ngợi, nhưng việc “cân đối ngân sách trung ương năm2009 vẫn còn thiếu” chỉ có thể lý giải rằng có các khoản đã chi rồi nhưng chưađược dự trù, chưa có nguồn, và không thể quyết toán, nên phải xin hợp thức hóanguồn bằng cách tăng bội chi lên 6,9% GDP thay vì 3,82% GDP như tính toán ở trên.

Rốt cuộc mọi khoản chi ngân sáchlà chi tiền của dân (thuế, thu từ tài nguyên hay từ nợ mà các thế hệ sau phảiđóng thuế để trả). Bởi vậy, minh bạch thu chi ngân sách là đòi hỏi cấp bách vàchính đáng của dân và cũng đã được luật hóa.

 Theo Nguyễn QuangA