Khách du lịch và các nhà thámhiểm đến vùng biển Nam Thái Bình Dương thường được mời ăn một món ăn được chếbiến rất lạ của các thổ dân vùng này. Món ăn hết sức cổ sơ nhưng lại vô cùng bổdưỡng, thơm ngon, giàu dưỡng chất mà không phải những "người văn minh" nào cũnglàm được.
Các thổ dân đó thường là những người Micrônêdi, Mêlanêdi hay Pôlynêdi có nước dangăm đen, tóc xoăn, sống ven các bãi biển của những quần đảo mát mẻ, mưa thuậngió hoà gần như quanh năm nên các loại rau, củ, quả như: dừa, khoai sọ, củ từ,môn thục rất phong phú. Các loài hải sản ở đây thì vô cùng dồi dào: cá, tôm hùm,mực; các nhuyễn thể hai mảnh vỏ: sò huyết, nghêu. Đặc biệt là cua biển thì lúcnhúc, chúng bò khắp bãi biển, thậm chí lên cả các con đường có người đi lại màkhông hề sợ sệt, vì thế các thổ dân những nơi này chỉ việc "lựa chọn" và "nhặtvề" thỏa mãn các nhu cầu ẩm thực hàng ngày của họ.
Các thuỷ thủ đoàn của Magienlăng, Cúc, Côlông từ xa xưa đã kể lại rằng đó là"những con người hoang dã sống giữa thiên đường của họ trên trái đất này".
 |
Đúng là ngày nay, một số nơi vẫncòn có những nhóm người sống trong tình trạng hoang dã thật, song không phải họ"ăn lông ở lỗ" hay "ăn tươi nuốt sống" như những một số bộ tộc hoang dã của vùngrừng rậm Amadôn mà họ đã từ bao đời nay chế biến ra món ăn nổi tiếng còn tồn tạicho đến tận bây giờ. Tuy công thức và nguyên liệu tuỳ từng đảo, từng vùng biểncó khác nhau đôi chút song tên gọi chung dành cho món ăn này vẫn là "bunha" hoặcchệch âm đôi chút "buna", "buha".
Để chế biến thành món bunha, trước hết họ chọnlựa những con cá, con tôm, con mực, con cua ngon nhất, tươi nhất. Họ loại sạchsẽ đất cát, nhớt nhãi, gan ruột rồi xếp vào một tấm đan như hình chiếc bị:"Chiếc bị" được đan rất dầy bằng thứ lá dừa bánh tẻ sao cho nước cốt từ cácnguyên liệu sống cũng như sau khi được làm chín không bị rò rỉ ra ngoài. Cùngvới các thành phần nguyên liệu dùng chế biến bunha, người ta còn dùng một sốloại rau củ quả khác như cùi dừa non, nõn dừa non hoặc rong biển và các củ khoaimôn hoặc củ từ được gọt sạch và thái thành những lát mỏng.
| |
Người ta xếp vào bị thành từnglớp rong, củ từ, cá, cua, tôm thật đồng đều, gọn ghẽ rồi đậy nắp lại và góichặt. Trước khi gói bị lại, người ta có thể gia giảm vào các nguyên liệu kể trênmột chút muối gia vị hoặc nước cốt dừa. Tuỳ theo số lượng thực khách mà người talàm những chiếc bị chứa bunha lớn hay nhỏ.
Nơi liên hoan, ăn uống của họ thường được tổ chức trên các bãi cát hay trongvường nên người ta thường đào những hố nông sâu, rộng hẹp theo kích thước của bịbunha. Các vách và đáy hố được lát bằng các lớp cuội hoặc đá. Xong xuôi, ngườita đặt bị bunha vào hố rồi phủ lên mặt hố một lớp cuội nữa.
Cuối cùng người ta lượm các mảnh ván, gỗ vụn, cỏ rác khô được sóng biển và thuỷtriều dồn tới rồi xếp thành những đống lửa lớn trên hố và nổi lửa. Củi, lửa sẽnung nóng các lớp đá, cuội bao quanh gói bunha mà không đốt cháy trực tiếpnguyên liệu được vùi bên trong hố. Nhiệt của các lớp đá bị nung nóng sẽ làm chíntừ từ các nguyên liệu khiến phẩm chất của chúng không những được bảo tồn nguyênvẹn mà còn tăng thêm nhiều lần mùi, vị và giá trị dinh dưỡng của món ăn.
Với thời lượng nhất định và qua các làn khói, mùi thơm bốc lên từ các hố hầm ủbunha, người ta biết khi nào là thời điểm ăn bunha ngon nhất.
Lúc đó, khi dỡ món bunha ra khỏi hố, nó sẽ cho người ta một thứ thức ăn ngon,tổng hợp mọi thứ mùi vị: béo, ngậy, bùi, thơm, ngọt vô cùng bổ dưỡng của rongbiển, khoai môn, cùi dừa, tôm, cua tươi nóng sốt mà không một món luộc, rán,gỏi, rôti nào của thế giới văn minh có thể so sánh được!
Món bunha được dùng cùng với các đồ uống từ nước dừa lên men hay nước Kova khiếncho những thổ dân nơi đây - với thân hình vạm vỡ, khoẻ mạnh như thần Hecquyn họcó thể nhảy múa, ca hát thâu đêm suốt sáng mà không biết mệt khi bước vào mộtngày làm việc mới.
Nếu bạn từ phương xa tới, các thổ dân vốn giàu lòng hiếu khách và tính tình đônhậu này chắc chắn sẽ chuốc bạn quên lối về.
Điều cần nói thêm là cũng quy trình chế biến như thế, cũng các nguyên liệu nhưthế nhưng món bunha được chế biến từ những miền đất khác không sao đạt được cácchuẩn mực về phẩm chất, hương vị mong muốn.
Phải chăng những người thổ dân Nam Thái Bình Dương còn có những bí quyết khác màchúng ta chưa biết được.
Theo Trần Mạnh Đạt
VHNT Ẩm thực
